στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Ειδικά δε για το μάθημα της Ιστορίας, για το οποίο θα συνεχίσουμε -και θα προεκτείνουμε- τον προβληματισμό μας επί απόψεων που εκθέσαμε σε σχετικό άρθρο μας στην «ΕτΔ» (19.04.2021, σελ. 3) οι αλλαγές είναι πράγματι ριζοσπαστικές -έως «επαναστατικές»- σε σχέση με τα μέχρι τώρα δεδομένα, τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη διδακτική του μαθήματος.
Από μια πρώτη ματιά στα νέα Π.Σ. διαπιστώνεται ότι εισάγεται μια νέα κουλτούρα προσέγγισης του μαθήματος στις δύο βαθμίδες, ενώ στο Λύκειο -σ’ όλες τις τάξεις- η διδασκαλία του μαθήματος γίνεται «θεματική» για πρώτη φορά στα χρονικά της ελληνικής εκπαίδευσης. Επιπροσθέτως, στο μάθημα κατεύθυνσης της Γ’ Λυκείου εντάσσεται ένα εξίσου πρωτοποριακό αντικείμενο, η διδασκαλία της θεωρίας και της μεθοδολογίας της Ιστορίας, με τον τίτλο «Το εργαστήρι της Ιστορίας».
Οι άλλες κύριες και σημαντικές αλλαγές είναι ότι στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο η διάταξη της ύλης θα ακολουθεί το παραδοσιακό σχήμα «Αρχαιότητα - Βυζάντιο (Μέσοι Χρόνοι) - Νεότερη και Σύγχρονη Εποχή», όμως, η αναλογία μεταξύ ελληνικής, ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ιστορίας δεν θα είναι η ίδια με τη σημερινή. Οι μαθητές στο Δημοτικό θα διδάσκονται περισσότερο ελληνική Ιστορία, στο Γυμνάσιο όμως η έμφαση θα δίνεται στην ευρωπαϊκή και στην παγκόσμια Ιστορία. Θα υπάρξει εκτεταμένη χρήση εποπτικού υλικού, ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία, με απώτερο στόχο του όλου εγχειρήματος την αποφυγή της αποστήθισης και την αξιοποίηση των πηγών ανάλογα με την ηλικία των μαθητών και εν τέλει την κριτική αφομοίωση της ύλης από τους μαθητές. Τα νέα προγράμματα θα ξεκινήσουν να εφαρμόζονται πιλοτικά από αυτόν τον μήνα στα Πειραματικά Γυμνάσια και Λύκεια, ενώ, παράλληλα, θα ξεκινήσει η διαδικασία συγγραφής νέων βιβλίων.
Έχοντας εκφράσει τη θετική μου άποψη για το περιεχόμενο των επιχειρούμενων αλλαγών, αναφορικώς με τον εκσυγχρονισμό των Προγραμμάτων Σπουδών και των διδακτικών μεθόδων («ΕτΔ», 19.04.2021), άκουσα και διάβασα ότι το ΥΠΑΙΘ -σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.)- προτίθεται «να επανακαθορίσει και τις αντίστοιχες νέες αναθέσεις των μαθημάτων σε κλάδους εκπαιδευτικών» («Εsos», 11.11.2021). Με ικανοποίηση και συγκρατημένη αισιοδοξία εκλαμβάνω αυτήν την εξαγγελία ως μια (εικαζομένη, έστω, επί του παρόντος) βούληση του ΥΠΑΙΘ να ανατεθεί η διδασκαλία του μαθήματος στους εκπαιδευτικούς εκείνους που σπούδασαν Ιστορία ή που έχουν ειδίκευση στην Ιστορία. Ακόμη δε ως μια προωθημένη -για τα μέχρι στιγμής ελληνικά δεδομένα- σκέψη του ΥΠΑΙΘ να συσταθεί η ειδικότητα του Ιστορικού, δεδομένου ότι (κάτι που ίσως δεν είναι ευρέως γνωστό) από τον κατάλογο των κλάδων και ειδικοτήτων στην ελληνική Β/θμια Εκπαίδευση η ειδικότητα του Ιστορικού (Historian), παρότι διανύουμε ήδη τον 21ο αιώνα, είναι απούσα!
