Διαμάντια μέσα στην εκπαιδευτική κρίση

ΜΟΥΣΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Από τον κ. Γιώργο Σούλτη, αντιδήμαρχο Λάρισας

Η ελληνική μουσική μαζί με την ελληνική ποίηση και τη λογοτεχνία είναι εκείνα τα στοιχεία που διαχρονικά κράτησαν τη γλώσσα και άρα την Ελλάδα ζωντανή. Πάντα άνθιζαν μέσα από τον λαό χωρίς να έχουν ανάγκη καμία βοήθεια εκ των άνω. Κάθε τόσο σαν κύματα εμφανίζονται νέοι άνθρωποι που τα ανανεώνουν και τα προχωρούν προς το μέλλον, ενσωματώνοντας επιρροές από το παγκόσμια πια περιβάλλον.
Σήμερα η ελληνική μουσική γνωρίζει μια νέα ανανέωση με πάρα πολλά νέα αξιόλογα παιδιά να δημιουργούν πατώντας πάνω στην ελληνική παράδοση την οποία προβάλλουν στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Κάποια στιγμή διαπίστωσα ότι σχεδόν το 100% όλων αυτών των παιδιών έχουν βγει από τα «Μουσικά Σχολεία».
Η εικόνα που είχα για τα Μουσικά Σχολεία ήταν θετική, αλλά ομολογώ δεν είχα δώσει ιδιαίτερη σημασία. Ψάχνοντας το θέμα με λεπτομέρεια όχι μόνο εντυπωσιάστηκα, αλλά κατέληξα στο συμπέρασμα ότι τα Μουσικά Σχολεία είναι το μόνο παράδειγμα επιτυχημένου εκπαιδευτικού μοντέλου στην ελληνική εκπαίδευση μετά τη μεταπολίτευση. Με ποια κριτήρια το λέμε αυτό και πώς μπορεί να συνέβη μέσα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που βρίσκεται σε διαρκή κρίση;
Η επιτυχία ενός εκπαιδευτικού συστήματος κρίνεται από τους αποφοίτους του. Οι απόφοιτοι των Μουσικών Σχολείων είναι η ζωντανή απόδειξη της επιτυχίας τους. Αξιόλογοι μουσικοί οι οποίοι σήμερα βρίσκονται μέσα σε κάθε επιτυχημένο μουσικό γεγονός. Παιδιά τα οποία γνωρίζουν να παίζουν πολλά μουσικά όργανα, και κυρίως ζωντάνεψαν τα παραδοσιακά όργανα. Τα παιδιά αυτά συνήθως δεν δρουν σαν μεμονωμένοι καλλιτέχνες, αλλά δημιουργούν παρέες, γκρουπάκια, μουσικά σχήματα και σύνολα.
Οι νέοι αυτοί μουσικοί πειραματίζονται με όλα τα είδη της παγκόσμιας μουσικής και τα παντρεύουν με την ελληνική παράδοση που έχουν σαν σημείο αναφοράς. Τα Μουσικά Σχολεία έχουν κερδίσει την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη των γονέων και των μαθητών οι οποίοι επιδιώκουν τα παιδιά τους να φοιτήσουν εκεί, αν βέβαια έχουν κάποια τάση προ τη μουσική. Η ζήτηση είναι και αυτή άλλη μια απόδειξη της επιτυχίας τους.
Τα Μουσικά Σχολεία έχουν σημαντική παρέμβαση στα μουσικά πράγματα της κάθε περιοχής. Κάθε φορά εντυπωσιαζόμαστε από τις συναυλίες και τις μουσικές επιδόσεις των μικρών μαθητών του Μουσικού Σχολείου Λάρισας. Το σπουδαιότερο κριτήριο της επιτυχίας όμως είναι ότι οι μαθητές αντιμετωπίζουν το σχολείο τους όπως θα έπρεπε να γίνεται σε όλη την εκπαίδευση. Οι μαθητές θέλουν και αγαπούν αυτό που κάνουν. Συνεργάζονται με τους καθηγητές και τους συμμαθητές τους.
Επιλέγουν τα όργανα που θα μάθουν, κάνουν παρέες και συγκροτήματα. Με δυο λόγια χαίρονται το σχολείο τους και δεν το βλέπουν σαν μια αναγκαστική υποχρέωση μέχρι να γίνουν φοιτητές («για να κάνουν τη ζωή τους!»).
