Στην Κύπρο μετά τον θάνατο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Β’, στις 26-6-1950, προκηρύχθηκαν εκλογές για την ανάδειξη νέου Αρχιεπισκόπου στις 20 Οκτωβρίου 1950. Στις εκλογές εκτός από τους κληρικούς ψήφισαν και εκπρόσωποι του λαού. Υποψήφιοι ήταν ο Πάφου Κλεόπας, ο Κυρήνειας Κυπριανός και ο Κιτίου Μακάριος. Η κάλπη ανέδειξε παμψηφεί τον Κιτίου Μακάριο, όπου την ίδια μέρα χειροτονήθηκε ως Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ’ στον καθεδρικό Ναό Αγίου Ιωάννη στη Λευκωσία. Ήταν ο μετέπειτα αρχιεπίσκοπος και πρωθυπουργός της ανεξάρτητης Κύπρου.
Ο Μακάριος Γ’, κατά κόσμο Μιχαήλ Χριστοδούλου Μούσκος, που γεννήθηκε στην Πάφο της Κύπρου στις 13-8-1913, είχε σπουδάσει στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και αποφοίτησε με άριστα το 1942. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τη Γερμανο-ιταλική κατοχή, όπου είχε λάβει μέρος στην αντίσταση κατά των Γερμανών, χειροτονήθηκε στην Αθήνα αρχιμανδρίτης στις 13-1-1946 από τον Μητροπολίτη Αργυρόκαστρου Παντελεήμονα. Από μία υποτροφία που κέρδισε τον Σεπτέμβριο του 1946 πήγε στην Αμερική για ανώτερες θεολογικές σπουδές στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών και στις αρχές του 1947 παρακολούθησε Κοινωνιολογία της Θρησκείας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης και επέστρεψε στην Κύπρο στις 9-6-1948.
«Συνεπώς, η εκλογή του Μακαρίου Γ’ ως Αρχιεπισκόπου και εθνάρχη το 1950 σήμαινε ότι αυτός αναλάμβανε ως αρχηγός και την ευθύνη για τον (προετοιμαζόμενο ήδη, αλλά χωρίς σαφή μεθόδευση ακόμη) αγώνα Ελλήνων Κυπρίων με σκοπό την αποτίναξη του Αγγλικού ζυγού και ένωση του νησιού με την Ελλάδα» (βιβλ. 1, σελ. 445).
Σημαντικό ρόλο και μάλιστα αρνητικό στην πορεία ανεξαρτητοποίησης της Κύπρου έπαιξε η παρουσία της Μεγάλης Βρετανίας που κατείχε την Κύπρο από το 1878 μετά τη συνθήκη παραχώρησης από την Τουρκία στην Αγγλία, με αντάλλαγμα την ασφάλεια και ακεραιότητα της Τουρκίας σε περίπτωση επίθεσης και πολέμου με τη Ρωσία. «Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη διεθνή άνοδο των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων, η στάση των Κυπρίων έγινε πιο ενεργητική και ο αγώνας τους για ένωση με την Ελλάδα εντάθηκε το 1931 με την πρώτη μεγάλη αντιαποικιακή εξέγερση του Κυπριακού λαού. Η εξέγερση ήταν άοπλη και πνίγηκε στο αίμα» (βιβλ. 2, σελ. 106).
Η συρρίκνωση των αποικιών της Μεγάλης Βρετανίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ανάγκασε την Κυβέρνηση της Αγγλίας να μεταφέρει τη στρατιωτική βάση από το Σουέζ της Αιγύπτου στην Κύπρο μετά από συμφωνία που έκανε με τον πρωθυπουργό της Αιγύπτου, Γκαμάλ Νάσερ, τον Ιούνιο του 1954.
