Νοεμβρίου, σχόλιο που αναπαράγεται ακολούθως: «Αυτονόητο. Πρώτος πρόεδρος του νεοσύστατου Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας πια, στο πρώην ΤΕΙ της Λάρισας, ο καθηγητής Βασ. Γερογιάννης. Ο γνωστός Λαρισαίος μηχανικός ήταν ο μοναδικός υποψήφιος. Όπως ανακοινώθηκε, οι εκλογές διεξήχθησαν πλήρως ηλεκτρονικά. Το αυτονόητο, στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων ψήφιζαν, εκεί κι όταν τρώνε λογικά εξ αποστάσεως θα μασάνε. Ζ.».
Με αφορμή το σχόλιο αυτό, να μου επιτραπεί να ενημερώσω επιπρόσθετα ότι το Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας προσφέρει στους φοιτητές του υπηρεσίες εκπαίδευσης υψηλού επιπέδου στην επιστήμη της Πληροφορικής και στις εφαρμογές των Ψηφιακών Συστημάτων. Επίσης, στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων διεξάγεται ερευνητικό έργο, σημαντικής έκτασης και ποιότητας, που συναντά διεθνή απήχηση. Κυρίως όμως το εν λόγω σχόλιο με «παρακινεί» και μου παρέχει μια αφορμή να παρουσιάσω, πολύ συνοπτικά, βασικές πληροφορίες που αφορούν τις ηλεκτρονικές (εξ αποστάσεως) ψηφοφορίες. Συγκεκριμένα:
Ειδικά στις μέρες μας, η λύση των εξ αποστάσεως ψηφοφοριών αποτελεί μια κατ’ ανάγκη και αποκλειστική επιλογή, εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων που επιβάλλονται λόγω της έξαρσης της πανδημίας. Πάντως, έως σήμερα τουλάχιστον, η χρήση του πληροφοριακού συστήματος ΖΕΥΣ (https://zeus.grnet.gr/zeus/) για εκλογές μέσω διαδικτύου στα ελληνικά Πανεπιστήμια έχει αποδειχτεί ως μία απολύτως αδιάβλητη, εξαιρετικά αξιόπιστη και ιδιαίτερα αποτελεσματική λύση. Με τη χρήση του πληροφοριακού συστήματος ΖΕΥΣ του Εθνικού Δικτύου Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας έχουν ήδη διεξαχθεί πρυτανικές εκλογές σε έξι ελληνικά Πανεπιστήμια. Στο δε Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, με τη χρήση του συστήματος ΖΕΥΣ, πραγματοποιήθηκαν πρόσφατα εκλογές για την ανάδειξη Προέδρου στα Τμήματα Ιατρικής, Κτηνιατρικής, Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας, όπως και στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων, καθώς και εκλογές των οργάνων διοίκησης της Επιτροπής Ερευνών του Πανεπιστημίου.
Διεθνώς η χρήση ηλεκτρονικών μέσων στις εκλογές και οι ψηφοφορίες εξ αποστάσεως είναι (εδώ και χρόνια) μια πραγματικότητα. Ζούμε σε καιρούς όπου σχεδόν κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα υποστηρίζεται με ψηφιακά μέσα και διεξάγεται σε έναν βαθμό και στο διαδίκτυο. Είναι αναμενόμενο λοιπόν η τεχνολογία να μας παρέχει δυνατότητες για να μπορούμε να ψηφίζουμε και ηλεκτρονικά (εξ αποστάσεως), λαμβάνοντας πολλαπλά οφέλη που, μεταξύ άλλων, είναι: η ευκολία πραγματοποίησης της εκλογικής διαδικασίας, η παροχή εύκολης δυνατότητας πρόσβασης/συμμετοχής στις εκλογές σε όλους τους ψηφοφόρους, ανεξαρτήτως της απόστασης του τόπου διαμονής τους από τον τόπο της εκλογής, η αντιμετώπιση αντικειμενικών περιορισμών που δυσχεραίνουν τις μετακινήσεις (π.χ. σε περιπτώσεις ατόμων με προβλήματα υγείας και με αναπηρίες), καθώς και η δυνατότητα ταχύτατης καταμέτρησης των ψήφων. Επιπρόσθετα, μπορούν να σημειωθούν τα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη που προκύπτουν από τη μείωση μετακινήσεων, την αποφυγή της χρήσης χαρτιού κ.λπ.
