Η περίπτωση του Λόρδου Μπάιρον

Από τη Νικολέτα Θέου, δασοπόνο και εκπαιδευτικό Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Γενιές και γενιές Ελλήνων μεγαλώσαμε με την αίσθηση ότι ο περιβόητος Λόρδος Μπάιρον ήταν ο κατεξοχήν Φιλέλληνας Άγγλος, που εγκατέλειψε την πατρίδα του, αποποιήθηκε την ευρωπαϊκή του φήμη, παράτησε την αριστοκρατική του ζωή στην Αγγλία και ήρθε στην ψωροκώσταινα κι έδωσε τα πλούτη του, το όνομά του, τη δόξα του, το είναι του ολάκερο στον αγώνα για τη λευτεριά της επαναστατημένης Ελλάδας!
Αυτά διδαχθήκαμε όλοι μας από την πρώτη τάξη του Δημοτικού και έτσι ο Άγγλος αυτός ευπατρίδης ηρωοποιήθηκε και μυθοποιήθηκε τόσο πολύ, ώστε να θεωρείται και ο κατεξοχήν Εθνικός μας ήρωας.
Από κει και ύστερα η ομαδική παράνοια που χαρακτηρίζει τους Νεοέλληνες μας οδήγησε στο να δώσουμε με περίσσια σπουδή το όνομά του σε δρόμους, πλατείες, συνοικίες ολόκληρες, να γεμίσουμε την Ελλάδα με προτομές του, να τον υμνήσουμε ως τον αξεπέραστο ποιητή της ανθρωπότητας, να τον χαρακτηρίσουμε ως σωτήρα του έθνους. Και σαν να μη μας έφταναν όλα αυτά, αρκετοί γονείς με περηφάνια φοβερή ένιωθαν τιμή τους το να δίνουν στα παιδιά τους το βαφτιστικό «Βύρων» με την πίστη ότι το όνομα αυτό προσθέτει στο παιδί τους αίγλη, δόξα και τιμή. Την ίδια γνώμη είχα και εγώ μέχρι πρόσφατα, ώσπου αναγκάστηκα να ψάξω τα πράγματα και να μάθω επιτέλους ποιος ήταν ο διαβόητος αυτός Λόρδος.
Λοιπόν! Στην Ελλάδα έμεινε από τις 6 Ιανουαρίου 1824, ως τις 19 Απριλίου 1824, όποτε και πέθανε στο Μεσολόγγι.
Τώρα πότε και πώς μπόρεσε να αναδειχθεί σε εθνικό μας ήρωα μέσα σε τρεις μήνες και 10 μέρες που έμεινε στο Μεσολόγγι, είναι όχι μόνο να απορεί κανείς με την περίπτωσή του, αλλά και να οργίζεται με τους τόσους Ευρωπαίους ρομαντικούς που έφτασαν να θρηνούν τη θυσία του ιδεαλιστή αριστοκράτη που θυσίασε τη ζωή του στο ιδανικό της ελευθερίας.
Και το μεγάλο κακό είναι ότι αυτή η αντίληψη πέρασε μέσα από διεργασίες κοινωνικής ψυχοπαθογένειας στο λαϊκό υποσυνείδητο, με επακόλουθο να υμνείται ως ήρωας για την ανύπαρκτη δράση του, και από τα όσα διάβασα και έμαθα περί του βίου και της πολιτείας του αριστοκράτη αυτού, κακομαθημένου playboy, ελάχιστα μπορώ να παραθέσω.
Κατ’ αρχάς φιλελληνικό πνεύμα δεν υπήρχε μέσα του ούτε ίχνος κι ούτε τον έδενε κάτι με την Ελλάδα. Απεναντίας, ήταν Φιλότουρκος. Ανάμεσα στα όσα έχει κατά καιρούς εκτοξεύσει εναντίον των Ελλήνων είναι και τούτο: «Οι Έλληνες είναι πιθανώς ο πιο διεφθαρμένος, ο πιο εκφυλισμένος λαός του κόσμου...». Κι αλλού θα πει: «Ήμουν τρελός που ήρθα εδώ...».
