Σε όλα αυτά τα χρόνια του βίου της η εφημερίδα δημιούργησε παράδοση στον τομέα της έγκυρης και έγκαιρης πληροφόρησης και της συμμετοχής της στην κοινωνική, πνευματική και πολιτιστική ζωή της Λάρισας και της περιοχής της. Στις στήλες της άφησαν τα ίχνη τους ονομαστοί πολιτικοί, διάσημοι συγγραφείς, ηχηρά ονόματα του πνεύματος και της διανόησης και απλοί καθημερινοί άνθρωποι για τους οποίους η διεύθυνση της εφημερίδας είχε πάντα ανοιχτές τις στήλες της. Όμως, πίσω από όλους αυτούς βρίσκονταν η διεύθυνση, οι συντάκτες, οι δημοσιογράφοι και το υπόλοιπο προσωπικό που είναι απαραίτητο για την έκδοση ενός ημερήσιου φύλλου. Στα προσεχή σημειώματά μας θα αναφερθούμε επιλεκτικά και χωρίς αξιολογικά κριτήρια, σε ορισμένα άτομα της εφημερίδας, τα οποία συνδέθηκαν στενά με το όνομά της και άφησαν εποχή στον στενό κύκλο μιας επαρχιακής πόλης.
Τυχαία, η αρχή θα γίνει από τον Ευάγγελο Τσιρόπουλο. Έχουμε μιλήσει και παλαιότερα για τον ίδιο. Αν και στην εφημερίδα εργάσθηκε μόνο 15 χρόνια (1922-1937), όμως έμεινε στα τοπικά δημοσιογραφικά χρονικά σαν μυθικό πρόσωπο για τον άκρατο επαγγελματισμό του, αλλά και για τον πρόωρο και βασανιστικό θάνατό του.
Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1898 [1]. Γονείς του ήταν ο τυπογράφος Κωνσταντίνος Τσιρόπουλος και η σύζυγός του Ελένη. Από μικρός περνούσε πολλές ώρες στο περιβάλλον του τυπογραφείου του πατέρα του και «εξ απαλών ονύχων» διαποτίστηκε με την τέχνη του Γουτεμβέργιου και την οσμή της τυπογραφικής μελάνης, τα οποία θα τον συνόδευαν μέχρι τον θάνατό του. Δεν θα αναφερθούμε στα βιογραφικά του στοιχεία. Ο Αλέξανδρος Γρηγορίου δημοσίευσε ένα θαυμάσιο πορτρέτο της ζωής του στην εφημερίδα «Ελευθερία» [2]. Κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία υπηρέτησε ως απλός στρατιώτης στην Ανατολική Θράκη και μετά την απόλυσή του επέστρεψε στη Λάρισα. Ήταν γύρω στα 1922 όταν ο Ευάγγελος Τσιρόπουλος ανέλαβε αρχισυντάκτης στην εφημερίδα «Ελευθερία», έπειτα από υπόδειξη του Θρασύβουλου Μακρή. Διευθυντής της εφημερίδας ήταν τότε ο Αντώνιος Σιτράς, ενώ ιδιοκτήτες οι βιβλιοχαρτοπώλες Γεώργιος Δημητρακόπουλος, Αντώνιος Παναγιωτακόπουλος και Παρασκευάς Παρασκευόπουλος.
Τα γραφεία και τυπογραφεία της «Ελευθερίας» ήταν εγκατεστημένα σε ένα ισόγειο σκοτεινό και υγρό οίκημα στον ακάλυπτο χώρο μεταξύ των οδών Μ. Αλεξάνδρου και Φαρσάλων (Ρούσβελτ). Προς την πλευρά της Μ. Αλεξάνδρου συνόρευε με το Βιβλιοχαρτοπωλείο του Παναγιωτακοπούλου. Σήμερα στο σημείο αυτό βρίσκεται η κυρία είσοδος του τριώροφου κτιρίου του Ανδρέα Κουτσίνα, του οποίου οι δύο επάνω όροφοι στέγασαν από το 1938 μέχρι πριν λίγα χρόνια το ξενοδοχείο «Ολύμπιον». Προς την πλευρά της οδού Φαρσάλων τα γραφεία της «Ε» συνδέονταν με τον δρόμο με ένα πολύ στενό σοκάκι. Αφού περνούσες το εργαστήριο της μοδίστρας Β. Χαλιαμπάλια, αμέσως μετά έφθανες στην είσοδο της εφημερίδας. Στο ανήλιο και υγρό αυτό οίκημα βρισκόταν και το γραφείο του αρχισυντάκτη της «Ελευθερίας» Ευάγγελου Τσιρόπουλου. Μετά τον Αντώνιο Σιτρά, τη διεύθυνση της εφημερίδας ανέλαβε για λίγο (1924-1925) ο δικηγόρος Βασίλειος Ναός, τον οποίον εν συνεχεία διαδέχθηκε ο Ευάγγελος Τσιρόπουλος, ο οποίος από καιρό ήταν ο νους και η καρδιά της εφημερίδας.
