Πώς ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές της 1ης Νοέμβρη 1920

Ως λαός, ως ψηφοφόροι, έχουμε μάθει ότι, όταν κάποιος πρωθυπουργός με ιστορία μεγάλη, με όνομα βαρύ, που αποτελεί πολιτικό κεφάλαιο για τη χώρα του, σημειώσει μια τρανταχτή διπλωματική επιτυχία, πετυχαίνοντας να διπλασιάσει σχεδόν την εδαφική έκταση της χώρας του, χωρίς πολλά πολλά, κάνει εκλογές και τις κερδίζει πανηγυρικά.

Επίσης, εκείνο που όλοι γνωρίζουμε ως λογικό επακόλουθο είναι ότι τις εκλογές τις κερδίζει η παράταξη που θα λάβει περισσότερες ψήφους απ’ το εκλογικό σώμα. Αυτό τουλάχιστον επιβάλλει η δημοκρατική δεοντολογία και η παράδοση. Από τους συλλόγους εκδορέων λόγου χάριν, μέχρι τον Λευκό Οίκο της Αμερικής.
Το 1920 ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τη συνθήκη των Σεβρών διπλασίασε την Ελλάδα, καθώς με την υπογραφή του πραγμάτωσε το όνειρο να γίνει η Ελλάδα χώρα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Ο ίδιος μετά την υπογραφή της συνθήκης (28 Ιουλίου / 10 Αυγούστου1920) τιμήθηκε μέσα στη Βουλή των Ελλήνων ως «άξιον της πατρίδος τέκνον» και προκήρυξε εκλογές μέσα σε ατμόσφαιρα που τη λάμπρυνε ο διπλωματικός θρίαμβος και τη σκίαζαν οι δολοφονικές ενέργειες έχοντας προσθέσει στην Ελλάδα:
- Το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Θράκης.
- Τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο, καθώς και όσα άλλα βρίσκονταν στο Ανατολικό Αιγαίο.
-Τα Δωδεκάνησα (πλην της Ρόδου).
- Και η Ελλάδα θα διατηρούσε για 5 χρόνια την κατοχή και τη διοίκηση της Σμύρνης και της περιοχής της. Ύστερα θα μπορούσαν οι κάτοικοι ν’ αποφασίσουν με δημοψήφισμα την προσάρτηση της περιοχής στην Ελλάδα (ήδη από τα βάθη της Ανατολίας άρχισαν να έρχονται Έλληνες και να εγκαθίστανται στη Σμύρνη προς αύξηση του Ελληνικού πληθυσμού). Πριν όμως αναφερθούμε στις εκλογές, καλό είναι να επισημάνουμε τα ακόλουθα:
- Οι Έλληνες, ενώ επιδόθηκαν στην επιβολή των όρων της συνθήκης, στην πορεία κατάλαβαν ότι έπαιξαν το παιχνίδι των συμμάχων απασχολώντας τους Τούρκους εθνικιστές με δικές τους θυσίες για τα οικονομικά κέρδη των ξένων.
- Μετά την υπογραφή της συνθήκης στο Παρίσι, ο Βενιζέλος δέχτηκε δολοφονική απόπειρα από αντιβενιζελικούς αξιωματικούς. Τραυματισμός στο χέρι τελικά.
- Η κορύφωση του φανατισμού στην κορυφαία μορφή του διπλωματικού θριάμβου έφερε στην Αθήνα τη δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη, αντιπάλου του Βενιζέλου, με ιδεολογία και προσωπικότητα εξίσου σεβαστή.
- Ο Γάλλος πολιτικός Κλεμανσώ, ειρωνευόμενος, έλεγε ότι η συνθήκη αυτή είναι πιο εύθραυστη από τις πορσελάνες των Σεβρών! Και ήταν.
Οι εκλογές έλαβαν πολιτειακό χαρακτήρα. Στον προεκλογικό στίβο κατέβηκαν οι βενιζελικοί (κόμμα Φιλελευθέρων), που θεωρήθηκαν αντιβασιλικοί και η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις, που ταυτίστηκε με τους βασιλόφρονες. (Σημειωτέον ότι για πρώτη φορά έλαβε μέρος και το Σ.Ε.Κ.Ε., πρόδρομος του ΚΚΕ).
Λοιπόν: Οι Φιλελεύθεροι είχαν ως σύμβολό τους μιαν άγκυρα. Διατυμπάνιζαν τη δημιουργία της Μεγάλης Ελλάδας, την πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας, αλλά, όπως φαίνεται, δεν λάμβαναν υπόψη πόσο βάραινε στη συνείδηση του εκλογικού σώματος το γεγονός ότι για να φτάσουμε στον διπλωματικό θρίαμβο των Σεβρών η χώρα βρισκόταν σε διαρκείς πολέμους επί 9 χρόνια τώρα και συνέχιζε ο στρατός να κυνηγάει Τούρκους αντάρτες σε ξένο έδαφος, δίχως να βλέπει στον ορίζοντα καμία σιγουριά για το μέλλον του. Έπειτα, ας μη γελιόμαστε. Εκείνοι που πολέμησαν τότε είναι ακριβώς οι παππούδες της γενιάς μου. Τους ζήσαμε, τους γνωρίσαμε, τους ακούσαμε να μας αφηγούνται τέρατα και σημεία.
