Όσο για τις ευθύνες σχετικά με την επί 20 χρόνια εγκατάλειψή της, ας αναλογισθούμε μόνο ότι με βάση το σημερινό ύψος τιμής (χονδρική) της ενέργειας, το ΥΗΕ Μεσοχώρας θα μπορούσε να παράγει έσοδα της τάξης των 100 - 140 εκατ. ευρώ ετησίως, κάτι που αποδεικνύει τη «φαραωνικού» ύψους ζημία που έγινε στην Εθνική Οικονομία όταν το έργο αυτό παρέμενε εγκαταλελειμμένο για είκοσι ολόκληρα χρόνια…
…Η δική μας οπτική είναι ότι η ΥΗ ενέργεια δεν εμπίπτει στις βασικές προτεραιότητες των επιχειρηματικών ομίλων και ότι αρκετοί ολιγάρχες της ενέργειας έχουν ισχυρό ενδιαφέρον να μην τεθεί άμεσα (ίσως και ποτέ) σε λειτουργία η Μεσοχώρα. Ωστόσο, οι πρόσφατες θετικές εξελίξεις αποδεικνύουν για ακόμα μία φορά πως η υπόθεση της Μεσοχώρας δεν γυρίζει πίσω. Τα γεγονότα αυτά στην πράξη αποτελούν μια μεγάλη δικαίωση των αγώνων που καταβάλλουν για μια βιώσιμη ανάπτυξη και εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πολλών οι υγιείς δυνάμεις στη Θεσσαλία (και όχι μόνο).
Αυτά αναφέρει η Ε.Δ.Υ.ΘΕ. σχετικά με πληροφορίες ότι η λειτουργία του φράγματος Μεσοχώρας έχει ξεμπλοκάρει και πως πλησιάζει ο καιρός για πλήρη λειτουργία του. Πιο συγκεκριμένα:
ΕΡΩΤΗΣΗ «ΕτΔ»:
Πρόσφατα δημοσιεύματα αναφέρουν πως μεγάλη κροατική εταιρεία επανέρχεται στο ΥΗΕ Μεσοχώρας Τρικάλων, αναλαμβάνοντας να αναβαθμίσει τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό και στη συνέχεια να θέσει σε λειτουργία τις δύο μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο έργο.
Τελικά πράγματι ο ΥΗΣ Μεσοχώρας οδεύει οριστικά σε λειτουργία και, εάν είναι έτσι, πότε αναμένεται αυτό να συμβεί;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ε.Δ.Υ.ΘΕ.:
Μέσα στις «σκούρες» και συννεφιασμένες εξελίξεις αυτής της περιόδου, να και κάτι ευχάριστο που μας προσφέρει αισιοδοξία για ένα καλύτερο μέλλον σε όλους εμάς, αλλά κυρίως στις επόμενες γενιές, μακριά από τις ιδεοληψίες και τη μιζέρια που βιώσαμε επί 35 περίπου χρόνια στο πολύπαθο και παράλληλα εμβληματικό αυτό έργο.
Η είδηση φαίνεται σαν ψέματα, αλλά δεν είναι!
Σύμφωνα με ρεπορτάζ των ΜΜΕ (δείτε ενδεικτικά στο {1} δημοσίευμα του energypress.gr 7/12/22), το 1996 η εταιρεία ΚΟΝCΑR, μετά από σχετικό διεθνή διαγωνισμό, είχε αναλάβει να προμηθεύσει και να εγκαταστήσει το σύνολο του ηλεκτρομηχανολογικού (ΗΜ) εξοπλισμού στον ΥΗ Σταθμό της Μεσοχώρας.
Το 2002 είχε ήδη ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις της και απέμενε η δοκιμαστική λειτουργία των μονάδων παραγωγής, ενώ παράλληλα το σύνολο του έργου είχε σχεδόν περατωθεί.
