Από τον Τεκέ του Μπαμπά στη Λάρισα

Από το Ημερολόγιο του Hippolyte Lapeyre – Β’

Ο Όλυμπος και η Όσσα. Άποψη της Θεσσαλικής πεδιάδας στην περιοχή μεταξύ Λάρισας και Μπαμπά. Χαρακτικό του Simome Pomardi [1].

ΤΟΥ ΝΙΚ. ΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
[e-mail]

 

Ολοκληρώνουμε με το σημερινό κείμενό μας την επίσκεψη του Γάλλου Hippolyte Lapeyre, γραμματέα της Α.Ε. του Σαμί Πασά, που πραγματοποίησε στα μέσα του 19ου αιώνα στην Αίγυπτο, την Τουρκία και την Ελλάδα, όταν ακόμη η Θεσσαλία βρισκόταν υπό τουρκική κατοχή. Ολοκληρώνοντας το ταξίδι κατέγραψε τις εντυπώσεις του σε οδοιπορικό με τίτλο: «Journal d‘ un voyageur en Egypt, en Grece et en Turquie» [«Το ημερολόγιο ενός ταξιδιώτη στην Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Τουρκία»]. Αφού είδαμε ότι κατέλυσε με τη συνοδεία του ένα βράδυ σε πανδοχείο του Μπαμπά (τον σημερινό οικισμό Τέμπη), την άλλη μέρα πήρε τον δρόμο προς τη Λάρισα και ο συγγραφέας συνεχίζει τις εντυπώσεις του που εδώ παρουσιάζονται σε μετάφραση της Χριστίνας Polese:
«Την επομένη, με το πρώτο φως της αυγής, καθώς ο πρωινός μουεζίνης [2] έψελνε πάνω στον μισογκρεμισμένο μιναρέ, ξυπνήσαμε ευδιάθετοι και ανυπόμονοι να φύγουμε. Ο Αχμέτ Αγάς φρόντισε ώστε τα άλογά μας να είναι καλά σελωμένα.
- Όταν ήμουν νέος, μας είπε, το μόνο που επιθυμούσα ήταν ένα καλό μαχαίρι στη ζώνη μου, ένα άλογο με φτερά στα πόδια του και μάχες αν είναι δυνατόν κάθε μέρα. Όμως, ο καιρός των μαχών πέρασε και το μόνο που σκέφτομαι πια είναι να εγκαταλείψω αυτήν τη γη εν ειρήνη με τους άλλους και με μένα τον ίδιο.
Έτσι όπως μιλούσε, όμως, έστρεφε ζηλόφθονα βλέμματα θαυμασμού σε δύο όμορφα αραβικά άλογα που είχαμε φέρει μαζί μας από την Αίγυπτο, γεγονός που διέψευδε αρκετά έντονα την αδιαφορία των λόγων του για τα αγαθά αυτού του κόσμου.
Ενώ πίναμε τον καφέ μας, ο Αχμέτ Αγάς με πλησίασε και στάθηκε με έκφραση ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, κοιτάζοντας με τα μάτια του επίμονα το φλιτζάνι μου, στο μέσον του οποίου περιστρεφόταν, ξεκομμένο από το καυτό υγρό, ένα στεφάνι ασπριδερού αφρού. Ύστερα από λίγα λεπτά προσεκτικού θαυμασμού, σήκωσε το κεφάλι του και είπε, ρίχνοντάς μου ένα βλέμμα αξιοθαύμαστης καλοσύνης.
- Ο Θεός είναι μεγάλος! Το στεφάνι του αφρού εξαφανίσθηκε σπινθηρίζοντας, χωρίς να αγγίξει τα τοιχώματα του φλιτζανιού σας. Νέε μου, μια μέρα θα γίνετε πλούσιος ανάμεσα στους πλούσιους, ισχυρός ανάμεσα στους ισχυρούς και μεγάλος ανάμεσα στους μεγάλους.
Κι εγώ ως προανάκρουσμα του ρόλου της μελλοντικής ισχύος μου, καταδέχθηκα να τον ευχαριστήσω με ένα νεύμα της κεφαλής μου ηγεμονικά αυστηρό, σιωπηλό και προστατευτικό. Καπνίζαμε κρυφογελώντας μ’ αυτήν την πρόβλεψη, όταν ξαφνικά πετάχτηκε μια φλόγα από το τσιμπούκι ενός των συνοδοιπόρων μου. Βλέποντάς την, η έκφραση του Αχμέτ Αγά πέρασε από τον θαυμασμό στην έκσταση.
