Καλό θα ήταν μάλιστα να ζητούν και μια «αξιολόγηση» της μέχρι τώρα πορείας των κυβερνήσεων στα μείζονα αυτά θέματα για την περιοχή μας, κάτι που δυστυχώς δεν βλέπουμε να γίνεται συχνά.
Απαραίτητο είναι επίσης οι τοπικοί παράγοντες να ενημερώνουν τακτικά τον λαό και τις οργανώσεις του για την ανταπόκριση που υπήρξε από την πλευρά της κυβέρνησης στα θέματα που τους έθεσαν, έτσι ώστε η «κοινή» (όπως ελπίζουμε) διεκδικητική προσπάθεια για τα μεγάλα αυτά θέματα να αποκτά μεγαλύτερη ισχύ και πιθανότητες επιτυχίας.
Όμως η εικόνα που προκύπτει από τέτοιες συναντήσεις, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια, είναι δυστυχώς εντελώς διαφορετική.
Όλο και περισσότερο αυτές μοιάζουν σαν ένα καλοπαιγμένο «σόου», όπου ένθεν και ένθεν κυριαρχούν αναφορές σε «χιλιάδες έργα» και άλλους παρόμοιους βερμπαλισμούς, γενικόλογες υποσχέσεις και επιτηδευμένες δηλώσεις, στις οποίες δύσκολα κανείς θα μπορούσε να διαφωνήσει.
Γενικά παρουσιάζεται μια κατάσταση «κανονικότητας», πολλές φορές ειδυλλιακή, λες και ο δραματικός κύκλος επισφάλειας του νερού που βιώνουμε είναι κάτι ξένο και μακρινό!
Και όπως στις περισσότερες περιπτώσεις συμβαίνει, όταν οι συναντήσεις αυτές ολοκληρωθούν, καμιά συγκεκριμένη δέσμευση δεν έχει αναληφθεί, κανείς δεν αναμένει κάποια εξέλιξη έως την επόμενη συνάντηση, ούτε βεβαίως κάποιος δηλώνει δυσαρεστημένος (!).
«Είμαστε λοιπόν μια ωραία ατμόσφαιρα!».
Λες και στη Θεσσαλία όλοι ανήκουμε σε κάποιο «κόμμα των ικανοποιημένων», χωρίς να προσδοκούμε κάτι καλύτερο στη ζωή μας, στο περιβάλλον, στην βιώσιμη ανάπτυξη στην περιοχή μας.
Και όσο βλέπουμε ότι οι κυβερνητικοί (και οι συν αυτοίς) αντιπαρέρχονται τόσο πρόχειρα και επιπόλαια τα κρίσιμα θέματα που προαναφέραμε, τότε σίγουρα τα πράγματα δεν πάνε καλά.
Αυτά τα συναισθήματα μας προκάλεσαν τα ρεπορτάζ και οι δηλώσεις κατά την πρώτη ουσιαστική επίσκεψη του νέου Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Αυγενάκη πριν μερικές ημέρες (23 Αυγούστου) στη Λάρισα.
Θα σταθούμε σε τρία μόνο σημεία, δυο από τα οποία έθεσε ο ίδιος ο κ. Αυγενάκης και ένα στο οποίο ΔΕΝ αναφέρθηκε, ούτε καν το σχολίασε (δες διάφορα ΜΜΕ, 24/8/23).
Το πρώτο αφορά στη «διαχείριση των υδάτινων πόρων», την οποία ο κ. Αυγενάκης έθεσε σαν μια από τις τέσσερις προτεραιότητες του ΥΠΑΑΤ.
Καλώς ο κ. Υπουργός αναφέρθηκε στα δυο σημαντικά αρδευτικά έργα (νέο δίκτυο Ταυρωπού, νέο δίκτυο Υπέρειας - Ορφανών) που εδώ και πάνω από ένα χρόνο ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση και η διαγωνιστική τους διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη.
Πράγματι τα έργα αυτά θα συμβάλλουν στην εξοικονόμηση αρδευτικού νερού, στην βιώσιμη παραγωγική διαδικασία και στην μείωση του κόστους παραγωγής, εξ‘ ορισμού σημαντικά ζητήματα.
Όμως διαχείριση υδάτων δεν μόνο είναι η προσθήκη κάποιων νέων αρδευτικών δικτύων. Είναι θέμα πολύ ευρύτερο και ειδικά για τη Θεσσαλία που άφοβα θα χαρακτηρίζαμε την κατάσταση στη διαχείριση υδάτων ως «άθλια».
Και μας κάνει εντύπωση που ο κ. Υπουργός προσπέρασε τόσο εύκολα το γεγονός πως λόγω των αρδεύσεων και των ανεξέλεγκτων υπεραντλήσεων τα ποτάμια μας καταστρέφονται, πως τα υπόγεια οικοσυστήματα «εξαντλούνται» και πως, με ευθύνη των πολιτικών, οι επόμενες γενιές, χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, θα ζούνε σε αβίωτο περιβάλλον και θα στερούνται τα αυτονόητα δικαιώματα τους.
