Στους σημερινούς διαλόγους παραθέτω τον Σωκράτη και την αφεντιά μου με τα αρχικά μας Σ. και Ο. Στις αρχαιολόγους κυρίες που μας κάλεσαν στη συντροφιά τους (ήταν και φοιτητές Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Κρακοβίας) τοποθετώ τα αρχικά Α και Β. Όλοι βρεθήκαμε ν’ απολαμβάνουμε ελληνικό καφεδάκι του 1,5 ευρώ στους αναπαυτικούς καναπέδες πάνω από τα γκρεμούδια στις άκρες των ερειπωμένων πυργόσπιτων της νοτιοδυτικής Μάνης. Οι γυναίκες μας εκείνη τη μέρα είχαν εκδράμει για το σπήλαιο Διρού* γνωστό μου από παλιότερη επίσκεψή μου εκεί. Τη Βάθεια των 6 κατοίκων αξίζει να την επισκεφθεί κάποιος, καθώς αποτελεί εμβληματική- ερημωμένη σήμερα στο μέγιστο τμήμα της- ενότητα δίπατων και τρίπατων πέτρινων σπιτιών με μικρά παράθυρα, που ήταν πολεμίστρες σε περίπτωση πειρατικής επιδρομής κατά των σκληροτράχηλων μανιατών νοικοκυραίων. Εδώ και λίγα χρόνια άρχισε να ξαναζωντανεύει. Ενίοτε φλυαρώ, όταν νιώθω ευχάριστα και με καλή συντροφιά. Άρχισα με μια ερώτηση προς την πρώτη κυρία. Ο.”Πώς νιώθουν εδώ στην Ελλάδα οι Πολωνοί φιλοξενούμενοί σας;” Α. Ερχόμαστε από τις Μυκήνες. Εκεί γίνονται ανασκαφές από το Α. Π. Θ. στο νοτιοδυτικό σημείο του ανακτόρου. Είμαι θαυμάστρια του πολιτισμού των μυκηναίων της ύστερης περιόδου του χαλκού. ** Οι νεαροί και οι νεαρές Πολωνοί σπουδαστές της Αρχαιολογίας βρίσκονται μαζί μας εδώ και 40 μέρες με πρόγραμμα ανταλλαγής. Έχουν τόση αγάπη για τη δουλειά που κάνουμε, ώστε μαζί τους ολοκληρώσαμε σε 40 μέρες δουλειά σχεδόν ενός χρόνου με το προσωπικό που μπορούσαμε να διαθέσουμε. Τους ανταμείβουμε περιοδεύοντας την Ελλάδα σε τόπους με ιστορικό ενδιαφέρον. Όλοι τους λένε, πως με την πρώτη ευκαιρία θα ξανάρθουν στην Ελλάδα. Η Βάθεια εδώ τους μάγεψε. Η νεαρή Μαρία, που τη βλέπετε να κοιτάζει με τα κυάλια, έχει διαβάσει μεταφράσεις από την Ηλιάδα, την Αντιγόνη του Σοφοκλή, δυό τρία βιβλία με πλατωνικούς διαλόγους και τα πολιτικά του Αριστοτέλη“.
Σ. “Υποθέτω πως όλα τα παιδιά είναι καθολικοί, γιατί ο τόπος τους είναι η δεύτερη καθολική μητρόπολη“.
Β. “Δεν έχουμε ρωτήσει, ούτε μίλησαν για τέτοια θέματα. Ποιος άλλωστε και κυρίως νέος ή νέα ασχολείται με θρησκείες και Θεούς. Εγώ πάντως δηλώνω ότι πιστεύω στον Θεό και είμαι φοιτητής χριστιανή ορθόδοξη” .
Ο. “Συγγνώμη που σας το ρωτώ. Θα θέλατε, να μου δώσετε την ερμηνεία του Θεού; Να μου προσδιορίσετε, θέλω να πω, τι ακριβώς σημαίνει για εσάς η λέξη Θεός“.
Β. “ Με ξαφνιάζετε με την ερώτηση. Προσωπικά πιστεύω, ότι υπάρχει ένα αγέννητο υπεράνθρωπο όν κάπου στο σύμπαν, που έπλασε τον κόσμο, το σύμπαν δηλαδή των γαλαξιών. Ο Χριστός είναι ίσος με τον Θεό. Πιστεύω στα θαύματα, την ανάσταση και την ανάληψη. Δεν έχω μελετήσει πράγματι τη θρησκεία μου “.