- Α!, λέει στον καπνιστή, είμαι ευτυχής που σε φιλοξένησα στο σπίτι μου, διότι ο Αλλάχ σας αγαπάει, το βλέπω καλά, παρότι είστε χριστιανός. Αφού έβαλε στο τσιμπούκι σας ένα φωτοστέφανο, δεν θα σας εγκαταλείψει ποτέ. Όπως και ο φίλος σας, είστε και εσείς άξιος νέος και ο ήλιος της τύχης σας θα φωτίσει μια μέρα όλους όσοι θα σας περιβάλλουν.
Προκειμένου να προλάβουμε τη μέθη με την οποία αυτές οι ανατολίτικες υπερβολές μπορούσαν να θολώσουν τα μυαλά μας, το καλύτερο που είχαμε να κάνουμε ήταν να ξαναπάρουμε τον δρόμο για την ύπαιθρο. Προσπαθήσαμε να πείσουμε τον οικοδεσπότη μας να δεχθεί μερικά τάλαρα επί πλέον των εξόδων της διαμονής μας, όμως τα αρνήθηκε παρά την επιμονή μας και μας παρακάλεσε απλά να μην τον ξεχάσουμε. Αφού του το υποσχεθήκαμε καλοπροαίρετα, καβαλήσαμε τα άλογά μας και φύγαμε, στρέφοντας πολλές φορές το βλέμμα μας προς το σπίτι όπου αφήσαμε αυτόν τον περίεργο γέροντα, που μας ακολούθησε με τα μάτια, μέχρι τη στιγμή που εξ αιτίας μιας λακκούβας του εδάφους τον χάσαμε από τα μάτια μας.
Ο καιρός ήταν θαυμάσιος. Μια βροχούλα είχε δροσίσει τη γη. Διασχίζαμε αλσύλλια, όπου τα πόδια των αλόγων μας ανασήκωναν από την πρασινάδα τις δροσερές μυρωδιές των λιβαδιών. Ο Ράστεμ ήταν ο επικεφαλής της ομάδας, με το όπλο στον ώμο, την πίπα στο αριστερό του χέρι και παρακολουθούσε με επιτηδευμένη αυταρέσκεια τις κινήσεις του σώματός του και τον μικρό κουνιστό βηματισμό του ορεσίβιου αλόγου του, το οποίο είχε στολίσει με κάθε είδους λουλουδιού που είχε μαζέψει από τους θάμνους. Πίσω βάδιζαν οι υπηρέτες μας, τρεις λεβέντες με περήφανη κορμοστασιά και πλάι δύο παλικάρια, με το ένα χέρι στο καριοφίλι και στο άλλο στο σπαθί. Ο πολεμικός μας εξοπλισμός διασφάλιζε το κέφι μας, ιδιαιτέρως εκείνη την ημέρα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, όταν ξαφνικά στη στροφή ενός μονοπατιού το άλογο του επικεφαλής φύλακα σηκώθηκε στα πίσω του πόδια και έριξε κάτω τον αναβάτη του, ο οποίος έβγαλε μια φοβερή κραυγή. Οπλίσαμε γρήγορα τα πιστόλια μας και ετοιμαστήκαμε για περιπέτεια, ενώ συγχρόνως παρατηρούσαμε ότι η συνοδεία μας είχε ήδη μειώσει κατά πολύ το πολεμικό της ύφος, το οποίο είχε υιοθετήσει λίγα λεπτά πριν. Επρόκειτο απλούστατα για έναν λαγό που είχε ξεπεταχτεί κάτω από τα πόδια του αλόγου του Ράστεμ. Διαπίστωσα πως επρόκειτο για λαγό και συνεχίσαμε τον καλπασμό για να τον προλάβουμε. Όμως, ο αγαθός υπαίτιος της τρομάρας μας το έβαλε στα πόδια με ανέλπιστη ταχύτητα και σύντομα εξαφανίσθηκε μέσα σε μια τεράστια συστάδα δένδρων. Βλαστημώντας, ξαναπήραμε θέσεις ανάμεσα στους στρατιώτες μας.
- Ο διάβολος έχει πολλά ποδάρια, λέω στον Ράστεμ. Αυτός γύρισε προς το μέρος μου. Διάβασα στο πρόσωπό του τον τρόμο.
- Κύριε, μου λέει, δεν ήταν λαγός.
- Μα πώς δεν ήταν λαγός! Αναφωνώ ξαφνιασμένος. Τι ήταν λοιπόν;