Η ημερήσια εργασία του Ευάγγελου Τσιρόπουλου στην εφημερίδα διαρκούσε δώδεκα και περισσότερες ώρες και όταν είχε κάποια άνεση χρόνου, περνούσε μέσα από το κατάστημα του Παναγιωτακοπούλου και κατευθυνόταν στο διπλανό καφενείο «Νέος Κόσμος», όπου έπαιζε με διάφορους φίλους καμιά παρτίδα τάβλι, παιχνίδι που αγαπούσε ιδιαίτερα, για να ξεκουράζεται από τον δημοσιογραφικό κάματο. Τον ευχαριστούσε πολύ και ο περίπατος. Έφθανε μέχρι την «Κιβωτό» του Ζαρκαδούλα στο Αλκαζάρ, όπου με φίλους του έπινε ένα-δυο ποτηράκια τσίπουρο, το οποίο τον ξεκούραζε και τον ηρεμούσε. Ψεύδιζε ελαφρά και αυτό έκανε τη φωνή του πιο συμπαθητική.
Από της ιδρύσεώς, το 1922, η «Ελευθερία» και ο συντάκτης της Ευάγγελος Τσιρόπουλος υπερασπιζόταν με σθένος το κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου. Τα πύρινα άρθρα και τα φλογερά σχόλια του γέμιζαν συχνά την πρώτη σελίδα της εφημερίδας. Έτσι, όταν οι βενιζελικοί έκαναν το κίνημα του 1935, ο Β. Ραπτοδήμος, διοικητής τότε του Β’ Σώματος Στρατού, η έδρα του οποίου είχε μετατεθεί από τη Λαμία στη Λάρισα, διέταξε να συλληφθεί ο Ευάγγελος Τσιρόπουλος και να κρατηθεί στα κελιά του Β’ Αστυνομικού Τμήματος, επειδή υποστήριζε δημοσιογραφικά το κίνημα.
Ο Θρασύβουλος Μακρής το 1947 αναφέρει ότι: «Από της 27ης Μαρτίου του έτους 1935 ήρχισεν εκδιδομένη νέα όλως καθημερινή εφημερίς, υπό την διεύθυνσιν του Ευαγγέλου Κ. Τσιροπούλου και υπό τον τίτλον «Νέα Ημέρα» με αρχάς ριζοσπαστικάς. Η εφημερίς αυτή υπήρξεν ολιγοχρόνιος, μη κατορθώσασα να διαδώση τας αρχάς της» [3].
Ο Ευάγγελος Τσιρόπουλος νυμφεύθηκε την Ελένη Τηλιού (1909-1979) από το Συκούριο, μία από τις κόρες του ευκατάστατου ζεύγους Νικολάου και Μαρίας Τηλιού. Το ζευγάρι απέκτησε το μοναδικό παιδί τους, τον χαρισματικό λογοτέχνη Κώστα Τσιρόπουλο (1930-2017).
Η πάθηση που τον οδήγησε στον θάνατο, η φυματίωση, είχε αρχίσει ύπουλα μερικά χρόνια πριν τη διάγνωσή της. Η φωνή του είχε μια επίμονη βραχνάδα, η οποία αποδόθηκε σε πυώδη αμυγδαλίτιδα και όταν μετά από καιρό, τον Αύγουστο του 1937, εξετάσθηκε από τον φυματιολόγο της Λάρισας Σωτήριο Καραγκούνη, διαπιστώθηκε ότι είχε προσβληθεί από φυματίωση πνευμόνων. Του συνέστησαν να εισαχθεί σε Σανατόριο και επειδή η περιοχή της Λάρισας δεν διέθετε, προτιμήθηκε το Σανατόριο που λειτουργούσε στη Μονή της Πέτρας, ένα μοναστήρι το οποίο βρίσκεται στους πρόποδες του βόρειου Ολύμπου, κοντά στην Κατερίνη. Όμως, η κατάστασή του δεν βελτιωνόταν και τελικά στα τελευταία του επέστρεψε στο σπίτι του στη Λάρισα. Ο Κώστας Τσιρόπουλος περιγράφει πώς έζησε ο ίδιος τις τελευταίες στιγμές του πατέρα του στο βιβλίο του «Σκύλλα και Χάρυβδις»: «Ήμουνα παιδί εφτά χρονών τότε που μ’ απομάκρυναν από το σπίτι μας όπου κειτόταν άρρωστος, βαριά πλέον, και με οδήγησαν στο σπίτι των θείων μου [4]. Απ’ εκεί, χειμώνα καιρό, όταν ο μακαριστός θείος μου Δημήτριος επέστρεφε νύχτα από το σπίτι μας, φέρνοντας όλο και πιο πικρές ειδήσεις, παρακολούθησα με λίγες λέξεις το γλίστρημά σου στα χώματα, την παράδοση του νεαρού σώματός σου. Μόνο με λέξεις… Ήσουν 38 χρονών… Μόλις τον ακούγαμε να επιστρέφει, η θεία μου κι εγώ, κι όσο αργούσε τόσο βουβαινόμασταν πλάι στη θερμάστρα- βγαίναμε στον γεμάτο μπεγκόνιες και φύκους φαρδύ προθάλαμο του σπιτιού. Και η θεία, μην κρύβοντας πια την αγωνία της, τον ρωτούσε: “Τι νέα από τον Βαγγέλη;” Βαρύθυμος ο θείος Δημήτριος, δίνοντας στο κορίτσι του σπιτιού το καπέλο και το πανωφόρι του, αποκρινόταν: “Τα ίδια”.
