Το καλοκαίρι

«Ψυχολόγησέ με»

Από τον Δημήτρη Παπαχατζόπουλο

Το καλοκαίρι είναι σαν το μπαχάρι που σκεπάζει τη μυρωδιά του κρέατος και χαρίζει, στην καλύτερη, στο άνοστο κεμπάπ μια πικάντικη, σχεδόν αφύσικη αίσθηση. Στη χειρότερη, το έντονο μπαχαρικό κουκουλώνει τη βρόμα με μια γεύση που σου καίει τη γλώσσα και σου σουφρώνει τα χείλη.
Έτσι είναι το καλοκαίρι, τουλάχιστον το ελληνικό. Σαν φθηνή κολόνια, που την αγοράζεις δύο σε μία δώρο από το μάρκετ και την ψεκάζεις πάνω σου, όπως πλένεσαι με το νερό. Αντί να κάνεις ένα μπανάκι με κρεμοσάπουνο και να βγεις στ’ αλήθεια μοσχομυριστός, λούζεσαι το χημικό υποκατάστατο του αγριοτριαντάφυλλου πάνω στον ιδρώτα με στρώσεις. Ακλόνητος συνδυασμός!
Κάτω από τον καυτό, κάθετο ήλιο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, κρύβονται όλες οι μαύρες αλήθειες μας, αλλά έχουμε διάθεση να ανοίξουμε το στόμα μας μόνο για ένα ακόμα παγωτό πύραυλο κι όχι για ένα ρήμα, που θα μας αλλάξει τη ζωή: «Βαρέθηκα», «Κουράστηκα», «Πνίγομαι». Αντί ρήματος, καλύτερος ο πύραυλος Μάγκνουμ με διπλή σοκολάτα. Φράζει το στόμα και μπουκώνει για ώρα. Μπροστά στην αναταραχή και στην τρικυμία, χίλιες φορές η ραστώνη του καλοκαιριού. Τα ερπετά ρουφάνε απ’ τον ήλιο θερμότητα, οι Έλληνες ρουφάμε με βουλιμία αδράνεια. Ποτέ άλλοτε τόσα λίγα ρούχα δεν σκέπαζαν τόσες πολλές πικρές αλήθειες. Μικρές και μεγάλες. Με εξαίρεση, βέβαια, τα παιδιά.
Το καλοκαίρι ο ήλιος βαράει κατακούτελα, εμάς τους ενήλικες και τη νύχτα. Μας κάνει να συμμετέχουμε σε τραπέζια, όπου αν η ελεύθερή μας βούληση ήταν το κίνητρο να πάμε, θα προσερχόμασταν μόνο πεθαμένοι. Μας πιέζει να γελάμε με αστεία μόνο με τη βοήθεια ενός μικρού γαργαλητή κρυμμένου στις πατούσες μας. Τα καλοκαιρινά βράδια δεν είναι σκοτεινά, τα φωτίζει η συνομωσία της σύμβασης όλων μας. Λέω το ψέμα μου με σοβαρότατο ύφος σαν αλήθεια, ακούω το δικό σου παραμύθι, σαν να πιστεύω την κάθε του λέξη. Κάτω από το τραπέζι ξύνω τον πισινό μου όσο μιλάς, πάνω απ’ αυτό με κάθε σοβαροφάνεια κουνάω πάνω-κάτω το κεφάλι μου σε ένδειξη ενσυναίσθησης. Τρίχες! Έχουμε εδώ και χρόνια άτυπα και άρρητα συμφωνήσει να κάνουμε κι οι δυο μας το ίδιο. Μπουκώνουμε κι οι δυο τον πύραυλο, που λέγαμε πιο πάνω, και κοιμόμαστε εκμαυλισμένοι από την πολλή ζάχαρη και τη διπλή σοκολάτα.
