Στο καφενείο...

Από τον Κων/νο Τσιρονίκο

Τις προάλλες ξεφυλλίζοντας το αρχείο μου έπεσα σε μια σημείωση με τον δωρικό τίτλο «Στο καφενείο …». Ναι, στο καφενείο και όχι στην «καφετερία» για να μην ξεχνάμε και τη λαϊκή μας γλώσσα. Τη δημοτική. Ένα στέκι της Κεντρικής πλατείας Λάρισας, που κατά καιρούς συχνάζει και η αφεντιά μου. Η κουβέντα, τροφή κυρίως των συνταξιούχων, αποτελεί σημαντική πνευματική αξία, όταν διεξάγεται μέσα σε ήρεμο και ειρηνικό περιβάλλον. Τα θέματα που συζητούνται, κατά κανόνα, είναι πολιτικής και κοινωνικής επικαιρότητας.
Η ιστορία που θα σας διηγηθώ συνέβη μια καλοκαιριάτικη μέρα του κοντινού παρελθόντος και τίποτα δεν προμήνυε τα όσα επρόκειτο να ακολουθήσουν. Διότι, όπως και τις περισσότερες φορές, η συζήτηση άρχισε πολιτισμένα, ώσπου δύο οξύθυμοι και ισχυρογνώμονες της συντροφιάς παρέκλιναν του ήρεμου κλίματος, υποστηρίζοντας ο καθένας φανατικά κι ανυποχώρητα την προβολή και επικράτηση της δικής του άποψης για το συζητούμενο θέμα. Η ένταση μεγάλωνε όλο και περισσότερο με τους διαξιφισμούς και τις λεκτικές απρέπειες να ξεπερνούν τα όρια της κοσμιότητας. Κι αυτό συνέβη από τη στιγμή, που ρίχτηκαν στη μάχη της ανυποχώρητης διαφωνίας υποτιμητικοί χαρακτηρισμοί του τύπου: Είσαι γελοίος, αδαής, ανίδεος, αδιάβαστος, βλάκας…
Η απρόσμενη αυτή εξέλιξη πάγωσε την παρέα, η οποία αποσβολωμένη και ανίκανη να αντιδράσει, παρακολουθούσε απαθώς τα τεκταινόμενα, ώσπου σε κάποια χρονική στιγμή η ασίγαστη ρήξη κινδύνευε να φθάσει στα άκρα. Τότε επενέβησαν οι ψυχραιμότεροι της συντροφιάς, σηκώθηκαν όρθιοι, κινήθηκαν προς αυτούς, μπήκαν ανάμεσά τους και ήρεμα τους μίλησαν για τη μεγάλη διανοητική και ψυχική ανάταση που προσφέρει στους συνταξιούχους ο ήρεμος διάλογος, σε αντίθεση μ’ αυτό που έκαναν εκείνοι σήμερα, που με τη στιγμιαία έχθρα τους στεναχώρησαν το σύνολο των παρευρισκομένων.
Το φαινόμενο αυτό δεν είναι σπάνιο στο σύνολο σχεδόν της ελληνικής κοινωνίας. Το βλέπουμε στο κοινοβούλιο, στα κεντρικά και περιφερειακά κέντρα εξουσίας, στην οικογένεια, σε ιδιωτικούς φορείς… Κι αυτό, γιατί, πολλές φορές, απουσιάζει η παιδεία στην κουβέντα, στη συζήτηση, στον διάλογο. Λείπει ο σεβασμός στη διαφορετικότητα της άποψης. Υπάρχει αγνωσία στην αξία της σύνθεσης των διαφορετικών γνωμών…
Και όλα αυτά γίνονται, γιατί το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν παράγει παιδεία, παρά μονάχα μηχανική μάθηση, η οποία θα ανοίξει την πόρτα κάποιας πανεπιστημιακής σχολής. Αυτό είναι το ένα που κάνει η εκπαίδευση, αφήνοντας απ’ έξω το βασικότερο: τη μεταφορά της γνώσης στην καθημερινή πρακτική. Κι αυτό μπορεί να συμβαίνει με όλα τα μαθήματα και μ’ όλες τις διδακτικές ενότητες. Θα θυμόμαστε από τα σχολικά μας χρόνια το κεφάλαιο της φυσικής: «Σύνθεση δυνάμεων» και τη μεταφορική του σημασία στη συλλογικότητα των αποφάσεων: στην πολιτική, την κοινωνία, την οικογένεια, την επιστήμη, την τεχνική, την ειρηνική συνύπαρξη των λαών… Κι όμως καμία πρακτική και παιδευτική αναφορά δεν ακούσαμε για την ευρύτητα της σπουδαιότητας της ενότητας αυτής.
Άρα, η παραγωγή της μόρφωσης θέλει αυτό που διαχρονικά δεν γίνεται. Τη μετατροπή της γνώσης σε καθημερινή πρακτική. Άξιους και ζηλωτές εκπαιδευτικούς έχουμε, χρειαζόμαστε όμως την πολιτική βούληση προς την κατεύθυνση της καθοδήγησης και εποπτείας για ν’ αλλάξουμε τον χαρακτήρα και την αποστολή της εκπαίδευσης. Για να τη μετατρέψουμε σε ουσιαστικό παράγοντα παιδείας και μόρφωσης, που θα κάνει τον κόσμο μας καλύτερο. Πιο ειρηνικό και ηθικό σ’ όλες της εκφάνσεις του. Βάζοντας τέλος και σε φαινόμενα σαν αυτό του καφενείου, όπου ο σεβασμός και η ευγένεια συνειδητά θα υπηρετούν τη διαφορετικότητα της άποψης. Γιατί αποτελεί αξιόλογο παράγοντα σύνθεσης και εξαγωγής χρησίμων συμπερασμάτων, ικανών να οδηγήσουν τον κόσμο μας προς ένα καλύτερο μέλλον. Αυτό της δημιουργικής και προοδευτικής εξέλιξης.
Ας το επιχειρήσουμε λοιπόν.