Δυστυχώς, επί 20 ολόκληρα χρόνια οι εργασίες που απέμεναν έως την τελική παράδοση διακοπήκαν με αποφάσεις του ΣτΕ, μετά από προσφυγές που επίμονα και συστηματικά υπέβαλαν διάφορες οργανώσεις ψευτο-οικολόγων, ΜΚΟ χρηματοδοτούμενες από διεθνή οικονομικά κέντρα, τοπικοί σύλλογοι με στόχο την εξυπηρέτηση μικροσυμφερόντων (επενδεδυμένων με «περιβαλλοντικά» επιχειρήματα) κ.ο.κ.
Επί της ουσίας, το σύνολο των αιτιάσεων των προσφυγών που προαναφέραμε δεν έπεισε το Ανώτατο Δικαστήριο, ώστε να εκδώσει ακυρωτική απόφαση για αυτό καθαυτό το ενεργειακό έργο.
Γι’ αυτό οι προσφεύγοντες χρησιμοποίησαν ως «Δούρειο ίππο» το αστήρικτο επιχείρημα ότι η Μεσοχώρα δεν αποτελεί αυτοτελές ενεργειακό έργο, επιμένοντας στον ψεύτικο ισχυρισμό ότι συνδέεται με τη μεταφορά (εκτροπή) υδάτων προς τη λεκάνη Πηνειού.
Και όλα αυτά μέσα σε ένα νοσηρό κλίμα λαϊκισμού, καταστροφολογίας, στρεβλώσεων των πραγματικών μεγεθών του έργου και των συνθηκών στην περιοχή.
Έτσι, το αρνητικό κλίμα κατά του έργου και η παραπλανητική οικοτρομοκρατία δεν επέτρεψαν να γίνει ευρέως γνωστό πως ήδη από τα μέσα της δεκαετίας 1990 είχε αποφασιστεί από το αρμόδιο Υπουργείο ότι το ΥΗΕ Μεσοχώρας είναι αμιγώς ενεργειακό και η παραγωγή της ενέργειας θα γίνεται με αποφάσεις ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ του διαχειριστή (ΔΕΗ), χωρίς την παραμικρή δέσμευση για άλλες, μη ενεργειακές, χρήσεις.
Με άλλα λόγια, είχε ήδη καθοριστεί πως οι ποσότητες υδάτων που θα «φεύγουν» από την τεχνητή λίμνη Μεσοχώρας (μέσω του αγωγού προσαγωγής μήκους ~7,5 χλμ.) θα οδηγούνται στον ΥΗ Σταθμό Γλύστρας αποκλειστικά για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και στη συνέχεια τα νερά θα οδηγούνται στην παρακείμενη κοίτη του ποταμού Αχελώου, συνεχίζοντας την πορεία τους προς νότο (σημ.: όταν δημιουργηθεί και η τεχνητή λίμνη Συκιάς, τότε τα νερά θα εισέρχονται σε αυτήν).
Επίσης, ορίστηκε πως ΔΕΝ υπάρχουν δεσμεύσεις -και αυτό είναι καθοριστικό- ούτε ως προς τη χρονική περίοδο κάθε έτους, όπου θα απελευθερώνονται τα νερά της λίμνης Μεσοχώρας για παραγωγή ενέργειας, δεδομένου ότι η ΔΕΗ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ να φυλάσσει ποσότητες για την αρδευτική περίοδο. Δηλαδή, ακριβώς το αντίθετο από εκείνο που θα συμβαίνει (μελλοντικά) στη Συκιά, η οποία θα έχει τέτοιου είδους δεσμεύσεις.
[Σημείωση: Το ίδιο συμβαίνει σήμερα με το γνωστό σε όλους ΥΗΕ Ν. Πλαστήρα που έχει δεσμεύσεις, αφενός προς τον ΤΟΕΒ Ταυρωπού (άρδευση για περισσότερα από 115.000 στρ.), αφετέρου προς τον Σύνδεσμο Ύδρευσης Καρδίτσας. Γι’ αυτό τα δύο αυτά ΥΗ έργα (Συκιά, Ν. Πλαστήρας) θεωρούνται «πολλαπλού σκοπού» και, σε αντιδιαστολή με τη Μεσοχώρα, δεν είναι αμιγώς ενεργειακά].