Ο. Μου δώσατε λοιπόν την ερμηνεία της λέξης Θεός. Τον αποκαλέσατε ανθρωπόμορφο όν, που γέννησε έναν ισόθεο. Ομως, πώς ο Θεός γέννησε τον Ιησού Χριστό, αφού δεν μεσολάβησε επαφή δύο ανθρώπινων όντων σύμφωνα με τον ανθρώπινο τρόπο; Μήπως η ερμηνεία του Θεού σας, στον οποίο πιστεύετε, όπως λέτε, δεν είναι ορθή;
Σ. Τώρα, Τόλιο μου, προκαλείς τη φίλη μας. Να σου θυμίσω, ότι το χριστιανικό δόγμα που εκφράζεται με το σύμβολο πίστεως της Νίκαιας δεν κάνει πουθενά λόγο για τη Θεοτόκο Μαρία, που έτεκε τον Χριστό με την άμωμο σύλληψη. Μπορεί λοιπόν να θεωρηθεί μεταφορική η έννοια του πατρός, ως υπέρτατου αγέννητου και αγαθοποιού όντος τη επινεύσει του οποίου προήλθε ο αποκαλούμενος θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός”.
Β. Εγώ δηλώνω χριστιανή, χωρίς να μ’ ενδιαφέρουν οι δογματικές διαφορές ορθοδόξων, καθολικών, προτεσταντών, καλβινιστών και άλλων. Σέβομαι τις θρησκείες του κόσμου επειδή έχουν παρονομαστές, την καλοσύνη τον σεβασμό των άλλων, τον σεβασμό προς τους γονείς και τους κανόνες του μονοθεϊσμού “ού φονεύσεις, ού κλέψεις” και λοιπά. Ξέρω, πως με βάση την επιστήμη, πολλά πράγματα σε κάθε θρησκεία δεν δικαιολογούνται. Ψάχνω τον συμβολισμό σε πρόσωπα και γεγονότα της Αγίας Γραφής. Δεν περιμένω λ. χ. ανάσταση νεκρών. Ποια ανάσταση, ποιων υπάρξεων, και γιατί μόνον ανθρώπινων όντων, που σβήνουν και ως ύλη, όταν πάψουν να είναι ζώντα. Εδώ βρίσκω συμβολισμό στην πνευματική αναγέννηση της ανθρωπότητας”.
Ο. “Μα με όσα είπατε μόλις τώρα, δεν είστε χριστιανή με τη θρησκευτική έννοια. Καταρχήν τα “καλά κ’ αγαθά” της ύπαρξής μας αποτελούν αιώνιες αξίες από τις απαρχές των ανθρώπινων κοινωνιών. Ασσύριοι, Χετταίοι, Βαβυλώνιοι, Αιγύπτιοι, Έλληνες, Εβραίοι έζησαν με ανάλογες αρχές και “εντολές των θεών τους”. Δεν είναι πρωτοπόρος ο Χριστιανισμός. Έπειτα άθεοι ή αιρετικοί παλιών και νεότερων των θρησκειών μπορεί να είναι απόλυτα έντιμοι, αγαθοί και ακέραιοι. Από την άλλη πλήθος θρησκευόμενων αποτελούν κοινωνικά σκουπίδια ακόμα και στο ανώτατο ιερατείο. Ακόμα συμφωνείτε, πως πολλά πράγματα δεν αντέχουν στην κοινή λογική.Το έγραψε και ο Ιωάννης στο προοίμιο του ευαγγελίου του : “Εν αρχή ήν ο λόγος. . “** Ο χριστιανισμός όμως προϋποθέτει, πως ένα αγαθοποιό ανθρωπόμορφο όν εποίησε το σύμπαν των δισεκατομμυρίων γαλαξιών των δισεκατομμυρίων αστέρων και των ασύλλητων αποστάσεων των δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Άγνωστα πράγματα πριν δύο σχεδόν χιλιετίες.Τι άλλο μπορεί να σημαίνει σήμερα το “ … ποιητήν ουρανού και γής ορατών τε πάντων και αοράτων” του συμβόλου πίστεως; Έπειτα υπάρχουν και πολλά άλλα, που ασφαλώς αρνείστε. Δεν νομίζω να πιστεύετε, ας πούμε, ότι ο υπαρκτός Ιησούς υπήρξε γιός Θεού διά μέσου του κρίνου, που κάποιος αγγελιοφόρος έφερε στην παρθένο να μυρίσει και δια της οσφρήσεως έκανε τον Ιησού από παρθενογέννηση. Ούτε νομίζω πως πιστεύετε, ότι κάπου στους ουρανούς ο Ιησούς κάθεται “ εκ δεξιών του πατρός “.
