Το αεροδρόμιο της αντίστασης

Γράφει ο Άγγελος Ζαχαρόπουλος

Όλη η Ελλάδα έχει ακούσει για την πανέμορφη ορεινή λίμνη Πλαστήρα. Οι περισσότεροι Έλληνες την έχουν επισκεφτεί και οι υπόλοιποι ονειρεύονται να τη δουν. Πόσοι όμως γνωρίζουν ότι κάτω από τα νερά της λίμνης αναπαύεται το ιστορικό αεροδρόμιο της αντίστασης; Ασφαλώς όχι πολλοί. Ακόμα λιγότεροι είναι εκείνοι που γνωρίζουν πόσο κρίσιμο ρόλο έπαιξε αυτό το αεροδρόμιο στη μετακατοχική πορεία της χώρας μας.
Πρόκειται για το αεροδρόμιο στο οποίο οι σύμμαχοι έριχναν εφόδια για τους αντάρτες και στο οποίο προσγειωνόντουσαν συμμαχικά αεροπλάνα για να μεταφέρουν συμμάχους και Εαμικά στελέχη από και προς το Κάιρο για συναντήσεις με την εκεί εξόριστη ελληνική κυβέρνηση. Αυτό το συνεχές πήγαινε – έλα είχε ως αποτέλεσμα τη σύναψη της ιστορικής συμφωνίας του Λιβάνου και τον σχηματισμό της κυβέρνησης εθνικής ενότητας με συμμετοχή έξι μελών του ΕΑΜ – ΚΚΕ. Υπήρξε η μοναδική ελληνική κυβέρνηση με συμμετοχή κομμουνιστών. Η κυβέρνηση αυτή εγκαταστάθηκε ειρηνικά στην Αθήνα μετά την αποχώρηση των Γερμανών.
Από το ίδιο αεροδρόμιο απογειώθηκε το αεροπλάνο που μετέφερε τον στρατηγό Σαράφη, αρχηγό του ΕΛΑΣ, στην Καζέρτα της Ιταλίας. Να σημειωθεί ότι ο Σαράφης έμεινε τότε στη γενέτειρά μου Καστανιά όπου ήταν η έδρα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ και της ηγεσίας του ΚΚΕ. Τις νύχτες ακούγαμε συχνά τον βόμβο των αεροπλάνων που πηγαινοέρχονταν. Στην Καζέρτα είχε φθάσει και ο στρατηγός Ζέρβας, αρχηγός του ΕΔΕΣ. Εκεί οι δύο στρατηγοί υπέγραψαν την ιστορική συμφωνία της Καζέρτας με την οποία οι δύο αντιστασιακοί στρατοί είχαν υπαχθεί υπό τον Άγγλο στρατηγό Σκόμπι.
Οι συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας δεν προέκυψαν χωρίς δυσκολίες, πολλές φορές σχεδόν ανυπέρβλητες. Θα χρειασθούν πολλές σελίδες για να περιγραφούν οι δισταγμοί, οι εσωτερικές διενέξεις και στις δύο πλευρές, οι παλινωδίες. Οι σκληροπυρηνικοί του ΚΚΕ δεν είχαν καμία όρεξη να μπουν στο μαντρί του Γεωργίου Παπανδρέου. Για να ενημερωθεί κάποιος εκτενέστερα γι’ αυτό το θέμα, θα χρειασθεί να διαβάσει δύο πολυσέλιδα κείμενα: το «Ημερολόγιο της κατοχής» του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, ο οποίος έζησε τα γεγονότα από πλευράς κυβέρνησης του Καϊρου και το βιβλίο «Σύντομη ιστορία της εθνικής αντίστασης» του Σόλωνος Γρηγοριάδη από πλευράς ΕΑΜ – ΚΚΕ, ο οποίος ήταν κοντά στο Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ και στην ηγεσία του ΚΚΕ. Θα χρειασθούν επίσης πολλές σελίδες για να περιγραφεί η θλίψη και η οργή στους κόλπους του ΚΚΕ γιατί έγιναν τελικά δεκτές αυτές οι συμφωνίες.
Όσα ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ έγραψαν σχετικά με τις συμφωνίες Λιβάνου και Καζέρτας εκφράζουν πίκρα και απογοήτευση επειδή θεωρούν ότι αυτές οι συμφωνίες οδήγησαν στο θάνατο του ονείρου για την κατάληψη της εξουσίας μετά την απελευθέρωση. Χαρακτηριστικός ο τίτλος του βιβλίου του Θ. Χατζή, μέλους του πολιτικού γραφείου του ΚΚΕ: «Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε». Δεν έχουν άδικο. Πράγματι οι δύο συμφωνίες νομιμοποίησαν την επέμβαση των Άγγλων, ύστερα από αίτηση της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου για την αντιμετώπιση της στάσης του υπό αγγλική διοίκηση ΕΛΑΣ εν καιρώ πολέμου. Έτσι, η κυβέρνηση, με τη βοήθεια και της ελληνικής ταξιαρχίας του Ρίμινι που ήρθε από την Ιταλία, καθώς και του ιερού λόγχου, αντιμετώπισε επιτυχώς τη στάση. Να σημειωθεί ότι, παρά τη νομιμότητα της επέμβασης των Άγγλων, ο Τσώρτσιλ δέχτηκε δριμύτατη κριτική στη Βουλή των Κοινοτήτων και από τα έντυπα των ΗΠΑ.
Τι θα γινόταν αν δεν υπήρχαν οι δύο συμφωνίες; Απλούστατα, το πανίσχυρο τότε, ΚΚΕ, με τον οπλισμένο βραχίονα ΕΛΑΣ, μόνιμο και εφεδρικό, θα είχε καταλάβει την εξουσία, χωρίς πρόβλημα. Ο θύλακας ΕΔΕΣ στην Ήπειρο θα είχε εύκολα εξουδετερωθεί. Και τι θα έκαναν οι Άγγλοι; Με ποια δικαιολογία θα έκαναν απόβαση στην Ελλάδα για να ρίξουν το καθεστώς; Θα έπρεπε εξάλλου να διαθέσουν σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις σε περίοδο που ο πόλεμος εμαίνετο στο δυτικό μέτωπο και μάλιστα σε μία κρίσιμη φάση με τη μεγάλη γερμανική επίθεση στις Αρδέννες του Βελγίου που λίγο έλλειψε να ανατρέψει τους Αγγλοαμερικανούς.
Έτσι, δεν θα είχε χαθεί «η νικηφόρα επανάσταση» που αναφέρει στο βιβλίο του ο Θ. Χατζής και η Ελλάδα θα περνούσε τη μεγάλη περιπέτεια, για 45 χρόνια, την οποία πέρασαν τόσες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων.
Πρόκειται για μία περίοδο εξαιρετικά πυκνή σε γεγονότα που συνέβησαν γύρω από το αεροδρόμιο της αντίστασης, σε στενή σχέση μαζί του.
Προσωπικά, είμαι πεπεισμένος ότι, εάν δεν υπήρχε το αεροδρόμιο, δεν θα υπήρχαν και οι δύο συμφωνίες που διαμόρφωσαν την πορεία της χώρας, για πολλές δεκαετίες. Τώρα, το αεροδρόμιο της αντίστασης αναπαύεται κάτω από τα νερά της λίμνης Πλαστήρα. Τα αιωνόβια έλατα που καθρεπτίζονται στα καθαρά νερά της, έχουν τόσα να διηγηθούν από όσα είδαν και άκουσαν στην περίοδο 1943 – 1944.