Βάσει στοιχείων της ICA (Διεθνής Συνεταιριστική Ένωση), υπολογίζεται ότι σήμερα ένας στους επτά ανθρώπους του πλανήτη είναι μέλος κάποιου συνεταιρισμού. Τουλάχιστον 250 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εξασφαλίζουν την επιβίωσή τους μέσω των συνεταιρισμών, είτε μέσω άμεσης απασχόλησης είτε με τη διοργάνωση των δραστηριοτήτων τους μέσω ενός συνεταιρισμού. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι λειτουργούν περίπου 1.500 συνεταιρισμοί οι οποίοι έχουν τζίρο πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ έκαστος (συνολικό τζίρο άνω του 1 τρισ. Ευρώ). Οι περισσότεροι εξ αυτών (913) βρίσκονται στην Ευρώπη, ενώ 440 εδρεύουν στην Αμερική, 72 στην Ασία, 52 στην Ωκεανία και μόνο ένας στην Αφρική.
Οι συνεταιρισμοί ανεξαρτήτως μεγέθους είναι επιχειρήσεις που δημιουργούνται από τους ανθρώπους ώστε να εξυπηρετήσουν τις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες των μελών τους. Λόγω της εστίασής τους στους ανθρώπους οι συνεταιρισμοί έχουν αποδειχθεί ότι είναι ανθεκτικοί και έχουν καταγράψει ακόμη και μεγέθυνση κατά τις περιόδους οικονομικών κρίσεων.
Την ίδια στιγμή που στην Ελλάδα το συνεταιριστικό κίνημα, ιδίως στον αγροτικό τομέα, θεωρείται ότι δεν έχει επιτύχει υψηλές επιδόσεις. Κι αυτό γιατί, κυρίως οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, χρησιμοποιήθηκαν ως μέσον άσκησης πολιτικής με αδιαφανείς διαδικασίες, κατά βάση κομματικού χαρακτήρα και διοικήθηκαν από ανεπαρκείς διοικήσεις. Τις περισσότερες φορές οι δράσεις και οι αποφάσεις τους δεν βασίζονταν σε ανάλυση αναγκών και σε επιχειρηματικά κριτήρια αποδοτικότητας.
Προφανώς υφίστανται σοβαροί λόγοι που λειτούργησαν σαν τροχοπέδη και κράτησαν «χαμηλά» την πορεία του συνεταιριστικού κινήματος στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά δεν λείπουν οι αισιόδοξες φωνές που εκτιμούν ότι η αναιμική επιχειρηματική δραστηριότητα σε πολλούς τομείς της ελληνικής οικονομίας δημιουργεί κενά τα οποία θα μπορούσαν να καλυφθούν με πρωτοβουλίες παραγωγών, καταναλωτών, επαγγελματιών και εργαζομένων. Υφίσταται δηλαδή πεδίο για την ανάπτυξη συνεταιριστικών μορφών οργάνωσης. Όπως οι συνεταιρισμοί «γεννήθηκαν» ταυτόχρονα με τη γένεση του καπιταλισμού, έτσι και τώρα η οικονομική δυσπραγία αποτελεί μια τεράστια ευκαιρία για την αναγέννηση του συνεταιρισμού στην Ελλάδα. Σε μια οικονομία ελεύθερης αγοράς, αυτό γίνεται μόνο με την καθετοποίηση μέσω συνεταιριστικών οργανώσεων οι οποίες θα οργανωθούν όμως σε καθαρά επιχειρηματική βάση.