Από τη δεκαετία του ‘90 διεξάγονται σε πολλές χώρες εκλογές διαφόρων τύπων, στις οποίες χρησιμοποιούνται ψηφιακές συσκευές, όπως οθόνες αφής, έξυπνες κάρτες και συστήματα οπτικής σάρωσης, με στόχο να υποστηρίξουν την άμεση ψηφοφορία, τη συλλογή και την ταχύτατη καταμέτρηση των ψήφων. Η χρήση ηλεκτρονικών συσκευών για την υποστήριξη διάφορων τύπων ψηφοφοριών είναι εδώ και αρκετά χρόνια μια πραγματικότητα σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ελβετία, η Αυστραλία, η Βενεζουέλα, η Ινδία, οι Φιλιππίνες, και αλλού. Από το 2000 εκλογές στη Βραζιλία γίνονται ηλεκτρονικά, ενώ η Εσθονία πραγματοποιεί από το 2007 τις εθνικές της εκλογές μέσω διαδικτύου.
Σε κάθε ηλεκτρονική εκλογή βασικές απαιτήσεις είναι οι ίδιες που ισχύουν και σε κάθε συμβατική εκλογή. Είναι η ανωνυμία και το απόρρητο της ψήφου, το αδιάβλητο της εκλογικής διαδικασίας, καθώς και η ακεραιότητα και η επαληθευσιμότητα των αποτελεσμάτων της ψηφοφορίας, κατά την καταμέτρηση των ψήφων. Αυτές οι απαιτήσεις είναι πλέον εφικτό να διασφαλιστούν τεχνολογικά (με μεγάλη ασφάλεια και υψηλή αξιοπιστία) με την υλοποίηση και εφαρμογή ειδικών αλγορίθμων και ισχυρών πρωτόκολλων κρυπτογραφίας. Για περισσότερες πληροφορίες για το πώς αυτές οι απαιτήσεις υποστηρίζονται στις ηλεκτρονικές εκλογές που διεξάγονται με το πληροφοριακό σύστημα ΖΕΥΣ, μπορείτε να δείτε μια τεχνική παρουσίαση του συστήματος στο ακόλουθο βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=uUbEACU3P-Y
Ολοκληρώνοντας αυτήν τη σύντομη παράθεση πληροφοριών για τις ηλεκτρονικές ψηφοφορίες, με αφορμή σχετικό δημοσιογραφικό σχόλιο στην εφημερίδα «Ελευθερία», να μου επιτραπεί να κάνω και με τη σειρά μου ένα σχόλιο: Στη σύγχρονη εποχή είναι πλέον αυτονόητο ότι η τεχνολογία μπορεί να αξιοποιηθεί ως εργαλείο για το καθετί. Μπορεί ακόμα να αξιοποιηθεί ως εργαλείο για να υποστηρίξει και τη Δημοκρατία, ιδιαίτερα σε δύσκολες συνθήκες, σαν αυτές που ζούμε στις μέρες μας. Η τεχνολογία μπορεί να αξιοποιηθεί για να διευκολύνει την απρόσκοπτη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και να αποτελέσει ένα μέσο που να υποστηρίξει την αποτελεσματική/αδιάβλητη διεξαγωγή μιας εκλογικής διαδικασίας. Η τεχνολογία μπορεί να εμποδίσει στο να μπει lockdown στη Δημοκρατία.
*Ο δρ. Βασίλης Χ. Γερογιάννης είναι καθηγητής
του Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων
στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