Σε ένα από τα πολλά άρθρα που υπάρχουν στο ίντερνετ γράφει: «Εκτός από τη δωρεάν μουσική παιδεία, η σημαντικότερη ίσως καινοτομία των Μουσικών Σχολείων συνοψίζεται στην εισαγωγή της παραδοσιακής μουσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ισότιμα με την ευρωπαϊκή ακαδημαϊκή μουσική… Είναι η πρώτη προσπάθεια συστηματοποίησης της διδασκαλίας της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.
Οι μέθοδοι διδασκαλίας στην αρχή καλύπτουν κάθε δυνατό μέσο μετάδοσης της γνώσης - το μάθημα μετατρέπεται σε παιχνίδι που σε μαθαίνει να ψάχνεις, να ακούς, να αναζητάς τον δικό σου τρόπο παιξίματος, πράγμα πρωτόγνωρο και πολύ διαφορετικό από το γνωστό ωδειακό (απόλυτο) σύστημα εκμάθησης της μουσικής, που γίνεται βάσει λεπτομερούς παρτιτούρας».
Το 1988 επί υπουργίας του Γιώργου Παπανδρέου ιδρύθηκε το πρώτο Μουσικό Σχολείο Παλλήνης. Η έμπνευση και το όραμα ανήκει σε δύο εξαιρετικούς ανθρώπους της παραδοσιακής μας μουσικής: Του Μάριου Μαυροειδή (1950-1997) και του Στέφανου Βασιλειάδη (1933-2004). Ίσως λίγοι να ξέρουν το όνομα αυτών των δύο εξαιρετικών δασκάλων, αλλά σίγουρα ζουν και μεγαλουργούν μέσα από το έργο των Μουσικών Σχολείων και των αποφοίτων τους.
Από το ίδιο παραπάνω άρθρο αντιγράφω: «Χάρις στο όραμα των εμπνευστών του θεσμού (Μάριου Μαυροειδή και Στέφανου Βασιλειάδη) τα Μουσικά Σχολεία λειτουργούν ως αντίβαρο στη μεγάλη αστικοποίηση του τρόπου ζωής και στην εξάπλωση της τηλεοπτικής αισθητικής. Αθόρυβα, αλλά αποφασιστικά, τα σχολεία αυτά μετατρέπονται σε φυτώρια εξερεύνησης της παραδοσιακής μουσικής και του τρόπου που μπορεί να διδαχθεί η κατεξοχήν προφορική και αυτοσχεδιαστική δημοτική μας παράδοση, δίπλα στην “κλασική” μουσική».
Σήμερα τα Μουσικά Σχολεία είναι 34 και εξαπλώνονται σε όλη την Ελλάδα. Είναι σίγουρο ότι το επίσημο κράτος ποτέ δεν κατάλαβε τι δημιούργησε και για αυτό ποτέ δεν ασχολήθηκε σοβαρά μαζί τους. Το ωδειακό κατεστημένο από την άλλη πίστεψε ότι το πείραμα θα αποτύχει, αφού η ενασχόληση έχει κατεύθυνση την παραδοσιακή μουσική και έτσι δεν θίγονται τα συμφέροντά τους. Άλλωστε για κάποιους κύκλους η παραδοσιακή μουσική, ακόμη και σήμερα, είναι «κλαρίνα».
Τα σχολεία αφέθηκαν ελεύθερα να αναπτυχθούν υπό την καθοδήγηση των εμπνευστών τους μέσα από ελεύθερα αναλυτικά προγράμματα και ελεύθερες προσλήψεις εκπαιδευτικών. Οι καθηγητές και οι μαθητές τους έγιναν οι καλύτεροι κήρυκές τους. Γρήγορα ανέπτυξαν δεσμούς με τις τοπικές κοινωνίες κα δικτυώθηκαν μεταξύ τους. Τελικά το μόνο επιτυχημένο παράδειγμα καλής εκπαιδευτικής πρακτικής στην Ελλάδα, πέτυχε επειδή ένας υπουργός πίστεψε δύο οραματιστές δασκάλους (οι οποίοι ήταν εκτός πολιτικής και συμφερόντων) και από εκεί και πέρα αφέθηκαν ελεύθεροι να δουλέψουν. Η προσπάθεια να παρέμβει η κυβέρνηση το 2017 για διάφορα θέματα ξεσήκωσε κύμα αντιδράσεων. Θα ήταν τετριμμένο να πούμε και εμείς κάτω τα χέρια από το μόνο επιτυχημένο παράδειγμα στην ελληνική εκπαίδευση…