* ΠΟΥ ΑΠΟΣΚΟΠΟΥΣΕ ΜΕ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ: Για τον Αισχύλο η τραγωδία είχε καθαρά παιδαγωγικό χαρακτήρα, με ηθικά διδάγματα. Αναφέρει: «Δεν πρέπει ο άνθρωπος να περηφανεύεται πέρα από το μέτρο. Γιατί όταν η αλαζονεία ωριμάσει, καρπίζει το στάχυ των συμφορών» (Τραγωδία «Πέρσαι»)... «Είναι φαύλοι εκείνοι που πλάθουν δολερούς σκοπούς μέσα στις άθλιες καρδιές τους και σαν κοράκια καθόλου δεν σέβονται τα όσια και τα ιερά»... «Όταν έρθει η ώρα, τη μέρα που έγραψε η μοίρα, εκείνος που ατίμασε τους θεούς θα το πλερώσει» («Ικέτιδες»)... «Ο θεός βοηθά όποιον εργάζεται»... «Δεν είναι οι όρκοι που μας κάνουν να πιστέψουμε κάποιον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος που μας κάνει να πιστέψουμε τους όρκους»...
* Στη σκέψη του Αισχύλου ο παντοδύναμος νους εξουσιάζει τα πάθη και τις συγκρούσεις τού ανθρώπου. Ο άνθρωπος πάντως έχει τη δυνατότητα να επιλέξει τον κόσμο μέσα στον οποίο ζει. Στον «Προμηθέας Δεσμώτης» ο άνθρωπος διαλέγει τον πολιτισμό, στους «Πέρσες» την ελευθερία. Ο σοφός Αισχύλος διατυπώνει ερωτήματα με σαφήνεια: «Γιατί υπάρχουν καλοί άνθρωποι τόσο δυστυχισμένοι και κακοί τόσο ευτυχισμένοι;»... «Αν ευτυχείς, οι άλλοι δεν σε ανέχονται». Προτιμά να δώσει ηθικά διδάγματα, δείχνοντας ότι η δυστυχία δεν είναι πάντα τιμωρία, αλλά μπορεί να είναι μια μορφή εξαγνισμού.
* Η Μοίρα δίνει στον κάθε άνθρωπο το δικό του μερίδιο ευτυχίας ή δυστυχίας. «Όλοι βρισκόμαστε στο θέατρο της ζωής: αν μείνουμε θεατές, θα πληρώσουμε. Αν πάρουμε μέρος στην παράσταση, θα πληρωθούμε»... «Εύκολο είναι για κείνον που έχει το πόδι έξω από τα δεινά, να δίνει συμβουλές και ορμήνειες στον δυστυχή». Η ποίησή του διακρίνεται: α) Από βαθιά θρησκευτικότητα. β) Από φιλοσοφική σκέψη και γ) Φιλοπατρία. Μετέτρεψε τους μύθους σε κατάλληλους φορείς για τη μετάδοση ιδεών και έδωσε μεγαλοπρέπεια στην τραγωδία.
* ΕΠΩΦΕΛΕΙΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ: 1) «Μη προς κέντραν λακτίζειν» = Μην πας γυρεύοντας... 2) «Δεν υπάρχει χειρότερο κακό από τα ωραία λόγια που σε ξεγελούν»... 3) «Σοφός είναι ο άνθρωπος που ξέρει χρήσιμα πράγματα, όχι εκείνος που ξέρει πολλά»... 4) «Απλά είναι τα λόγια της αλήθειας»... 5) «Όταν ακούει κανείς μόνο τη μία παράταξη, δεν μαθαίνει παρά μόνο τη μισή αλήθεια». Κατά τους Περσικούς Πολέμους πολέμησε ηρωικά στον Μαραθώνα και στη Σαλαμίνα. Ο ίδιος το θεωρούσε ως το μεγαλύτερο επίτευγμα της ζωής του. Ίσως να μας φαίνεται περίεργο ότι το άτομο που θεωρείται μία από τις πνευματικές κορυφές της ανθρωπότητας, να εκτιμά ως μεγαλύτερη τιμή, το ότι υπήρξε πολεμιστής. Αυτό δείχνει τη διαφορετική αντίληψη για τη ζωή και για την αξία που δίνουν στα γεγονότα οι άνθρωποι στο πέρασμα των αιώνων....
* ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ: 1) «Όποιος δεν προκαλεί τον φθόνο, δεν είναι σε θέση να προκαλέσει ούτε τον θαυμασμό»... 2) «Τρομερός είναι ο θυμός ενός λαού που μουρμουρίζει»... 3) «Νυν υπέρ πάντων αγών»... 4) «Από γερό μυαλό γεννιέται η ευτυχία». 5) «Όταν μού δίνεις ένα καλό, μην το παίρνεις ύστερα πίσω»... 6) «Είναι βαρύ παράπτωμα να αψηφούμε τα λόγια τού πατέρα». Σε τοίχο κοντά στον τάφο τού Ρ. Κένεντι έχουν χαραχθεί οι εξής στίχοι του Αισχύλου (αγαπημένος του ποιητής): «Ακόμη και στον ύπνο μας στάζει στην καρδιά μας ο πόνος που θυμίζει τα παθήματά μας, κι έρχεται θέλουμε δεν θέλουμε να μας σωφρονίσει».
* ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ: Οι τραγωδίες του ακόμη και σήμερα συγκλονίζουν τους θεατές με το ύψος των διανοημάτων, τη βαθιά θρησκευτικότητα, τη λάμψη τού λυρισμού και των εικόνων... Ο ίδιος έγραψε το επίγραμμα για τον τάφο του: «Αυτός ο τάφος σκεπάζει τον Αισχύλο. Για την παλικαριά του έχει να λέει το άλσος του Μαραθώνα, αλλά και ο Μήδος ο μακρυμάλλης, που καλά τη γνώρισε»... Ο Ουγκώ συνοψίζει τον θαυμασμό όλων στο έργο του: «Είναι μεγαλόπρεπος και τρομερός. Είναι βράχος απόκρημνος, χειμαρρώδης και τόσο γιγάντιος που κάποτε γίνεται σωστό βουνό. Τον πλησιάζεις και τρέμεις»...
Από τον Ευάγγελο Μπαλντούνη,
φιλόλογο
