Εξάλλου, η κατάληψη της Πόλης από τους Φράγκους κατά την Δ’ Σταυροφορία, το 1204, είχε ως αποτέλεσμα να αδυνατίσει το κράτος από οικονομικής και στρατιωτικής άποψης. Οι περισσότεροι εχθροί έβλεπαν το αδύναμο κράτος ως μια καλή ευκαιρία να το εκμεταλλευτούν και οι διοικούντες δεν είχαν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τους καραδοκούντες εχθρούς και κυρίως τους Οθωμανούς
Ο αυτοκράτορας, ΙΑ, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, διέβλεψε τον μεγάλο κίνδυνο των Οθωμανών και προέβη σε προληπτικά μέτρα. Είναι ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, ο οποίος έμεινε στη μνήμη του λαού μας, ως ο μαρμαρωμένος Βασιλιάς, καθώς και ο πόθος των Ελλήνων ότι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θα είναι.
Επισκεύασε και ενίσχυσε τα τείχη, καθάρισε τους τάφρους και φρόντισε για τον Οπλισμό. Μεταξύ των άλλων προληπτικών μέτρων, ο αυτοκράτορας δεν παρέλειψε την επισκευή και τη συντήρηση οχυρωματικών φρουρίων και πυροβολίων.
Επιπρόσθετα, φρόντισε να συλλέξουν οι στρατιωτικοί, όσο το δυνατόν περισσότερο πολεμικό υλικό, όπως τόξα και βέλη, ενώ δεν παρέλειψε να πάρει μέτρα για την επιδιόρθωση των όπλων τους, όπως, αναφέρει ο Μ. Κριτόβουλος, Α’ 18,8 (σ.37): πλήν γε δὴ ὡς ἐν κακοῖς μικρὸν ἀναφέροντες ἐκ τῶν ἐνόντων παρεσκευάζοντο τάφρους τε καθαίροντες καὶ τὰ πεπονηκότα τοῦ τείχους ἀνορθοῦντες τάς τε ἐπάλξεις ὁπλίζοντες πύργων τε καὶ μεταπυργίων καὶ τὸ τεῖχος ἅπαν ἐπισκευάζοντες κατὰ γῆν τε καὶ θάλασσαν˙ ἔτι δὲ ὅπλων τε καὶ βελῶν ξυλλογὴν ἐποιοῦντο καὶ μηχανημάτων παντοίων τά τε ἔξω τῶν φρουρίων ἐπεσκεύαζον ὅπλα. Επόμενη ενέργεια του αυτοκράτορα ήταν η συγκέντρωση τροφίμων εντός των τειχών.
Σύμφωνα, με τον Δούκα και τον Κριτόβουλο, έστειλε πρέσβεις, στην Πελοπόννησο και σε νησιά, με σκοπό να αγοράσουν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης. Ο Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος είχε επίγνωση της δυσχερούς θέσεως, στην οποία υπέκειτο το Βυζαντινό κράτος. Γνώριζε καλά ότι εντός της πόλεως οι προετοιμασίες δεν θα επαρκούσαν για να αντιμετωπίσουν τον εχθρό, που καιροφυλακτούσε έξω από τα τείχη.
Ο αυτοκράτορας, λοιπόν, έκρινε ότι ήταν απαραίτητο να ζητήσει βοήθεια από τους φιλικά προσκείμενους λαούς. Θεωρούσε ότι ο συνδυασμός των προληπτικών μέτρων μέσα στην πόλη με την εξωτερική βοήθεια, θα απέβαινε πιο αποτελεσματικός και ωφέλιμος για την αντιμετώπιση του αντιπάλου. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, μπορούσε να περιμένει βοήθεια μόνο από τη χριστιανική Δύση. Ο αυτοκράτορας γνώριζε, επίσης ότι δεν μπορούσε να βασισθεί στους Γενουάτες, οι οποίοι είχαν κατά καιρούς προβεί σε συνεννοήσεις με τους εχθρούς και αποδείκνυαν ότι δεν μπορούσαν να θεωρούνται έμπιστοι σύμμαχοι. Ο Κωνσταντίνος, δεν παρέλειψε να ζητήσει τη συνδρομή της Ρωσίας, αλλά, οι προσπάθειές του, απέβησαν άκαρπες. Η Ρωσία εκείνη την περίοδο αντιμετώπιζε σοβαρά εσωτερικά προβλήματα.. Το έτος 1452, έστειλε τον Νικόλαο Στανίση στη Γαλλία για να ζητήσει με τη σειρά του τη συνδρομή του Γάλλου βασιλιά Καρόλου Ζ’.