Επιστρέφαμε στο ζεστό δωμάτιο, στην τραπεζαρία. Άλλη μια νύχτα ζωής είχες, πατέρα, κερδίσει. Ένα βράδυ, όμως, ήταν η 18η Φεβρουαρίου του 1938, ο θείος, πιο σκοτεινός από πριν, αλλά όμοια ψύχραιμος, αποκρίθηκε στο ερώτημα της θείας: “Τελείωσε!”» [5].
Η εξόδιος ακολουθία έγινε την επομένη 19 Φεβρουαρίου στην εκκλησία της ενορίας τους, στους Αγίους Σαράντα, με μεγάλη επισημότητα και την παρουσία πλήθους κόσμου. Ιδού πώς περιγράφει ο Κώστας Τσιρόπουλος τις στιγμές αυτές: «Βλέπω και τώρα, μετά από μισό και πλέον αιώνα, να προβάλλεται μέσα στον σκοτεινό θάλαμο της μνήμης μου η εικόνα ενός επτάχρονου …αγοριού εμπρός στους μεγάλους πρωτοσέλιδους τίτλους των εφημερίδων της πόλης μας που ανάγγελλαν και εξιστορούσαν μέσα σε ταινίες πένθους τον θάνατο του πατέρα μου» [6].
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1]. Στη ληξιαρχική πράξη θανάτου αναφέρεται ότι απεβίωσε σε ηλικία 38 ετών. Την ίδια ηλικία αναφέρει στα γραπτά του και ο μοναχογιός του, ο συγγραφέας Κώστας Τσιρόπουλος, ενώ ορισμένα δημοσιεύματα τον φέρουν ως γεννηθέντα το 1899.
[2]. Γρηγορίου Αλέξανδρος, Ευάγγελος Κ. Τσιρόπουλος (1898-1938). Αρχισυντάκτης και διευθυντής της εφημερίδας «Ελευθερία», εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 17ης Σεπτεμβρίου 2017.
[3]. Μακρής Θρασύβουλος, Λαρισινές σελίδες, εφ. «Θεσσαλικά Νέα», Λάρισα, φύλλο της 28ης Μαρτίου 1947. Το διάστημα αυτό η «Ελευθερία», μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Βενιζέλου του 1935, υποχρεώθηκε να διακόψει την έκδοσή της επειδή ήταν ανέκαθεν φιλελευθέρων αρχών και ο Ευάγγελος Τσιρόπουλος βρέθηκε χωρίς δουλειά.
[4]. Θείοι του ήταν η Ελένη αδελφή του πατέρα του και ο Δημήτριος Σαμαράς. Το σπίτι των θείων του ήταν σε μια πάροδο της οδού Καραϊσκάκη, στη σημερινή οδό Γυμναστηρίου.
[5]. Η ληξιαρχική πράξη θανάτου συντάχθηκε από τον ιατρό Παύλο Πατσούκα, ο οποίος δήλωσε ότι ο θάνατος του Ευάγγελου Τσιρόπουλου επήλθε στο σπίτι του, το οποίο βρισκόταν επί της οδού Αγιάς, απέναντι από την κλινική του ιατρού Ριζόπουλου, στις 4 το απόγευμα από φυματίωση των πνευμόνων.
[6]. Από την εισαγωγή του Κώστα Τσιρόπουλου με τίτλο «Μελαγχολία, β’», σελ. 8-9, στα «Τελικά Κείμενα, Β’ τόμος, Κανονισμός Βίου», Αθήνα, Ιούνιος 1992. Στο σημείο αυτό θέλω να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως τον κ. Ιωάννη Κατσάρη, από την Αθήνα, φίλο και γείτονα εν ζωή του Κώστα Τσιρόπουλου, για όσα έκανε ώστε να έχει το κείμενο μια προσωπική προσέγγιση του βίου του Ευάγγελου Τσιρόπουλου από τον γιο του.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