Απ’ την Αγγλία αναγκάστηκε να φύγει το 1816. Ένιωθε, αλλά και ήταν, απόβλητος της κοινωνικής του τάξης. Έφτασε στην πατρίδα του να γίνει persona non grata λόγω των απανωτών σκανδάλων. Τον βάραιναν ταυτόχρονα μία θυελλώδης ερωτική περιπέτεια με κάποια Αγγλίδα, ένα διαζύγιο και ένας ερωτικός δεσμός με την ετεροθαλή αδερφή του. Εγκαταστάθηκε στην Ιταλία, απ’ όπου και πάλι θα φύγει εξαιτίας καινούργιου ερωτικού σκανδάλου. Και φεύγοντας, πήρε μαζί του τον Πιέτρο Γκάμπα, με τον οποίο στο Μεσολόγγι διατηρούσε ανήθικες σχέσεις και εν μέσω σκανδάλων έφτασαν να εγκαταστήσουν δημόσιο πορνείο για την εξυπηρέτηση των ορέξεων των κάθε λογής λακέδων και παρακεντέδων που πλαισίωναν τον λόρδο.
Αν κηρύχθηκε Εθνικός Ήρωας για αυτήν του την τεράστια προσφορά, αυτό ομολογώ δεν μπορώ να το ξεκαθαρίσω μέσα μου.
Στους τρεις και μισό σχεδόν μήνες που έμεινε στο Μεσολόγγι ζούσε κυριολεκτικά στον «κόσμο του». Με φρουρά από 50 Σουλιώτες, με αρκετούς υπηρέτες, με τις επισκέψεις του Μαυροκορδάτου, ήταν παραδομένος στο ποτό, στις κραιπάλες και στον εκχυδαϊσμό της ερωτικής του ζωής.
Στον ερχομό του διαδόθηκε ότι έφτασε ένας πάμπλουτος Λόρδος, που κουβάλαγε μαζί του λίρες με ουρά και όλοι οι «διακεκριμένοι» της επαναστάσεως τον ήθελαν κοντά τους για τον «παρά». Πρόλαβε ο Μαυροκορδάτος και του πήρε δάνειο 4.000 λιρών με τις οποίες λίρες κατάφερε στους εμφύλιους πολέμους να εξαγοράσει συνειδήσεις και να στρέψει τους Ρουμελιώτες εναντίον των Πελοποννησίων. Αν αυτή είναι η Εθνική προσφορά του Μπάυρον, τότε κακώς τον κατηγορούμε...
Εντέλει, σε καμιά μάχη δεν έλαβε μέρος, απλώς στο διάστημα που έμεινε στην Ελλάδα δεν είχε άλλη απασχόληση από την έκχυτη ζωή του, από τα απανωτά σκάνδαλα, από τα χιμαιρικά του όνειρα να γίνει στρατηγός ή βασιλιάς της Ελλάδας, να αγοράσει νησί στην Ελλάδα, να αγοράσει πριγκηπάτο στη Χιλή, να ταξιδέψει στην Αμερική ή να βρει καταφύγιο στη Βενεζουέλα... Και στην Ελλάδα ήρθε, όπως ο ίδιος το δήλωσε, ξοφλημένος.
Κάπου θέλησε να τον γνωρίσει και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και τον κάλεσε μάλιστα στη συνέλευση των Σαλώνων. Δεν πρόλαβε να πάει διότι στις 19 Απριλίου τον βρήκε ο θάνατος, οπότε έτσι δεν πρόλαβε να υπογράψει και την παραλαβή του δανείου από τους Έλληνες. Άλλωστε οι Άγγλοι για αυτό τον έστειλαν εδώ...
Για τον θάνατό του ειπώθηκαν και γράφτηκαν πάμπολλα.
Κρυολόγησε ή πέθανε από σύφιλη ή τον φαρμάκωσαν οι υπηρέτες του.
Η σορός του τοποθετήθηκε μέσα σε βαρέλι με οινόπνευμα 150 λίτρων και στάλθηκε στην Αγγλία και εκεί φάνηκε ακόμα μία φορά η ομαδική παράνοια: Οι πιστοί οπαδοί του, μόλις έβγαλαν τη σορό από το οινόπνευμα, για να τον κηδέψουν, έτρεχαν πατείς, με πατώ σε, να πάρουν λίγο οινόπνευμα για ενθύμιο... Αυτός τελικά ήταν ο εθνικός μας ήρωας Λόρδος Μπάιρον.
(Πολλά στοιχεία μας δίνει ο φίλος του Μπάιρον Εδουάρδος Τρελόνι, ο Κ. Παπαγιώργης και ο Θ. Παναγόπουλος στο βιβλίο του «Τα ψιλά γράμματα της Ιστορίας», σελ.170 κ.ε.).