Ποια είναι λοιπόν τάση που διαγράφεται για το μέλλον των συνεταιρισμών; Ο διεθνής και εγχώριος ανταγωνισμός, οι κλιματικές και δημογραφικές αλλαγές δημιουργούν νέα δεδομένα. Το θετικό είναι ότι η συμπίεση των περιθωρίων κέρδους των μικροπαραγωγών αγροτικών προϊόντων για παράδειγμα, που συνθλίβονται από τη μία από τους μεγάλους προμηθευτές (λιπασμάτων, χημικών, σπόρων κ.λπ.) και από την άλλη από τους μεταποιητές και εμπόρους, πιέζουν για την ενίσχυση των συνεταιρισμών. Η δε κλιματική αλλαγή και η αύξηση του πληθυσμού παγκοσμίως, δημιουργούν δυναμικές οι οποίες αλλάζουν την κατανομή της παραγωγής, αλλά και της κατανάλωσης τροφίμων στον πλανήτη.
Το παράδειγμα χωρών του ευρωπαϊκού βορρά είναι ενδεικτικό. Εκεί οι συνεταιριστικές οργανώσεις έχουν πλέον συγχωνευτεί σε τεράστιους οργανισμούς που λειτουργούν σαν πολυεθνικές εταιρείες. Οι συνεταιρισμοί, μαζί με συνδικαλιστικές οργανώσεις των γεωργών, συνεργάζονται στο “Γεωργικό Συμβούλιο”, μια οργάνωση-ομπρέλα, η οποία καλύπτει την άσκηση πολιτικής. Στη χώρα μας οι συνέργειες στον πρωτογενή τομέα, τόσο σε επίπεδο συνεταιρισμών όσο και στις συνεργασίες παραγωγών και επιχειρηματιών, η λεγόμενη «Συμβολαιακή Γεωργία», αποτελούν αναγκαίες προϋποθέσεις για την επιβίωση και ανάπτυξη του αγροδιατροφικού κλάδου, που αποτελεί το 3,5% του ελληνικού ΑΕΠ, ενώ τα προϊόντα του, κυρίως τα φρούτα και λαχανικά, αποτελούν την 3η κορυφαία εξαγώγιμη κατηγορία της Ελλάδας, καταλαμβάνοντας ποσοστό 20%.
Τα οφέλη της «Συμβολαιακής Γεωργίας» προέκυψαν ως απάντηση σε μεγάλες προκλήσεις της εποχή μας. Αρχικά στην ανάγκη των παραγωγών να διασφαλίζουν ένα εγγυημένο εισόδημα (εξασφαλίζεται η διάθεση του προϊόντος του και η τιμή του, αλλά και ο χρόνος και τρόπος πληρωμής του) αλλά και πιστώσεις για την αγορά των απαραίτητων εφοδίων και καυσίμων. Ο αγρότης, έχοντας εξασφαλίσει αυτές τις προϋποθέσεις, μπορεί να προχωρήσει σε έναν σχετικά μακροχρόνιο σχεδιασμό. Μια έννοια που ήταν άγνωστη μέχρι πρότινος σε όσους ασχολούνται επαγγελματικά με τον αγροτικό τομέα.
Οι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί στους οποίους έχουμε την τιμή να προϊστάμεθα δεν θα μπορούσαν να μείνουν αμέτοχοι σε αυτήν την εξέλιξη. Κι αυτό γιατί αυτή αποτελεί μία από τις σημαντικότερες τάσεις της σύγχρονης αγροτικής παραγωγής σε παγκόσμιο επίπεδο.
-Ο Γιάννης Αχ. Κουκούτσης είναι αντιδήμαρχος Κιλελέρ, πρόεδρος του Α.Σ. Πλατυκάμπου.
-Ο Αντώνης Αλ. Ρεντζιάς είναι δημοτικός σύμβουλος Κιλελέρ, πρόεδρος του Α.Σ. Νίκαιας.
-Ο Κώστας Ν. Χατζηκωνσταντίνου είναι αντιδήμαρχος Κιλελέρ, πρόεδρος εποπτικού συμβουλίου του Α.Σ. Χάλκης.
Από τους Γιάννη Αχ. Κουκούτση, Αντώνη Αλ. Ρεντζιά, Κώστα Ν. Χατζηκωνσταντίνου