Όλες οι αποφάσεις και ενέργειες της Αγγλίας στο θέμα της Κύπρου είχαν τη σύμφωνη γνώμη των Η.Π.Α. και της Τουρκίας και έτσι όλες οι μελλοντικές αποφάσεις του Ο.Η.Ε. ήταν υπέρ της Τουρκίας και δυστυχώς εις βάρος της Ελλάδας, παρά το γεγονός ότι Ελλάδα και Τουρκία εντάχθηκαν ισομερώς στο σύμφωνο του ΝΑΤΟ τον Σεπτέμβριο του 1951 με πρωθυπουργό στην Αθήνα τον Σοφοκλή Βενιζέλο. Τον Σεπτέμβριο του 1953 ο υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας Άντονυ Ήντεν ήρθε στην Αθήνα για συνομιλίες σχετικά με την προσφυγή της Κύπρου για ένταξή της στον Ο.Η.Ε. που είχε κάνει ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος στις 10-8-1953, ζητώντας την εφαρμογή του δικαιώματος για την αυτοδιάθεση της Κύπρου. Οι συνομιλίες απέτυχαν παταγωδώς, οπότε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξανδρος Παπάγος αποφάσισε να προσφύγει η Ελλάδα στον Ο.Η.Ε. για την ανεξαρτητοποίηση της Κύπρου με οποιοδήποτε κόστος.
Και έτσι: «Η προσφυγή έγινε το επόμενο έτος, στις 20 Αυγούστου 1954. Την ίδια ώρα που ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον Ο.Η.Ε. Ξανθόπουλος Παλαμάς επέδιδε στον Γενικό Γραμματέα του Οργανισμού την ελληνική προσφυγή για την αυτοδιάθεση του Κυπριακού λαού, στην Αθήνα γινόταν αιματηρό συλλαλητήριο με 100 πολίτες τραυματίες και 25 αστυνομικούς. Έτσι, το Κυπριακό εγκαινιαζόταν με αίμα» (βιβλ. 3, σελ. 243).
Η Επιτροπή της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε. αποφάσισε με ψήφους 9 υπέρ της συζήτησης, 3 εναντίον και 3 αποχές, για την εγγραφή της συζήτησης. Οι χώρες της αποχής ήταν οι Η.Π.Α., η Ολλανδία και η Κολομβία. Όταν την άλλη μέρα έγινε η τελική έγκριση της απόφασης για συζήτηση, ο εκπρόσωπος του Ιράκ υπέβαλε πρόταση για να αναβληθεί η εγγραφή «για λίγες μέρες». Υπέρ της αναβολής ψήφισαν 24 χώρες, μεταξύ των οποίων ήταν οι Η.Π.Α., η Γαλλία, η Ινδία, το Ιράκ κ.ά. Εναντίον της αναβολής ήταν επίσης 24 χώρες, μεταξύ των οποίων ήταν η Κίνα, η Ελλάδα, η Ρωσία, η Γιουγκοσλαβία, η Πολωνία κ.ά. Δώδεκα χώρες απείχαν, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Τουρκία, το Ισραήλ, το Μεξικό κ.ά.
Τελικά, η Γενική Συνέλευση ενέκρινε την εγγραφή του Κυπριακού με ψήφους 30 υπέρ «οι σοσιαλιστικές χώρες»,19 εναντίον και 11 αποχές. Η Αγγλία, όμως, έβαλε τη Νέα Ζηλανδία μόλις άρχισε η συνεδρίαση να κάνει πρόταση για μη συζήτηση του θέματος. Η πρόταση έγινε δεκτή από 49 χώρες υπέρ και καμία εναντίον, ενώ άλλες 11 χώρες απείχαν, έτσι η πρόταση για την ένταξη της Κύπρου στον Ο.Η.Ε. απορρίφθηκε πριν καν αρχίσει η συζήτηση στην 9η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε.
Μετά από όλα αυτά για τον Μακάριο ο ένοπλος αγώνας ήταν η μόνη λύση και άρχισε μετά από 3 μήνες στην Κύπρο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1) «Σύγχρονη Εγκυκλοπαίδεια ΕΥΡΩΠΗ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ», ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Θ. ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Α.Β.Ε.Ε., Τόμος 14: ΚΥΠΡΟΣ, Αθήνα 1993.
2) «Σειρά γνώσεων Επιστήμη και Ζωή», Τόμος 10, Εκδ. Χατζηιακώβου, Αθήνα, 1974.
3) «Ξενοκρατία στην Ελλάδα 1944-1974», Περιοδικό «Επίκαιρα», Εκδ. Πάπυρος, Αθήνα,1975.