Συνοπτικά, παρότι το έργο Μεσοχώρας προβλεπόταν αρχικά να συμβάλλει στη μεταφορά υδάτων στον θεσσαλικό κάμπο, μετά το 1995, με την απόφαση μείωσης των ποσοτήτων νερού προς μεταφορά, η Μεσοχώρα, «τεχνικά» αλλά και «διοικητικά», κατέστη ένα αμιγώς υδροηλεκτρικό έργο.
Όσα λέγονται για να συνδέσουν τη Μεσοχώρα με τη μεταφορά (εκτροπή) υδάτων προς τον κάμπο είναι προφανώς «εκ του πονηρού», σε μια προσπάθεια να δημιουργηθούν συγχύσεις και να ενεργοποιηθούν αντανακλαστικά εναντίον της λειτουργίας της.
Ακόμη και το ΣτΕ, το οποίο στο παρελθόν είχε οδηγηθεί σε παράλογες αποφάσεις σχετικά με τη Μεσοχώρα, στην απόφασή του υπ’ αριθμόν 26/2014 αναγνώρισε με σαφήνεια ότι το έργο δεν σχετίζεται με τη μεταφορά νερού (εκτροπή).
Όσο για τις ευθύνες σχετικά με την επί 20 χρόνια εγκατάλειψη της σχεδόν ολοκληρωμένης Μεσοχώρας, αν και εύκολα προκύπτουν από την απλή ανάγνωση του ιστορικού της υπόθεσης αυτής, ας αναλογισθούμε μόνο ότι με βάση το σημερινό ύψος τιμής (χονδρική) της ενέργειας, το ΥΗΕ Μεσοχώρας θα μπορούσε να παράγει έσοδα της τάξης των 100 - 140 εκατ. ευρώ ετησίως, κάτι που αποδεικνύει τη «φαραωνικού» ύψους ζημία που έγινε στην Εθνική Οικονομία όταν το έργο αυτό παρέμενε εγκαταλελειμμένο για είκοσι ολόκληρα χρόνια…
Στο σημείο αυτό θα συμπληρώσουμε πως η Θεσσαλία δεν είναι ελλειμματική μόνο στα νερά, αλλά και στην ενέργεια, δηλαδή η παραγωγή ενέργειας υπολείπεται σαφώς από την κατανάλωση. Το πιο χαρακτηριστικό, όμως, είναι ότι μόνο για τις 33.000 χιλιάδες γεωτρήσεις που λειτουργούν στον κάμπο καταναλώνεται ενέργεια περίπου 700 GWh ετησίως, δηλαδή σχεδόν διπλάσια από την (αναμενόμενη) παραγωγή του ΥΗΕ Μεσοχώρας!
Με βάση αυτό το δεδομένο, η Μεσοχώρα αναμένεται να επηρεάσει καθοριστικά τη γενικότερη κατάσταση στον κάμπο, έστω και εάν τα νερά της δεν θα προσφέρουν το δημόσιο αγαθό της άρδευσης, αλλά εκείνο της «πράσινης» ενέργειας για την κάλυψη μέρους των αναγκών.
Όλα αυτά τα χρόνια της στασιμότητας και της εμπάθειας κατά του έργου, παρότι επισήμως τα πράγματα είχαν ξεκαθαριστεί, φαίνεται πως ήταν απούσα η αποφασιστική πολιτική βούληση από τις κυβερνήσεις, κάτι που ενθάρρυνε τη δράση των ανεύθυνων οργανώσεων που προαναφέραμε και που, επιπλέον, γινόταν «ορατό» και από κάποιους ανώτατους δικαστές.