Κάποιοι επιλέγουν, για να κρύβονται, την τεχνητή έλλειψη χρόνου. Κάνουν χίλιες δυο δουλειές, σχετικές, άσχετες, απαραίτητες, αχρείαστες, προκειμένου να μη σκέφτονται, γιατί η σκέψη είναι η πιο σοβαρή δουλειά. Κι όχι η σκέψη που παραγάγει ένα ακόμα στρώμα, ώστε να καλυφθεί το ενοχλητικό ρεβίθι του γνωστού παραμυθιού, αυτή που διαιωνίζει την υποκρισία, αλλά η σκέψη που είναι τιμόνι στο λεωφορείο της ζωής τους, που οι ίδιοι οδηγούν.
Άλλοι εξαντλούνται στην εύρεση ποικίλων επιχειρημάτων, προκειμένου να δικαιολογήσουν το ψέμα τους, τον λάθος δρόμο που πήραν στο σταυροδρόμι της ζωής τους: «Έτσι κάνουν όλοι», «Αυτό προτάσσει η φύση του ανθρώπου», «Έτσι είμαστε εμείς οι Έλληνες» κι άλλα αναπόδεικτα κουραφέξαλα για να μην πουν: «Άλλα ήθελα εγώ», «Αλλιώς είχα φανταστεί τη ζωή μου». Δεν αφήνει ο ήλιος, δεν αφήνει η κάψα που χτυπάει κατακούτελα, ακόμη και μεταμεσονύκτια, να ξεμυτίσει η αλήθεια, όλο αυτό το φως είναι ταγμένο στις υπηρεσίες του πιο βαθιού σκοταδιού.
Μερικοί πάλι τρίτοι βαφτίζουν, κατά το καλογερικό ανέκδοτο, το κρέας ψάρι, τις μπάμιες μπαρμπούνια και τον πατσά παστίτσιο, αλλά και πάλι η ξινίλα φαίνεται κάτω από το μέικ-απ στον έμπειρο παρατηρητή, σαν τον μαύρο στηθόδεσμο της νεαρής τενίστριας στο Γουίμπλετον, που δεν επιτρέπει άλλο χρώμα πέραν του λευκού. Ουδέν κρυπτόν. Ούτε τα βρακιά μας. Άλλοι, τέλος, κάνουν την ανάγκη φιλοτιμία, το ξεπούλημά τους δήθεν συνειδητή επιλογή, τον ολικό συμβιβασμό και την πλήρη υποταγή τους τάχα ελεύθερη απόφαση. Είναι δύσκολο να παραδεχτούν ότι δεν χρειάζονται κάποιες δεκάδες χιλιάδες ευρώ ακόμα για να νιώσουν κάποιοι, μια βράβευση τάχα για να ξεχωρίσουν, άλλη μια κατάκτηση για να επιβληθούν, μια επιπλέον ρετουσαρισμένη φωτογραφία στο φέισμπουκ για να τη δείξουν, ένα φο-μπιζού για να στολίσουν την ταυτότητά τους. Αυτό όμως που πραγματικά θα τους βοηθούσε θα ήταν μια σκέψη, ή καλύτερα μια πράξη, κοντινή στον σφυγμό τους, ένα δικό τους σενάριο, γεμάτο νόημα, που θα προβαλλόταν μόνο πάνω στην οθόνη του δικού τους σινεμά, ανεξάρτητα από τα έργα που παίζουν οι άλλοι.
Το κάθετο καλοκαιρινό σφυροκόπημα του ελληνικού φωτός εξαφανίζει τις σκιές, εκμηδενίζει τις διαστάσεις των πραγμάτων, έτσι που τα στοχεύει από πάνω, και κάνει τα πάντα να φαίνονται σημεία στον χώρο. Φωτίζοντάς τα κατακόρυφα από ψηλά, τα κάνει κουκίδες και φυλακίζει τους ανθρώπους σε μια τυραννική ομοιομορφία. Κρύβονται μέσα της οι Συνέλληνες, συμμορφώνονται απόλυτα στις συνθήκες, καταπίνουν ανομολόγητες επιθυμίες και καταβροχθίζουν ψυχοτρόπα παγωτά. Ξεχειλώνουν μια κατάσταση καζάν-καζάν, που λέει κι ο Τούρκος γείτονας, (όλοι κερδισμένοι) για να χωρέσουμε οι πάντες μέσα.
Μέχρι να σκάσει το Εϊγιαφιάτλαγιοκουντλ! (Το ηφαίστειο στην Ισλανδία).