Είναι αξιοθαύμαστος ο τρόπος που ανταποκρίθηκαν οι γυναίκες εκείνης της εποχής στο κάλεσμα της πατρίδας. Στον πόλεμο του 1940, στην κατοχή και στην αντίσταση, αγωνίστηκε μεγάλος αριθμός Ελληνίδων. Ολόκληρη στρατιά γυναικών προσέφερε τις σωματικές, πνευματικές και ηθικές δυνάμεις της. Στο εσωτερικό της χώρας μας, στα μέτωπα του πολέμου 1940-41, αλλά και στη διάρκεια της κατοχής και της εθνικής αντίστασης, στάθηκε ηρωικά, δίπλα στους πολεμιστές μας. Αποδείχθηκε γνήσια απόγονος των αρχαίων προγόνων της και συμμετοχή της στον πόλεμο του 1940, την κατοχή και την αντίσταση, στάθηκε καταλυτική για την αίσια έκβαση της εθνικής θριαμβευτικής πορείας. Με την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο του 1940, οι Ελληνίδες προσαρμόστηκαν στις δύσκολες συνθήκες που αντιμετώπιζε η χώρα. Οι γυναίκες, βρίσκονταν σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους άντρες από άποψη κοινωνικής και πολιτειακής δικαιοσύνης, αφού δεν είχαν δικαίωμα ψήφου. Η συμβολή τους ήταν μεγάλη και πολύτιμη. Ένας στρατός απροετοίμαστος για πόλεμο, χωρίς κατάλληλο οπλισμό βρήκε την Ελληνίδα της υπαίθρου, αλλά και τη γυναίκα της πόλης θερμό υποστηριχτή, που ανταποκρίθηκε με πάθος για την ελευθερία. Αφοσιώθηκε στον μεγάλο αγώνα με ψυχή και σώμα κατά τη διάρκεια του πόλεμου στην Πίνδο και βοήθησε, κουβαλώντας πυρομαχικά, τρόφιμα και ρούχα, κάτω από δύσκολες συνθήκες. Στα μετόπισθεν οι γυναίκες αντικατέστησαν τους άντρες που είχαν επιστρατευθεί και έπλεκαν ασταμάτητα μάλλινα ρούχα για τις ανάγκες του στρατού. Πολλές νέες κοπέλες εγγράφονταν εθελόντριες στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και γίνονταν νοσοκόμες. Με αυτές τους τις πράξεις προκάλεσαν τον παγκόσμιο θαυμασμό, καθώς θεωρούνταν αδιανόητο για εκείνη την εποχή οι γυναίκες να είναι ικανές να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες του πολέμου και την αντιξοότητα των καιρικών συνθηκών. Οι γυναίκες των πόλεων και των χωριών επωμίστηκαν τη φροντίδα και την προφύλαξη των αντρών από τα κρυοπαγήματα. Οι Ελληνίδες νοσοκόμες εργάστηκαν με ηρωισμό και αφοσίωση, πολλές μάλιστα από αυτές βρήκαν τον θάνατο κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών των νοσοκομείων και πλοίων που μετέφεραν τραυματίες. Πολλές ευκατάστατες γυναίκες έδωσαν χρήματα και κοσμήματα για την ενίσχυση του αγώνα. Άλλες παραχώρησαν ή μίσθωσαν καράβια και τα έθεσαν στην υπηρεσία του αγωνιζόμενου λαού. Γυναίκες μορφωμένες, έγραφαν επιστολές-εκκλήσεις προς τις γυναίκες της Ευρώπης και της Αμερικής, με τις οποίες διεκτραγωδούσαν τα δεινά των αγωνιζόμενων και ζητούσαν βοήθεια. Ιδιαίτερη αναφορά μπορεί να γίνει σε επιμέρους περιοχές, όπου οι γυναίκες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις πολεμικές επιχειρήσεις Έτσι, ζηλευτή συμμετοχή και τιτάνια προσπάθεια κατέβαλλαν οι Φλωρινιώτισσες εθελόντριες νοσοκόμες, οι οποίες συμπαραστάθηκαν στους πληγωμένους πολεμιστές. Η αλτρουιστική προσφορά τους αναγνωρίστηκε από τον Ερυθρό Σταυρό και την Πολιτεία που τίμησαν με ανώτατες διακρίσεις αυτές τις νοσοκόμες. Όμως μεγάλη σημασία έχει η συμμετοχή της γυναίκας στο μέτωπο της αντίστασης κατά την περίοδο μεταξύ 1942-1944. Οι γυναίκες στην αντίσταση έπαιξαν σημαντικό και δραστήριο ρόλο. Χωρίς τη μαζική συμμετοχή και τις μεγάλες θυσίες των Ελληνίδων θα ήταν κυριολεκτικά αδύνατο να πάρει η αντίσταση την έκταση και το βάθος που πήρε, να γίνει το καθολικό κίνημα, αγώνας των Ελλήνων για την εθνική απελευθέρωση... Στην ελεύθερη Ελλάδα αρκετές γυναίκες περιόδευαν στην ύπαιθρο και με τους λόγους τους αφύπνιζαν τους κατοίκους ή οργάνωναν την αντίσταση. Περπατούσαν μέσα στα βουνά μόνες -νύχτα ή μέρα- για τις ανάγκες του αγώνα. Όμως, εκτός από τις Ελληνίδες πολεμίστριες που βοήθησαν με τη δράση τους στον πόλεμο, αντίστοιχες πράξεις υπήρχαν και στο εξωτερικό. Τη στιγμή που σχεδόν όλοι οι σωματικά ικανοί άνδρες είχαν στρατευθεί στον αγώνα εναντίον του εχθρού, οι γυναίκες πήραν τη θέση των ανδρών στα χωράφια και σε αυτές ακόμα τις βαρύτερες βιομηχανικές και αναδείχθηκαν, ηρωικές μορφές στον πόλεμο του 1940. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τη συνεισφορά μίας μόνο γυναίκας, αλλά υπάρχουν κάποια παραδείγματα γυναικών που είχαν μεγάλη συνεισφορά στον αγώνα. Μία από τις πολλές ηρωικές μορφές που ανέδειξε η αντίσταση στα χρόνια της Κατοχής ήταν η Λέλα Καραγιάννη. Γεννήθηκε στη Λίμνη Ευβοίας το 1899 και τον Μάιο του 1941 συγκρότησε αντιστασιακή ομάδα και άρχισε τον αγώνα ενάντια στον κατακτητή, ενώ οργάνωσε δίκτυο απόκρυψης, περίθαλψης και φυγάδευσης στρατιωτών οι οποίοι είχαν ξεφύγει από την αιχμαλωσία. Περιέθαλπε Έλληνες φαντάρους που επέστρεφαν από το μέτωπο και περίπου 140 συμμάχους. Συνελήφθη και με εξήντα γενναίους άνδρες-γυναίκες εκτελέστηκε στο Δαφνί, όπως και η μαθήτρια Ηρώ Κωνσταντοπούλου. Αξιοθαύμαστο είναι το θάρρος και η αποφασιστικότητα της εξίσου νεαρής Ηλέκτρας Αποστόλου, της οποίας το πτώμα της βρέθηκε πεταμένο και φρικτά παραμορφωμένο στους αθηναϊκούς δρόμους στις 26 Ιουλίου 1944. Υπάρχουν χιλιάδες ανώνυμες γυναίκες που πρόσφεραν εθνική υπηρεσία στην Ελλάδα.
Από τον Αποστόλο Ποντίκα,
δασκάλο, φιλολόγο
