«Οι νόμοι είναι σαν τα λουκάνικα. Καλύτερα να μη δεις πώς φτιάχνονται» έλεγε ο Μπίσμαρκ και έκτοτε, ειδικά στη χώρα μας, η ρήση του «σιδηρού καγκελάριου» έχει επιβεβαιωθεί πολλές φορές. Το νομοσχέδιο που συζητείται αυτές τις μέρες στη Βουλή υπό τον πολλά υποσχόμενο, αλλά εν τέλει ψευδεπίγραφο τίτλο «Ενίσχυση δημοσιότητας και διαφάνειας στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο – Σύσταση ηλεκτρονικών μητρώων έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου…» αποτελεί ακριβώς μια τέτοια περίπτωση. Πρώτα - πρώτα γιατί το μενού φτιάχτηκε με πολυκαιρισμένα και μπαγιάτικα υλικά. Οι βασικές του ρυθμίσεις όσον αφορά τα Μητρώα και τις προϋποθέσεις ένταξης των περιφερειακών εφημερίδων σε αυτά είναι σχεδόν αντιγραφή των διατάξεων του «αλήστου μνήμης» και διαχρονικά αποτυχημένου Ν. 3548/07. Μα αν ο νόμος αυτός ήταν επαρκής γιατί χρειαζόμαστε καινούριο για το ίδιο αντικείμενο κι αν δεν ήταν γιατί τον αντιγράφουμε; Μυστήριο εκ πρώτης όψεως, αλλά έχει την εξήγησή του όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Έπειτα γιατί άλλο φαγητό μας έδειξαν στον κατάλογο και άλλο τελικά μας έβαλαν στο πιάτο. Τα παϊδάκια έγιναν σούπα! Το νομοσχέδιο που δόθηκε στη διαβούλευση ήταν πράγματι σε θετική κατεύθυνση γιατί έβαζε σοβαρούς όρους και προϋποθέσεις για να μπορεί μια περιφερειακή εφημερίδα να ενταχθεί στο Μητρώο. Και μη φανταστείτε τίποτα ανυπέρβλητα εμπόδια. Απλώς προϋποθέσεις δηλαδή που κάθε σοβαρή περιφερειακή εφημερίδα που σέβεται τον εαυτό της, τους αναγνώστες της και την αποστολή της, διαθέτει και με το παραπάνω.
Κι όμως έγινε για μία ακόμα φορά ο κακός χαμός! Και λέω για μία ακόμα φορά γιατί στα 20 τόσα χρόνια που ασχολούμαι επαγγελματικά με τον χώρο το έχω δει πολλές φορές το έργο! Κάθε φορά που επιχειρείται μια στοιχειωδώς εκσυγχρονιστική και μεταρρυθμιστή τομή, κάνει την εμφάνισή της η γνωστή συμμαχία της αδράνειας, του βολέματος και του «μη θίγετε τα κακώς κείμενα». Και μιλώ για συμμαχία γιατί δεν είναι μόνο οι «εκδότες» εφημερίδων χωρίς δημοσιογράφους, χωρίς εργαζόμενους, χωρίς αναγνώστες και χωρίς διαφημιζόμενους. Είναι και οι βουλευτές τους! Οι οποίοι αρχίζουν τις επισκέψεις, τα τηλέφωνα και τις πιέσεις στον αρμόδιο Υπουργό. Η επωδός πάντα η ίδια: «Τι είναι αυτά που κάνεις; Θα κλείσεις τον Μήτσο, τη Μαρία, τον Χρήστο κ.λπ. που μας στηρίζουν (εννοούν «με στηρίζουν») τόσα χρόνια; Και πλησιάζουν και εκλογές». Πάντα πλησιάζουν εκλογές, ακόμη κι αν είμαστε στην αρχή της 4ετίας. Και ο Υπουργός αντί να τους πετάξει έξω από το γραφείο ή να τους κλείσει το τηλέφωνο, τι κάνει; Ό,τι και οι προκάτοχοί του. Παίρνει πίσω το ωραίο νομοσχέδιο και μας σερβίρει τη σούπα που λέγαμε!