Απούσα ήταν, επίσης, η κοινωνική ευαισθησία και ο σεβασμός στα δαπανηθέντα κονδύλια, καθώς πάνω από 500 εκατομμύρια ευρώ ήδη είχαν επενδυθεί έως το 2001 στο έργο της Μεσοχώρας.
Στο μεταξύ, μετά την επιλογή των δύο τελευταίων κυβερνήσεων για πλήρη απαγόρευση του λιγνίτη πριν το 2030, προέκυψε και ο ουσιαστικός ακρωτηριασμός της ηλεκτροπαραγωγού ΔΕΗ.
Παράλληλα, δημιουργήθηκε στον ενεργειακό τομέα ένα νέο τοπίο με βασικούς παίκτες μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. Οι όμιλοι αυτοί είχαν πλέον παγιοποιήσει την παρουσία τους στον ενεργειακό χώρο. Ένας, μάλιστα, από αυτούς εδώ και χρόνια, χωρίς κανένα πρόβλημα, κατασκεύασε και λειτουργεί ένα ιδιωτικό υδροηλεκτρικό έργο επί του Αχελώου, νότια της Συκιάς, την ίδια ώρα που τα έργα της ΔΕΗ έμπαιναν «στον πάγο» και η μεγάλη αυτή δημόσια επιχείρηση βρισκόταν στα όρια της χρεωκοπίας.
Το 2015 επικράτησε στις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ, σημαντικό μέρος στελεχών του οποίου ζητούσαν πλέον δημοσίως την κατεδάφιση της Μεσοχώρας, παρότι ήταν απολύτως σαφές ότι αυτό απειλούσε ευθέως την ευστάθεια της επιχείρησης, την οποία υποτίθεται ότι η «κυβερνώσα αριστερά» υπερασπιζόταν (και τώρα «διαμαρτύρεται» για την πώληση ενός ακόμα πακέτου μετοχών σε ιδιώτες...).
Στο μεταξύ, από το 2014, το ΣτΕ είχε επιτέλους εκδώσει την τελευταία εκκρεμούσα απόφασή του για τα έργα Αχελώου, αποδεχόμενο, όπως προείπαμε, ότι η Μεσοχώρα δεν συνδέεται με την υπόθεση μεταφοράς ή άλλως «εκτροπής» των υδάτων στον θεσσαλικό κάμπο.
Την ίδια χρονιά επίσης, το 2014, το Ελληνικό κράτος για πρώτη φορά ενέκρινε, με καθυστέρηση περίπου δέκα ετών, το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων στη Θεσσαλία, κατ’ εφαρμογή της Οδηγίας 60/2000 της Ε.Ε., για τη μη εφαρμογή της οποίας η χώρα μας είχε καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Αυτές οι θετικές εξελίξεις ενθάρρυναν τη ΔΕΗ να υποβάλει νέο αίτημα για την περιβαλλοντική αδειοδότηση της Μεσοχώρας, κάτι που έγινε στις αρχές του 2015.
Έτσι, φθάσαμε στην περίοδο υπουργίας του Σ. Φάμελλου, ο οποίος το 2017 επέλεξε να αποδεχθεί την αδειοδότηση του έργου, εν μέσω όμως διαμάχης στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, όπου οι θεωρούμενοι οικολόγοι του χώρου διαφώνησαν ανοιχτά, ενώ ακόμη και στη Θεσσαλία οι περιφερειακοί σύμβουλοι του ΣΥΡΙΖΑ διαφώνησαν και καταψήφισαν την αδειοδότηση, ενώ άλλα στελέχη του μετείχαν σε κινητοποιήσεις ζητώντας την κατεδάφιση της Μεσοχώρας!
Κανείς τους, όμως, δεν ευαισθητοποιήθηκε από τις επισημάνσεις των ειδικών και άλλων που, επίσης, ανησυχούν για το περιβάλλον, σχετικά με τις καταστροφικές επιπτώσεις στην περιοχή, σε περίπτωση καθαίρεσης των έργων.