Μέχρι σήμερα το μάθημα της Ιστορίας διδάσκεται από εκπαιδευτικούς που ανήκουν στον πολυσυλλεκτικό κλάδο «ΠΕ02 Φιλολόγων» (απόφοιτοι Φιλολογίας, Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας [Φ.Π.Ψ.], Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών [Φ.Κ.Σ.], Ιστορίας-Αρχαιολογίας, κ.ά.), με την ανάθεση διδασκαλίας στην Ιστορία να γίνεται ανεξαρτήτως επιστημονικής ειδίκευσης.
Πριν από κάποια χρόνια το να δηλώνει κάποιος που υπηρετούσε στην Εκπαίδευση ως επάγγελμα «Ιστορικός» μπορεί να φάνταζε παράξενο ίσως και «εξωτικό». Σήμερα, όμως, που λειτουργούν δέκα Πανεπιστημιακά Τμήματα, τα οποία θεραπεύουν την επιστήμη της Ιστορίας και παράγουν έναν σημαντικό αριθμό πτυχιούχων, μια παρόμοια δήλωση δεν αντιστοιχεί σε μια περιθωριακή πραγματικότητα, αλλά, κατά τη γνώμη μας, σε μια ιστορική αναγκαιότητα!
Οποία θλίψις... Στη χώρα που γέννησε τον πολιτισμό κι έχει τη λαμπρότερη κι ενδοξότερη ιστορία του κόσμου, να συζητούμε, εν έτει 2021, για την ιστορική αναγκαιότητα να συσταθεί / θεσμοθετηθεί στην Εκπαίδευση ειδικότητα Ιστορικού... Είναι ή δεν είναι κρίμα να υπάρχουν κοντά στις εκατό (100 και βάλε!..) ειδικότητες «ΠΕ» (Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης) στη Β/θμια Εκπαίδευση, (ΠΕ01 Θεολόγων, ΠΕ02 Φιλολόγων, ΠΕ03 Μαθηματικών, ΠΕ04 Φυσικών (...) ΠΕ91 Θεατρικής Αγωγής, κ.λπ.), και την ίδια ώρα να ...μην υπάρχει χώρος για ένα «ΠΕ» Ιστορικών... Απλώς έναν προβληματισμό καταθέτουμε, θεωρώντας ότι η Ιστορία είναι υπόθεση Παιδείας και όχι (της όποιας και κάθε) συντεχνίας.
Μέχρι σήμερα τείνουμε να αποδεχθούμε μια διοικητική πρακτική πρωτοφανή και παράδοξη όχι μόνο για τα ευρωπαϊκά, αλλά για τα παγκόσμια δεδομένα, δηλ. να ανατίθεται η διδασκαλία κάποιων μαθημάτων (μιλάμε πάντα για την Α’, την κύρια ανάθεση. η Β’ ανάθεση είναι άλλης τάξεως και σημασίας ζήτημα) όχι με κριτήριο την επιστημονική ειδίκευση των εκπαιδευτικών, αλλά για την κάλυψη των υπηρεσιακών αναγκών (κι από κει και πέρα έχει ο Θεός...), κάτι που, ως πρακτική και «λογική» ακολουθείται μόνο στο ΥΠΑΙΘ, με στόχο (ας μην κρυβόμαστε) να «μπαλωθούν» τα κενά στα σχολεία.
Εννοείται ότι για το ζήτημα των αναθέσεων σ’ όλα τα μαθήματα, επί τη βάσει των νέων φιλόδoξων (και σαφώς υψηλότερων απαιτήσεων διδακτικής και επιστημονικής εξειδίκευσης) Προγραμμάτων Σπουδών, λύσεις μπορούν -και πρέπει- να υπάρξουν μέσα από έναν νηφάλιο και καλόπιστο διάλογο που θα στηρίζεται στη βάση επιστημονικών κριτηρίων και παιδαγωγικών προϋποθέσεων. Να βάλουμε κάτω τα (νέα) Προγράμματα Σπουδών, τα μαθήματα, τους τίτλους των επί μέρους εξειδικεύσεων των εκπαιδευτικών, να συζητήσουν οι εκπρόσωποι των επιστημονικών και συνδικαλιστικών μας φορέων και με τη συνδρομή του Ι.Ε.Π. να δρομολογηθούν από κοινού με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΙΘ καθαρές λύσεις που θα αναδεικνύουν τα αυτονόητα και, κυρίως, θα προσφέρουν τα βέλτιστα. Στο σχολειό μας, για τους μαθητές μας.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι θεολόγος, καθηγητής Β/θμιας, δρ Εκκλησιαστικής Ιστορίας Α.Π.Θ. (xaan@theo.auth.gr).