Α. _” Έχουμε πλάκα τώρα με τη θεογονία. Ποτέ δεν με απασχόλησαν όλ’ αυτά. Δεν θυμάμαι ποιος είπε ότι ο υγιής άνθρωπος και η υγιής επιστήμη δεν ασχολούνται με τον εαυτό τους. “ Β. _ Θα σας απαντήσω σ’ ό, τι ρωτάτε. Κι εγώ δεν σκέφτηκα στη ζωή μου να δώσω επιστημονικές απαντήσεις σε κάτι μεταφυσικό.
Ο. Δεν νομίζω, ότι είστε χριστιανή, αφού δεν δέχεστε, όσα τουλάχιστον γράφει το σύμβολο πίστεως. Δηλώνετε χριστιανή ορθόδοξη, επειδή αρκείστε σε μια υπερφυσική παραδοχή “.
Σ. “Ας μην το τραβήξουμε με τη θεολογία. Οι άνθρωποι θρησκεύονται από καταβολής κόσμου, επειδή λύνουν υπαρξιακά προβλήματα και εναποθέτουν σε θεούς και αγίους ακόμα και τη ζωή τους. Είναι μακάριοι ως προς αυτό, και είναι δυστυχείς όσοι αντιμετωπίζουν με τη λογική της επιστημονικής απόδειξης υπαρξιακά θέματα, που οι θρησκείες λύνουν με τον δογματισμό. Η δική μου αντίληψη περί Θεού πάντως είναι η πλατωνική. Οτι ο Θεός είναι ένα απαθές, υπέρτατο και άγνωστο όν, άχρονο, και ασώματο. Πρόκειται για ορισμό, που πλησιάζει τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα. Το λέμε λ.χ. “μεγάλη έκρηξη”, **** ή “ σωματίδιο Χίγκς”. ***** Με αυτή την ερμηνεία δεν είμαι άθεος”. Κάπου εδώ έκλεισε η κουβέντα με τις κυρίες της παρέας. Αφήσαμε τα πυργόσπιτα της Βάθειας για την Αρεόπολη του προορισμού μας. _
* Το σπήλαιο Διρού βρίσκεται στη λακωνική χερσόνησο. Αποκαλύφθηκε στο σημερινό του μέγεθος (14.700 μ. χαρτογραφημένων διαδρομών) από το ζεύγος των σπηλαιολόγων Πετρόχειλου αρχές της 10ετίας του 60. Είναι λιμνιαίο στο μεγαλύτερο μέρος. Η επισκέψιμη διαδρομή είναι 1.700 μ. (1.200 λιμνιαία). Ανοιξε το 67.
** 1.600-1.200 π.Χ.
*** Το πλήρες κείμενο της φράσης είναι “Εν αρχή ην ο λόγος και ο λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο λόγος”. Τι άλλο παρά το ότι η κοινή λογική είναι ο Θεός μας. Εννοείται, πως πάμπολλες αποδόσεις θεολόγων δίνουν πολυσήμαντη εξήγηση στη λέξη “λόγος”. Η στωική ερμηνεία κατά την προσωπική μου αντίληψη θέλει τον λ ό γ ο ως την κοινή λογική. ( σημ.: Ωστόσο αυτή δεν είναι τόσο κοινή, όσο κοινώς πιστεύουμε ).
****Η κρατούσα κοσμολογική θεωρία κατά την οποία το σύμπαν δημιουργήθηκε από μία υπερβολικά πυκνή και θερμή κατάσταση περίπου πριν 13,8 δισ. χρόνια.
***** Το σωματίδιο Χίγκς είναι ένα μποζόνιο, δηλαδή στοιχειώδες σωματίδιο, που είναι και γνωστό ως “σωματίδιο του Θεού” (the Godparticle), καθώς δίνει την προοπτική εξήγησης, πώς από το χάος δημιουργήθηκε το υλικό σύμπαν.