Παρέλειψε επίσης ο κ. Αυγενάκης να αναφερθεί στο κρίσιμο θέμα της διοίκησης των υδάτων, όταν μάλιστα ο τομέας ευθύνης του (γεωργία) απορροφά στη Θεσσαλία πάνω από το 95% του συνόλου των υδάτων.
Και βεβαίως δεν ακούσαμε κάτι από τον κ. Υπουργό για την έλλειψη συντονισμού και την πολλαπλή επικάλυψη αρμοδιοτήτων στη διοίκηση των υδάτων, που εδώ και χρόνια και πάλι με ευθύνη των κυβερνήσεων, παραμένει σε τριτοκοσμικό επίπεδο λειτουργίας.
Άραγε πόσο ικανοποιημένος μπορεί να αισθάνεται ένας κυβερνητικός παράγοντας που επισκέπτεται τη Θεσσαλία όταν επί πολλά χρόνια, με ευθύνη πολλών διαδοχικών κυβερνήσεων (και όχι μόνο), διατηρείται «αναλλοίωτη» μια τέτοια απαράδεκτη κατάσταση χωρίς να διαφαίνεται άμεσα κάποια διέξοδος;
Τι ανησυχίες του προκαλεί το γεγονός ότι στο υπουργείο του ή στις αυτοδιοικητικές κλπ. υπηρεσίες κανείς δεν ελέγχει την κατανάλωση του αρδευτικού νερού, κανείς δεν γνωρίζει υπεύθυνα ποιες ακριβώς ποσότητες υδάτων αντλούνται από τα διάφορα οικοσυστήματα ή ταμιευτήρες, σε ποια από αυτά δεν τηρούνται οι οικολογικοί περιορισμοί, τι ποσότητες ενέργειας καταναλώνονται κοκ.
Ακόμη και σε ευαίσθητα οικολογικά συστήματα όπως είναι η Κάρλα η «παρακολούθηση» εισροών - εκροών στην τεχνητή λίμνη γίνεται όχι από υπεύθυνα υπηρεσιακά στελέχη αλλά με κατ’ ανάθεση εργολαβίες (!) (προφανώς περιορισμένης ευθύνης), ενώ πέντε ολόκληρα χρόνια μετά τη λειτουργία του «μεγαλύτερου περιβαλλοντικού έργου στην Ευρώπη» δεν επιτεύχθηκε η πλήρης κάλυψη της χωρητικότητα της τεχνητής λίμνης με νερά και ακόμη και σήμερα αναζητούν ενίσχυση από τη λίμνη Ν. Πλαστήρα στην Καρδίτσα!
Επίσης κανείς αρμόδιος δεν φαίνεται να ενοχλείται από τις τεράστιες ανισότητες που δημιουργούνται ανάμεσα στους αρδευτές όταν κάποιοι, με ευθύνη υπουργείου και αυτοδιοίκησης, ποτίζουν τις καλλιέργειες τους «δωρεάν» (όπως επαίρονται αυτοί που τους στηρίζουν/άραγε ποιον επιβαρύνει το κόστος αυτό;) και κάποιοι άλλοι ξοδεύουν περισσότερα από 100 ευρώ ανά στρέμμα, έχοντας προφανώς ελάχιστες πιθανότητες να ανταποκριθούν στο τόσο ανταγωνιστικό περιβάλλον των αγροτικών προϊόντων.
Ένα άλλο θέμα στο οποίο αναφέρθηκε ο κ. Υπουργός είναι η «ανάγκη αλλαγής του καθεστώτος λειτουργίας των ΓΟΕΒ - ΤΟΕΒ, που χρονολογείται από την δεκαετία του 1950».
Όμως, πέραν της επισήμανσης για την…«ανάγκη», καμία άλλη αναφορά δεν υπήρξε για τις προφανείς αδυναμίες των φορέων διαχείρισης, ούτε βεβαίως κάποια λογική εξήγηση (αξιολόγηση θα τη λέγαμε) για τους λόγους που επί τέσσερα χρόνια η προηγούμενη κυβέρνηση δεν ανέλαβε καμία σχετική πρωτοβουλία, ούτε και άνοιξε δημόσια τη συζήτηση, παρά τις εξόφθαλμες διαχρονικές παθογένειες και τα αλλεπάλληλα προβλήματα που δημιούργησε η απουσία σύγχρονου θεσμικού πλαισίου για τους οργανισμούς άρδευσης.
Ούτε βεβαίως αναλήφθηκε από τον κ. Υπουργό κάποια συγκεκριμένη δέσμευση ότι κατά την τρέχουσα τετραετία (π.χ. εντός διετίας) θα πραγματοποιηθεί επιτέλους κάποιος εκσυγχρονισμός ή/και κάποια βελτίωση στην λειτουργία αυτών των οργανισμών.