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν ξωτάρηδες, αγράμματοι, άνθρωποι του μόχθου και κάποιοι από αυτούς έλειψαν απ’ τα σπίτια τους στον πόλεμο δεκαετία ολάκερη. Έλα τώρα εσύ να τους πεις να πολεμούν για Μεγάλες Ιδέες, Μεγάλα Οράματα, Μεγάλες Ελλάδες. Αφήνω δε, και τον εθνικό διχασμό, με τον οποίο πλήρωσαν ξένες ενοχές και σε λίγο τους περιμένουν καινούργιες.
Κι όλα τα παραπάνω η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις πάσχιζε να βρει τρόπους να τα εκμεταλλευτεί πολιτικά. Κι έδινε ελπίδες πώς θα τερματίσει τον πόλεμο γρήγορα και θα φέρει πίσω απ’ το μέτωπο τους στρατευμένους. Παράλληλα και ταυτόχρονα στόχευε στις προσδοκίες για την εκλογική απόφαση γονέων, αδελφών και συγγενικών προσώπων των στρατευμένων.
Η Ηνωμένη, λοιπόν, Αντιπολίτευσις κατέβαινε στις εκλογές με έμβλημα την ελιά. (Από κει και το σύνθημα! Ελιά και Κώτσιο βασιλιά). Και πράγματι υποσχόταν στον λαό ότι μετά την εκλογή τους θα φέρουν πίσω τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Όσο δε για τις άλλες προεκλογικές τους υποσχέσεις για τερματισμό του πολέμου κ.λπ., δεν μπορεί κανείς να τους κατηγορήσει, διότι δεν έκαμαν κάτι το αντίθετο, το πρωτότυπο ή το παράδοξο. Τήρησαν με το παραπάνω την προεκλογική πολιτική συνήθεια. Ούτε φόρο πλήρωσαν, ούτε βενζίνη έκαψαν, ούτε φυσικό αέριο κατανάλωσαν...
Τις εκλογές τις κέρδισαν και συνέχισαν την τακτική του μετόχου των. Δηλαδή έκαμαν κι αυτοί τα αντίθετα απ’ ό,τι υποσχέθηκαν. Άρα ας μη μας κακοφαίνεται που αυτήν την τακτική παρακολουθούμε σε κάθε εκλογική αναμέτρηση.
Αλλά ας δούμε και τα αποτελέσματα των εκλογών της 1ης Νοέμβρη του 1920, όπου ο Βενιζέλος έλαβε περισσότερες ψήφους από τον λαό, αλλά έχασε τις εκλογές, ο ίδιος δεν εκλέχτηκε ούτε βουλευτής και κυβέρνηση σχημάτισαν οι αντίπαλοί του.
Λοιπόν έχουμε και λέμε:
Ψήφησαν: 744.481 ψηφοφόροι.
Έλαβαν: Κόμμα Φιλελευθέρων 375.803 ψήφους.
Ηνωμένη Αντιπολίτευσις 368.678 ψήφους.
Έδρες στη Βουλή: Φιλελεύθεροι 118, Ην. Αντιπολίτευσις 251.
Τώρα, πώς έγινε αυτό; Οι εκλογές έγιναν με σύστημα πλειοψηφικό σε ευρεία περιφέρεια (κάποια στιγμή θα πρέπει να βρούμε χώρο και χρόνο να το εξηγήσουμε).
Και στις 22 Νοέμβρη 1920 η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις έκαμε Δημοψήφισμα και έφερε πίσω πανηγυρικά τον βασιλιά Κων/νο. Αυτό κι αν ήταν δημοψήφισμα!
Ψήφησαν: Ναι (στην επάνοδο) 999.980 ψήφους. Όχι (στην επάνοδο) 10.980 ψήφους.
Γενικές Παρατηρήσεις:
α) Μέσα σε 20 μέρες οι ψηφοφόροι της Ελλάδας αυξήθηκαν κατά 33%.
β) Την εκτίμηση ότι ο Βενιζέλος έχασε σκοπίμως τις εκλογές για ν’ απαγκιστρωθεί ο ίδιος από την ορατή επερχόμενη καταστροφή πολιτικά και προσωπικά θα τη σχολιάσουμε στη σειρά της.
Για την Ομάδα Ιστορικής Έρευνας Αγιάς «Δημήτρης Αγραφιώτης»
Οδυσσέας Β. Τσιντζιράκος,
φιλόλογος