Κι αν ωστόσο από αστική ευγένεια ή από πολιτική υποχρέωση ο Υπουργός δεν μπορούσε να τους πετάξει έξω, θα μπορούσε εντούτοις να τους ρωτήσει το εξής: Για ένα λεπτό. Γιατί θα κλείσουν ο Μήτσος, η Μαρία και ο Χρήστος που μου λέτε; Η ένταξη στο Μητρώο είναι προαιρετική και φυσικά δεν αποκλείει κανέναν να κυκλοφορεί και να ζει μια χαρά από τις πωλήσεις και τις διαφημίσεις (τις ποιες;). Απλώς αν δεν μπει στο Μητρώο δεν θα μπορεί να πάρει κρατικό χρήμα, κάτι που είναι εύλογο και δικαιολογημένο και συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη με πολύ αυστηρότερους όρους και προϋποθέσεις μάλιστα.
Ο Υπουργός δεν έκανε ποτέ αυτήν την ερώτηση. Ξέρετε γιατί; Γιατί ξέρει την απάντηση. Ο Μήτσος, η Μαρία και ο Χρήστος δεν ζουν από το προϊόν της εργασίας τους, γιατί απλούστατα δεν έχουν ούτε πωλήσεις ούτε διαφημίσεις! Ζουν από το κρατικό χρήμα. Από τις κρατικές καταχωρίσεις, την κρατική διαφήμιση και τις διάφορες κατά καιρούς κρατικές επιδοτήσεις. Νομίζετε ότι υπερβάλλω; Κι όμως όλοι γνωρίζουν αυτό που δεν λέμε ποτέ δημόσια: Ότι σε πάρα πολλές περιφερειακές εφημερίδες το 70%, το 80% ή ακόμη και το 90% του τζίρου προέρχεται από το κράτος. Άρα αν κλείσει η κρατική κάνουλα, πάπαλα…
Και γιατί είναι κακό αυτό, μπορεί ίσως να αναρωτηθεί ένας καλόπιστος αλλά ανυποψίαστος τρίτος. Ας ζουν έστω με κρατικό χρήμα, είναι καλό για την πολυφωνία και τη δημοκρατία. Λάθος. Απαραίτητη προϋπόθεση για την πολυφωνία, τον πλουραλισμό και στην ίδια την ελευθεροτυπία είναι η φωνή και η γραφίδα της εφημερίδας να είναι ανεξάρτητη και αδέσμευτη. Και τέτοια είναι μόνο η οικονομικά αυτοδύναμη εφημερίδα. Γιατί αν εξαρτάσαι από την κρατική εξουσία είσαι φερέφωνο και όχημα εξυπηρέτησης σκοπιμοτήτων. Και δεν υπηρετείς, αλλά αντίθετα βλάπτεις την ελευθεροτυπία και τη δημοκρατία!
Αλλά ταυτόχρονα παραβιάζεις και τους νόμους της αγοράς και τον υγιή ανταγωνισμό. Γιατί το κρατικό χρήμα δεν είναι ανεξάντλητο. Και όσο μεγαλώνει το μερίδιο εκείνων που δεν το δικαιούνται, τόσο μικραίνει το μερίδιο εκείνων που πασχίζουν με κόπο, ιδρώτα και κυρίως επενδύσεις και έξοδα να κρατήσουν ψηλά τη σημαία του περιφερειακού Τύπου. Και αντί να ενισχύονται, τιμωρούνται…
Αυτό το διαχρονικό πάρτι που έχουν στήσει όσοι σιτίζονται από το κρατικό πρυτανείο εις υγείαν των κορόιδων πρέπει επιτέλους να τερματιστεί. Δεν είναι μόνο υπόθεση οικονομίας και δικαιοσύνης. Είναι και απαίτηση δημοκρατίας…
* Ο Τρύφωνας Δάρας είναι νομικός σύμβουλος του Συνδέσμου Ημερήσιων Περιφερειακών Εφημερίδων (ΣΗΠΕ) και της Ένωσης Ενημερωτικών Τηλεοράσεων Ελληνικής Περιφέρειας (ΕΕΤΕΠ).