Ένα τελευταίο ζήτημα που μας προξένησε εντύπωση είναι η ΜΗ ΑΝΑΦΟΡΑ του κ. Υπουργού στην απουσία ισχυρών αποθεμάτων νερού στη χωρίς θωράκιση από σχετικούς κινδύνους Θεσσαλία, καθώς και στη γνωστή υπόθεση της ενίσχυσης του υδατικού δυναμικού στο ΥΔ Θεσσαλίας που συνδέεται ευθέως με το αντικείμενο του υπουργείου του.
Αγνοήθηκε παντελώς από τον κ. Υπουργό πως έχει εκτοξευθεί σε υψηλά και άκρως επικίνδυνα επίπεδα η ΑΝΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ανάμεσα στους υδάτινους πόρους που καταναλώνονται στη γεωργία, σε σχέση με εκείνους που μπορούν να διαθέσουν οι υδροφορείς (με την προϋπόθεση βεβαίως να μην απειλείται η οικολογική τους βιωσιμότητα).
Όλοι γνωρίζουν, ακόμη και τα μικρά παιδιά, πως η κατάσταση στη Θεσσαλία έχει ξεφύγει εντελώς και η ανάγκη ενίσχυσης του υδάτινου δυναμικού της είναι αδήριτη.
Επιτέλους δεν μπορεί να αποκρύπτεται από τους κυβερνητικούς παράγοντες το γεγονός πως οι αγρότες, μέσα στην απόγνωσή τους και την ανάγκη εξασφάλισης νερού για τις καλλιέργειές τους, γίνονται οι ίδιοι «θύτες» του περιβάλλοντος και της καταστροφής των οικοσυστημάτων του τόπου τους.
Συνεπώς η εκκρεμότητα της ενίσχυσης της Θεσσαλίας με νερό είναι αναμφισβήτητα εξόχως ΠΟΛΙΤΙΚΟ θέμα και καλώς το έθεσαν στον κ. Αυγενάκη (σύμφωνα με τα ρεπορτάζ) οι παρευρισκόμενοι κ.κ. Χαρακόπουλος και Αγοραστός.
Ας το καταλάβουν όλοι: άλλη παράταση αυτής της εκκρεμότητας δεν μπορεί να υπάρξει.
Επιβάλλεται να φέρουν ΑΜΕΣΑ το θέμα για απόφαση στη Βουλή.
Εάν εκεί η ΝΔ, σε συμπόρευση με τον ΣΥΡΙΖΑ, έχουν σκοπό την «ακύρωση» των έργων μεταφοράς πρόσθετου νερού από Αχελώο, ας το πούνε από τώρα καθαρά και οι αρμόδιοι (εν προκειμένω πρώτος από όλους ο κ. Αυγενάκης), αγνοώντας τις εύλογες αντιδράσεις, ας περιορίσουν ΑΜΕΣΑ τους αντίστοιχους όγκους νερού για αρδεύσεις, και από τα ποτάμια και (κυρίως) από τους υπόγειους υδροφορείς. Αλλιώς, χωρίς άλλη καθυστέρηση, ας προωθήσουν τις διαδικασίες ολοκλήρωσής των ημιτελών έργων.
Δεν υπάρχει πλέον χρόνος για παιχνίδια και ψευτοδιλήμματα, ούτε για απόκρυψη «του ελέφαντα στο δωμάτιο», όπως εύστοχα παρατήρησε ο βουλευτής Μάξιμος Μαρκόπουλος στη δήλωσή του (δες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 24/8/23), αρνούμενος επί της ουσίας να συμπράξει στο «σιωπητήριο» που έχει επιβάλει στο θέμα αυτό ο κ. πρωθυπουργός και επιλέγοντας να διατυπώσει εμμέσως πλην σαφώς τη διαφοροποίησή του από τις ανεύθυνες πρακτικές των κυβερνήσεων των τελευταίων ετών, που χωρίς καν εξηγήσεις έχουν εγκαταλείψει τα ημιτελή έργα επί του Άνω Αχελώου, παραβλέποντας τη συντελούμενη οικολογική καταστροφή στο ποτάμι και τους κινδύνους από τις πλημμύρες.
Και εφόσον ο κ. Αυγενάκης, όπως ο ίδιος δήλωσε για ένα άλλο θέμα, «δεν πρόκειται να ανεχθεί παιχνίδια στην πλάτη των αγροτών», θα του ζητήσουμε και εμείς από την πλευρά μας να «διευρύνει» την γκάμα των θεμάτων στα οποία θα «προστατέψει» τους αγρότες, μιας και στη Θεσσαλία «το θέμα του νερού είναι πρωταρχικό και πρέπει να λυθεί άμεσα», όπως τονίζει και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ν. Δαναλάτος σε πρόσφατη συνέντευξή του (ΜΜΕ, 22 - 23/8/23), επισημαίνοντας ακόμη πως «η έλλειψη του νερού είναι τρομακτικό θέμα για τον επισιτισμό» και, όπως εμείς θα προσθέταμε, ένας υπουργός Γεωργίας και Τροφίμων ΟΦΕΙΛΕΙ να το γνωρίζει καλύτερα από όλους μας.
Γράφουν oι Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ. και ο Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