Επίσης, όλοι εκείνοι που τόσα χρόνια και τόσο ανεύθυνα «έπαιξαν» με τη Μεσοχώρα, ουδέποτε συναισθάνθηκαν τους κινδύνους από την καταστροφή που θα προκληθεί σε περίπτωση πλημμύρας, ούτε και την πιθανή ανεπιθύμητη κατάκλυση στην περιοχή του χωριού, που θα προκύψει από τυχόν βίαιη έμφραξη λόγω φερτών υλικών της ροής του Αχελώου.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ένας ακόμα ισχυρισμός των «κατεδαφιστών», ότι δηλαδή υπάρχουν «κεντρικές πολιτικές αποφάσεις που (τις) υποδεικνύουν τα εργολαβικά ενεργειακά λόμπι».
Σε ό,τι μας αφορά, με όσα συμβαίνουν στον ενεργειακό τομέα, θα ήμασταν οι τελευταίοι που θα αρνηθούμε την επίδραση ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων στις κυβερνητικές επιλογές.
Η δική μας, όμως, οπτική είναι ότι η ΥΗ ενέργεια δεν εμπίπτει στις βασικές προτεραιότητες των επιχειρηματικών ομίλων και ότι αρκετοί ολιγάρχες της ενέργειας έχουν ισχυρό ενδιαφέρον να μην τεθεί άμεσα (ίσως και ποτέ) σε λειτουργία η Μεσοχώρα, η οποία αντικειμενικά περιορίζει το δικό τους πεδίο επενδύσεων και κερδοφορίας (π.χ. φυσικό αέριο, ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά).
Εξάλλου και οι δύο τουλάχιστον τελευταίες κυβερνήσεις πριμοδοτούν αυτά ακριβώς τα έργα, έχοντας εξοστρακίσει πλήρως την ΥΗ ενέργεια (πλην της ολοκληρωμένης Μεσοχώρας) από τους ενεργειακούς τους σχεδιασμούς (δείτε ΕΣΕΚ Σταθάκη/2018 και Χατζηδάκη/2020).
Αποδεικνύεται, λοιπόν, πως οι μόνοι που αντικειμενικά συμπίπτουν με τις δογματικές τους εμμονές να μη λειτουργήσει το ΥΗ συγκρότημα Μεσοχώρας (ιδιαίτερα μετά τη σχετική μετατόπιση υπέρ του έργου από τον ΣΥΡΙΖΑ και μέρους των οικολόγων) είναι κάποια ολιγοπώλια του ενεργειακού τομέα και κανείς άλλος.
Οι πρόσφατες θετικές εξελίξεις αποδεικνύουν για ακόμα μία φορά πως η υπόθεση της Μεσοχώρας δεν γυρίζει πίσω.
Τα γεγονότα αυτά στην πράξη αποτελούν μια μεγάλη δικαίωση των αγώνων που καταβάλλουν για μια βιώσιμη ανάπτυξη και εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πολλών οι υγιείς δυνάμεις στη Θεσσαλία (και όχι μόνο).
Η λειτουργία του ΥΗΣ εκτιμάται πως θα γίνει σε δύο χρόνια περίπου, ενώ, τέλος, η κοινή γνώμη της χώρας έχει αντιληφθεί το «παιχνίδι» των αρνητών – κατεδαφιστών και τους έχει οριστικά καταδικάσει σε ανυποληψία και απομόνωση.
* Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος Δ.Σ. ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
* Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/ Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
{1} Φίλοι από τα παλιά στη Μεσοχώρα: Νέα συμφωνία της ΔΕΗ με την κροατική KONČAR, 26 χρόνια μετά:
https://energypress.gr/news/filoi-apo-ta-palia-sti-mesohora-nea-symfonia-tis-dei-me-tin-kroatiki-koncar-26-hronia-meta.
