Από τη μια πλευρά, υπάρχουν αυτοί που θεωρούν ότι μπορεί να γυρίσει το ρολόι πίσω όταν τελειώσει ο πόλεμος. Τον περασμένο μήνα, ο Γερμανός καγκελάριος Σολτς υποστήριξε ότι η Ρωσία θα πρέπει να επιστρέψει στο μαντρί μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας και να αναπτύξει ξανά, κανονικά, τις επιχειρηματικές σχέσεις με τη Δύση. Στο ίδιο πνεύμα, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν δίνει έμφαση στο να γίνει διάλογος με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν, λέγοντας ότι οραματίζεται μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας με τη Μόσχα η οποία θα παρέχει εγγυήσεις στη Ρωσία, αφουγκραζόμενος τη ρητορική Πούτιν, σύμφωνα με την οποία η Ρωσία απειλείται από τη Δύση, όχι η Ουκρανία από τη Ρωσία. Η ιδέα πίσω από αυτήν την προσέγγιση είναι ότι ο Πούτιν θα μπορούσε αναγνωρίσει το λάθος του και να επανορθώσει. Ο Μακρόν, μάλιστα, έχει προσπαθήσει επανειλημμένα να συζητήσει με τον Πούτιν μέσω πολυάριθμων τηλεφωνημάτων, αλλά χωρίς επιτυχία. Οι οικονομικές δυσκολίες της Ευρώπης που προκαλούνται από τις υψηλές τιμές της ενέργειας οδηγούν προς μια τέτοια προσέγγιση. Παραδόξως ωστόσο, αυτή η πολιτική μπορεί να παρατείνει τη σύγκρουση, καθώς δεν επιλύει τα εκκρεμή ζητήματα απέναντι σε μια επιθετική Ρωσία. Και το οικονομικό επιχείρημα εμφανίζεται επίσης πιο αδύναμο τώρα που η Ευρώπη έχει βρει αποτελεσματικές εναλλακτικές προμήθειες φυσικού αερίου και πετρελαίου. Οποιαδήποτε κατάπαυση του πυρός ή συμφωνία ειρήνης με μια μη ανασυγκροτημένη Ρωσία θα είναι εγγενώς ασταθής, κάτι που θα αποτελέσει προοίμιο για μια μελλοντική σύγκρουση.
Όσον αφορά όμως την άλλη πλευρά, υπάρχουν εκείνοι που επιθυμούν το ΝΑΤΟ να διασφαλίσει ότι η Ουκρανία θα κερδίσει και ότι τα ρωσικά εγκλήματα πολέμου θα αποτραπούν. Άλλωστε, η βαρβαρότητα της εισβολής και η θεμελιώδης πρόκληση για μια διεθνή τάξη με σεβαστά εθνικά σύνορα έχει ως αποτέλεσμα να επιζητείται μια ξεκάθαρη ουκρανική νίκη απέναντι στην επιθετικότητα του Πούτιν. Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στο Κίεβο στα τέλη Νοεμβρίου, ο πολωνός πρωθυπουργός Morawiecki τόνισε ξεκάθαρα: είτε η Ουκρανία θα κερδίσει, είτε η Ευρώπη θα χάσει. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Στόλτενμπεργκ και διάφοροι Ευρωπαίοι ηγέτες υιοθετούν την ίδια άποψη.
Παρόλα αυτά, αναδύεται αμυδρά και σταθερά μια ακόμη πλευρά/άποψη, που λέει ότι η Ευρώπη θα είναι πλήρως ασφαλής μόνο εάν η ίδια η Ρωσία μεταμορφωθεί. Η βαρβαρότητα του πολέμου της Ρωσίας, οι διεκδικήσεις του Κρεμλίνου επί του εδάφους των γειτονικών χωρών και η ανοιχτή πρόθεση γενοκτονίας που εκφράστηκε από Ρώσους ηγέτες και προπαγανδιστές έχουν προκαλέσει ιστορικές αναλογίες με το ναζιστικό καθεστώς, οδηγώντας ορισμένους αναλυτές να κάνουν λόγο για την ανάγκη ύπαρξης μιας ριζικά διαφορετικής Ρωσίας. Είτε μέσω της αποκέντρωσης, είτε μέσω του εκδημοκρατισμού, είτε μέσω της διάλυσης, αυτή η συλλογιστική γραμμή προχωρά, η Ρωσία πρέπει να αλλάξει για να αποτρέψει περισσότερους πολέμους εναντίον των γειτόνων της. Ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας Λεχ Βαλέσα, για παράδειγμα, υποστήριξε ότι η Ρωσία πρέπει είτε να εκδημοκρατιστεί είτε να μειώσει τη δύναμή της προκειμένου να αποτραπεί ένας νέος πόλεμος σε πέντε ή δέκα χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, ο αρχαίος ρήτορας Δημοσθένης είχε πει κάτι που δεν θα πρέπει να λησμονείται ποτέ: ‘’Δει τους ορθώς πολέμω χρωμένους ουκ ακολουθείν τοις πράγμασιν, αλλ’ αυτούς έμπροσθεν είναι των πραγμάτων’’, δηλαδή, αυτοί που κάνουν σωστά πόλεμο δεν πρέπει να ακολουθούν τις καταστάσεις αλλά να είναι μπροστά από τις καταστάσεις!
Από τον Απόστολο Ζιώγα,
βιολόγο
