Έτσι, υπάρχουν περιοχές με οπωρώνες όπου το νερό πλημμύρισε την περιοχή αλλά απομακρύνθηκε μετά από ελάχιστες ημέρες. Εδώ, θεωρούμε ότι τίποτα αρνητικό δεν έχουμε για τα δέντρα μας πλην την απώλειας οιουδήποτε παρόντος αζώτου και καλίου, που μάλλον απομακρύνθηκαν (διηθήθηκαν στα βαθύτερα στρώματα του εδάφους). Δηλ. εδώ μάλλον χάθηκαν κάποια θρεπτικά και θα πρέπει να αντικατασταθούν με λιπάσματα (τον Μάρτιο) ή οργανική ουσία (τον Δεκέμβριο).
Υπάρχουν επικλινείς περιοχές όπου μετακινήθηκε με σφοδρότητα νερό και σίγουρα προκάλεσε εκτεταμένη διάβρωση αφαιρώντας το επιφανειακό γόνιμο έδαφος και φυσικά, δεν πλημμύρισε ο αγρός. Εκεί είναι απαραίτητη η εφαρμογή οργανικής ουσίας τουλάχιστον πάνω στη γραμμή φύτευσης των δέντρων ή γύρω από την κόμη των δέντρων από τον Δεκέμβριο με παράλληλη δημιουργία αντιδιαβρωτικών ζωνών. Εδώ είναι ζωτικό να σκεφτούμε να δημιουργηθούν ζώνες με βλάστηση χωρίς αναμόχλευση, αναβαθμίδες, οτιδήποτε μπορεί να μειώσει την ορμή των νερών, γιατί ελπίζουμε να μην ξαναδούμε τέτοιας ραγδαιότητας πλημμύρες, αλλά θα δούμε ξανά ραγδαίες βροχοπτώσεις.
Σε επίπεδους αγρούς έχουμε είτε για πολλές ημέρες πλημμυρισμένους αγρούς χωρίς τη μεταφορά εδάφους ή με τη μεταφορά εδάφους. Σε αυτούς που πλημμύρισαν μόνο με νερό και το νερό παραμένει για πολλές ημέρες στο οπωρώνα μπορεί να υπάρξει κίνδυνος για τα δέντρα.
Όπως ειπώθηκε και από άλλους γνώστες του αντικειμένου, το πλημμυρισμένο έδαφος είναι ανοξικό, δηλ. δεν υπάρχει οξυγόνο για να λειτουργήσουν οι ρίζες, μπορεί αυτές να νεκρωθούν και να χαθούν πολλά δέντρα, και να δημιουργηθεί ένα εδαφικό περιβάλλον όπου οι χρήσιμοι μικροοργανισμοί θα νεκρωθούν και μερικοί βλαβεροί θα επεκταθούν. Μπορεί λοιπόν να έχουμε σημαντικές προσβολές και από εδαφογενείς ασθένειες και νεκρώσεις δέντρων την επόμενη άνοιξη.
Το καλό είναι, που με κάνει και πιο αισιόδοξο, ότι τώρα το φθινόπωρο οι ρίζες δεν λειτουργούσαν τόσο έντονα και μάλλον τα δέντρα θα σωθούν από την ανοξία. Αν αυτή η πλημμύρα συνέβαινε τον Απρίλιο, τα περισσότερα δέντρα μπορεί να νεκρώνονταν. Αν συνέβαινε τον Νοέμβριο, κανένα δέντρο δεν θα πάθαινε τίποτα.
Αν με την πλημμύρα μεταφέρθηκε και έδαφος στον οπωρώνα αυτό είναι καλό και κακό, ανάλογα με το τι μεταφέρθηκε. Αλλού θα ήρθαν αδρά υλικά (χαλίκι, άμμος, οτιδήποτε άλλο θα πρέπει να απομακρυνθεί) και δεν συμβαίνει τίποτα, ίσια-ίσια θα βοηθιέται και η απορρόφηση του νερού στις επόμενες νεροποντές. Αλλού όμως θα ήρθε λεπτόκοκκη άργιλος και ιλύς.
Αυτά τα υλικά μπορεί να βελτιώσουν τη γονιμότητα του εδάφους, αλλά θα κάνουν και πιο δύσκολη την αναπνοή του εδάφους. Δύο πράγματα είναι σίγουρα: α) η γονιμότητα του εδάφους λόγω της ανοξίας θα μειωθεί (θα νεκρωθούν οι καλοί μικροοργανισμοί), και β) σε πολλές περιπτώσεις το υποκείμενο του δέντρου θα καλυφθεί από το φερτό υλικό.