Ο βασιλιάς των Γάλλων ενημέρωσε τον πρεσβευτή ότι, λόγω των εμφυλίων ταραχών που υπήρχε στη χώρα του, δεν μπορούσε να παρέχει καμία βοήθεια στους Βυζαντινούς. Ουσιαστική, λοιπόν, βοήθεια δόθηκε στον Παλαιολόγο από τη Βενετία, τη Γένοβα και τον Νικόλαο Ε’, μετά την αποδοχή της Ένωσης. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο πάπας έστειλε στην πόλη εκπροσώπους, τους λεγόμενους, λεγάτους, υπό τον Πελοποννήσιο καρδινάλιο Ισίδωρο.
Ο καρδινάλιος ξεκίνησε με ένα πλοίο των Γενουατών και πενήντα περίπου Ιταλούς μισθοφόρους. Πρέπει να σημειωθεί ότι το δεύτερο καράβι που ακολούθησε τον καρδινάλιο Ισίδωρο, δεν παρέμεινε στην Πόλη, αλλά συνέχισε το ταξίδι του προς τον Εύξεινο πόντο. Στην εξωτερική βοήθεια προστέθηκαν λίγες μέρες αργότερα (10 Νοεμβρίου 1452) οκτώ πλοία από την Κρήτη, δύο ενετικές γαλέρες με κυβερνήτη τον Ιερώνυμο Μοροζίνι και μία ενετική γαλέρα με κυβερνήτη τον Ιάκωβο Κόκκο, οι οποίοι ήλθαν από τον Εύξεινο πόντο.
Η πιο δραστική εξωτερική βοήθεια ήταν αυτή του Γενουάτη Ιωάννη Ιουστινιάνη, ο οποίος κατέφθασε στην Κωνσταντινούπολη μαζί με δύο μεγάλα καράβια επανδρωμένα με τετρακόσιους περίπου άνδρες. Ο Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος υποδέχθηκε με τιμές τον έμπειρο αυτό στρατιωτικό και του ανέθεσε ευρείες αρμοδιότητες στην οργάνωση της άμυνας επί των τειχών. Ο ικανός αυτός πολέμαρχος πρωταρχικά φρόντισε για την επιδιόρθωση των τειχών. Συνέχισε με την τοποθέτηση των ανδρών στις αρμόζουσες θέσεις, ενώ δεν παρέλειψε να εκπαιδεύσει όλους εκείνους τους αστούς και τους μοναχούς, που είχαν άγνοια από ανάλογες πολεμικές ενέργειες στον χειρισμό αυτών των όπλων.
Μολαταύτα, παρά τις προετοιμασίες του αυτοκράτορα, η Βασιλεύουσα έπεσε στα χέρια των Τούρκων και η πόλη βεβηλώθηκε, όπως, και σήμερα, τουρκική ηγεσία, βεβήλωσε την Αγία Σοφιά και από παγκόσμιο μουσείο θρησκευτικής κληρονομιάς της Χριστιανοσύνης, έγινε τουρκικό Τζαμί.
Από τον Απόστολο Ποντίκα,
Δάσκαλο, Θεολόγο, Φιλόλογο, Πολιτικών Επιστημών