Ο Ράστεμ ψέλλισε κάτι και τέλος μου δήλωσε ότι ήταν ένα πρόβατο. Την ίδια στιγμή ρώτησε τους συναδέλφους του, οι οποίοι αρνήθηκαν, με τη σειρά του ο καθένας, την ταυτότητα του ζώου. Δήλωναν πως αναγνώρισαν ξεκάθαρα, άλλοι ότι επρόκειτο για ζαρκάδι, άλλοι για ελάφι, άλλοι πάλι για αγριογούρουνο. Ήταν ικανοί να το παρομοιάσουν με ελέφαντα, παρά να ομολογήσουν ότι είχαν δει έναν λαγό. Το γεγονός είχε αρχίσει να παίρνει τη μορφή μυστηρίου και ήμουν έτοιμος να αποπάρω τον καβάση (3) μου, όταν μου λέει με τα χέρια ενωμένα και με δακρύβρεχτη φωνή:
- Κύριε! Κύριε! Δεν έπρεπε να είναι λαγός. Στο όνομα του Αλλάχ, μη λέτε πως ήταν λαγός, γιατί θα φέρει γρουσουζιά.
Η ικετευτική στάση του Ράστεμ και η φρίκη που αντανακλούσε η φυσιογνωμία του στα χλωμά πρόσωπα της συνοδείας μας, μας έκαναν να ανακτήσουμε την ψυχραιμία πού είχαμε χάσει εξ αιτίας της οργής μας. Η παράξενη ισχυρογνωμοσύνη των ανθρώπων μας επεξηγήθηκε πάραυτα στην πραγματική της έννοια, δηλαδή τον φόβο των προλήψεων των Τούρκων για τον λαγό και τα τρομακτικά προγνωστικά που πηγάζουν από τη συνάντηση με αυτό το ζώο. Έτσι εμείς εγκαταλείψαμε τους φρουρούς μας στις προσπάθειές τους να πείσουν τους εαυτούς τους ενάντια σε αυτό που είδαν, ότι δηλαδή μόλις είχαν βρεθεί απέναντι από ένα από αυτά τα υπέροχα εξαιρετικά ζωάκια.
Αφήσαμε τα τελευταία άλση της κοιλάδας των Τεμπών. Βαδίζαμε πάνω σε μια γη αμμώδη και πετρώδη, πολύ κουραστική για τα άλογα. Οι δρόμοι γίνονταν άσχημοι, όμως το τοπίο δεν έχανε τίποτε από το επιβλητικό του μεγαλείο. Τεράστια βουνά περιέσφιγγαν τον ορίζοντά μας. Διακρίναμε ήδη τις στρογγυλεμένες κορυφές του Ολύμπου και ένα μικρό ύψωμα στο οποίο σκαρφαλώσαμε με καλπασμό μάς επέτρεψε να θαυμάσουμε την απέραντη και καταπράσινη πεδιάδα της Λάρισας.
Ποτέ δεν προσφέρθηκε στα μάτια μας παρόμοιο θέαμα. Η πόλη του Αχιλλέα [4], βυθισμένη στην πρωινή ομίχλη, εμφανιζόταν στο βάθος μακριά με το φωτοστέφανο των μεγάλων αναμνήσεων, που η ιστορία και η ποίηση κάνουν να ακτινοβολούν ζηλευτά πάνω από το όνομά της».

 

 

[1]. Ο Ιταλός ζωγράφος Simone Pomardi (1760-1830), στο δίτομο οδοιπορικό του, «Viaggio nella Grecia fatto negli anni 1804, 1805 e 1806», Pώμη, 1820, περιγράφει το ταξίδι του στην Eλλάδα με τον Άγγλο αρχαιολόγο Ed. Dodwell (1805-1806). Συναντήθηκαν στη Ρώμη το 1804 και ο Dodwell τον προσέλαβε ως σχεδιαστή για την περιοδεία του στην Ελλάδα. Ο Pomardi έκανε 600 σχέδια, κατέγραψε το χρονικό της περιοδείας τους και το 1820 το δημοσίευσε στη Ρώμη.
[2]. Είναι ο μουσουλμάνος κληρικός που καλεί για προσευχή τους πιστούς από τον εξώστη του μιναρέ του τζαμιού.
[3]. Ένοπλος φύλακας, συνήθως έφιππος.
[4]. Εδώ ο Γάλλος περιηγητής συγχέει τη Λάρισα με την αρχαία Φάρσαλο, η οποία ήταν η πόλη του Αχιλλέα. Την ίδια πληροφορία επαναλαμβάνει και πιο κάτω στο κείμενο αρκετές φορές.