Στις περιπτώσεις όπου το υποκείμενο του δέντρου καλύπτεται από έδαφος και ο κορμός που είναι σε επαφή με το νέο έδαφος του οπωρώνα είναι η ποικιλία, είναι πολύ χρήσιμο (απαραίτητο θα έλεγα) να ξελακκωθεί τους επόμενους μήνες και να εκτεθεί ξανά το υποκείμενο στον αέρα για να διατηρηθούν τα χτεσινά χαρακτηριστικά του δέντρου.
Σε πολλές περιπτώσεις όπου το νερό δεν είναι πολύ βαθύ είναι προφανής η χρησιμότητα της φύτευσης των οπωρώνων σε σαμάρια στις επίπεδες περιοχές. Σε όλες τις χώρες του κόσμου στα επίπεδα χωράφια το δέντρα φυτεύονται σε σαμάρια αρκετού πλάτους και ύψους 30-40 εκατοστών. Σε πολλούς οπωρώνες, αν υπήρχαν σαμάρια, δεν θα δημιουργούνταν κάποιο πρόβλημα στα δέντρα με μια ‘φυσιολογική’ πλημμύρα του οπωρώνα. Κάποιες προτάσεις και προς αυτούς που παίρνουν τις κεντρικές αποφάσεις:
Πολλοί αγροί που πλημμύρισαν έχουν υποβαθμισμένο έδαφος (πιο φτωχό, νεκρό από χρήσιμους μικροοργανισμούς). Εκεί πρέπει να υποστηριχθεί η αγορά και εφαρμογή οργανικής ουσίας ή συνδυασμός με σκευάσματα με ωφέλιμους μικροοργανισμούς από τους παραγωγούς για να μπορέσουν να ξανακαλλιεργήσουν ετήσιες καλλιέργειες ή να διατηρήσουν ζωντανά και παραγωγικά τα δέντρα τους. Αυτό σε πολλές περιπτώσεις θα κάνει πιο γόνιμα τα εδάφη από την πρότερη της πλημμύρας εποχή.
Προφανώς, πρέπει το δίκτυο αγροτικής οδοποιίας και τα αρδευτικά δίκτυα να επισκευαστούν άμεσα. Πρέπει ο εξοπλισμός των παραγωγών να ξαναλειτουργήσει. Σε πολλές περιοχές αυτά είναι πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθούν σε ελάχιστους μήνες.
Όταν μπορέσουν, και αν έχουν ακόμα τη δύναμη, οι παραγωγοί στα εδάφη που έχουν επιφανειακά κρούστα από λεπτόκοκκα υλικά να την σπάσουν με καλλιεργητή. Αυτό θα βοηθήσει στην καλύτερη απορρόφηση των νερών των επόμενων βροχοπτώσεων. Μην ξεχνάμε ότι έρχονται οι βροχεροί μήνες.
Όπου μπορούν να σπαρούν τα χωράφια με ετήσια φυτά, να φυτευτούν ψυχανθή και μίγματα ψυχανθών με αγρωστώδη για τη βελτίωση των ιδιοτήτων των εδαφών. Ειδικοί γνωρίζουν τις λεπτομέρειες για τις εκάστοτε περιπτώσεις εδαφών και ζημιάς αυτών. Αυτό καλό είναι να γίνει και σε όσους διαδρόμους οπωρώνων είναι δυνατό.
Αν φερθούν έξυπνα και δράσουν αποτελεσματικά οι ιθύνοντες, πολλά μπορεί να γίνουν καλύτερα σύντομα. Μόνοι τους οι καλλιεργητές της γης μάλλον θα είναι σήμερα αποκαρδιωμένοι και είναι λογικό. Τι θα κάνουν αύριο;
Μήπως, όπως συνήθως συμβαίνει, μετά από μια καταστροφή δημιουργούνται ευκαιρίες; Π.χ. αν τους δώσουμε τα εφόδια (γνώση, υποδομή, διεξόδους στην αγορά) μπορέσουν να διαφοροποιήσουν τις καλλιέργειες και να βελτιώσουν αυτό που έκαναν προηγούμενα; Πρέπει να το κάνουμε.
καθηγητής Δενδροκομίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
