ολόκληρα χρόνια. Υπήρξε ευφυής νους, πολυγραφότατος, θεμελιωτής πολλών σύγχρονων επιστημών, δάσκαλος του Μ. Αλεξάνδρου και γενικότερα μια χαρισματική προσωπικότητα. Ένας φιλόσοφος που συνεχίζει να επηρεάζει με το έργο του τη φιλοσοφική και επιστημονική σκέψη της εποχής μας. Πέθανε στη Χαλκίδα της Εύβοιας το 322 π.Χ. Ένα από τα όχι και τόσο γνωστά του αποφθέγματα είναι το εξής: Η Επιλογή και όχι η Τύχη καθορίζει το πεπρωμένο σου.
Επιλογή είναι η διαδικασία κατά την οποία κάποιος αποφασίζει ότι μια κατάσταση, ένα πρόσωπο, ένα πράγμα είναι πιο κατάλληλο και πιο αποτελεσματικό σε σχέση με κάποιον άλλον. Εκείνο που οφείλουμε να κατανοήσουμε είναι ότι σε όλη την πορεία της ζωής μας κάνουμε συνεχώς μια σειρά από επιλογές. Όπως είπε και ο Γάλλος φιλόσοφος Αλμπέρ Καμύ (1913-1960): Ζωή είναι το άθροισμα των επιλογών. Η πραγματικότητα στην οποία σήμερα ζούμε ατομικά, είτε μας αρέσει, είτε όχι, δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική γιατί αυτές τις επιλογές έχουμε κάνει στο παρελθόν. Όλες οι επιλογές που έχουμε κάνει στη μέχρι τώρα πορεία της ζωής μας, έχουν οδηγήσει τον καθέναν από εμάς στο Τώρα που ζούμε. Αυτό είναι κάτι που οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε πολύ καλά μέσα μας και να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε τι θα μπορούσε να είχε γίνει εάν στο παρελθόν είχαμε πάρει διαφορετικές αποφάσεις.
Ο Ιρλανδός συγγραφέας George Moore (1852-1933) είχε πει ότι: Το δύσκολο στη ζωή είναι να διαλέξεις. Και είχε δίκιο. Είναι συχνά τόσο δύσκολο να κάνει κανείς τη σωστή επιλογή, ειδικά για αποφάσεις που καθορίζουν το μέλλον και έχουν σχέση με την εργασία, την οικογένεια, τη μόρφωση των παιδιών, την προσωπική εξέλιξη. Οι επιλογές που καλούμαστε να κάνουμε καθημερινά είναι δύο ειδών: συνειδητές και ασυνείδητες. Συνειδητές είναι εκείνες που έχουμε πλήρη γνώση του τι θα ακολουθήσει στο μέλλον για μας. Ασυνείδητες είναι εκείνες που αντιδρούμε αντανακλαστικά, που δεν σκεφτόμαστε τι συνέπειες θα έχουν στην πορεία της ζωής μας. Δυστυχώς οι περισσότεροι από εμάς κάνουμε επιλογές ασυνείδητες καθημερινά και όταν προκύπτουν δυσάρεστες καταστάσεις, επιρρίπτουμε ευθύνες δεξιά και αριστερά. Οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι κάθε επιλογή συνοδεύεται και από μια πράξη και κάθε πράξη συνοδεύεται από κάποιο αποτέλεσμα. Πρόκειται για τον νόμο της δράσης και της αντίδρασης ή αλλιώς για την πολύ γνωστή φράση σε όλους μας: ό,τι σπέρνεις, αυτό θερίζεις. Όσο πιο συνειδητή είναι μια επιλογή μας, τόσο πιο καλό το αποτέλεσμα για το μέλλον μας.
Το ίδιο ισχύει και για την ποιότητα της Κοινωνίας που έχουμε. Παραπονιόμαστε καθημερινά για τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας. ΓΙΑΤΙ; Αυτές τις επιλογές έχουμε κάνει στο παρελθόν και συνεπώς αυτήν την κοινωνία έχουμε δημιουργήσει. Αυτούς τους πολιτικούς επιλέξαμε να διαχειριστούν τις τύχες του τόπου μας. Αυτές τις επιλογές κάναμε ως πολίτες. Επιλέξαμε τη φοροδιαφυγή, επιλέξαμε την καλοπέραση, επιλέξαμε την εξυπηρέτηση του ατομικού μας συμφέροντος σε βάρος του κοινωνικού, επιλέξαμε τη γραφειοκρατία, την αναξιοκρατία και δημιουργήσαμε μια πραγματικότητα που δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Είμαστε αποκλειστικά υπεύθυνοι για την ποιότητα της κοινωνίας που παραδίδουμε στα παιδιά μας. Εδώ και δεκαετίες επιλέξαμε τις εύκολες επιλογές, αυτές που μας γέμιζαν ψεύτικες ελπίδες και όχι τις σωστές που μπορεί να ήταν δύσκολες, αλλά οδηγούσαν σε καλύτερα αποτελέσματα. Αυτήν τη σπορά κάναμε, αυτός ο θερισμός μας αξίζει. Ένας λαός που δημιούργησε την ιστορία του μυθικού Ηρακλή και στην πορεία ξέχασε το πραγματικό νόημα του μύθου. Άραγε αν έθεταν σε όλους μας το δίλημμα του Ηρακλή, πόσοι θα διάλεγαν τον δύσκολο δρόμο, που όπως οδηγεί στην αυτογνωσία, στην ολοκλήρωση, στην προσφορά στον συνάνθρωπο και πόσοι τον δρόμο της καλοπέρασης και των υλικών απολαύσεων;
Εκεί που επιβάλλεται να επενδύσουμε, είναι η Παιδεία. Μόνο η πνευματική καλλιέργεια θα βοηθήσει να λάβουμε τις καλύτερες συνειδητές αποφάσεις, τόσο ατομικά όσο και κοινωνικά. Να πάψουμε να επιδιώκουμε τη δημιουργία του πολίτη καταναλωτή, αλλά να επιδιώξουμε τη δημιουργία του υπεύθυνου πολίτη. Και να θυμόμαστε και το εξής: Κάθε άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να διαλέξει, αλλά δεν έχει τη δυνατότητα να αποφύγει να διαλέξει (Ayn Rand, 1905-1982, Αμερικανίδα φιλόσοφος και συγγραφέας).
Από τον Νίκο Τάχατο, φιλόλογο
