Από τον Απόστολο Ποντίκα, δάσκαλο, θεολόγο, φιλόλογο, Πολιτικών Επιστημών
Στις 8 Νοεμβρίου, η εκκλησία μας γιορτάζει τη σύναξη των Αρχαγγέλων , Γαβριήλ και Μιχαήλ, καθώς και των υπόλοιπων Ασωμάτων και Ουρανίων Αγγελικών Ταγμάτων. Επειδή το έργο των Αγγέλων αυτών είναι να προστατεύουν τους ανθρώπους, να πολεμούν και να μάχονται τους δαίμονες, κατακτώντας τους ουρανούς, η Πολεμική μας Αεροπορία, ανακήρυξε αυτούς ΠΡΟΣΤΑΤΕΣ.
Oι Aρχάγγελοι είναι αόρατα, αγαθά πνεύματα που στέλνονται από τον Θεό στους ανθρώπους με ορατή μορφή, σε σημαντικές ιστορικές καταστάσεις.
Η σχέση των Αγγέλων με τον Θεό και ανθρώπους, φαίνεται στην Α Γραφή και στους ψαλμούς 33, στιχ, 8-90, 10-12 και στην Κ Δ, Ματθ, ιη, στιχ, 10, καθώς και στην προς Εβραίους επιστολή, κεφ α, στ, 10, όπου «ουχ πάντες εισί λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα διά τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν»
Επικεφαλής των Αγγελικών Δυνάμεων είναι, ο Μιχαήλ και ο Γαβριήλ. Ο Μιχαήλ, εμφανίζεται στην Π Δ, στη θυσία του Αβραάμ, στον Ιησού του Ναυή, στον Προφήτη Ηλία, στο Λώτ, στον Ιακώβ και στη φυγή των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο Ο Γαβριήλ, είναι Άγγελος, που έφερε στη Μαρία την είδηση της γέννησης του Θεανθρώπου Οι Αγγελικές αγγελικές δυνάμεις είναι κτίσματα του Θεού, τα οποία δημιουργήθηκαν «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή του», στην πρώτη φάση της δημιουργικής ενέργειας. Αυτό ακριβώς, αποτελεί την πίστη της Εκκλησίας, πράγμα που πιστοποιείται ήδη από την Παλαιά Διαθήκη, αλλά και από τους Αποστολικούς πατέρες. Ωστόσο, όσο τρανή και αν φαίνεται η πίστη στα αγγελικά όντα, τόσο δυσεύρετη είναι η περιγραφή του τρόπου και του χρόνου δημιουργίας τους. Ο Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, διαλαλεί τον λόγο της δημιουργίας της κτίσης, μένοντας σε αυτόν, χωρίς να αιτιολογεί την ιεραρχική δομή της δημιουργίας και χωρίς να παρεισφρέει στο ζήτημα ενός χρονικού πρωτείου, δηλώνοντας «αλλ’ υπερβολή αγαθότητος ευδόκησε γενέσθαι τινά τα ευεργετηθησόμενα και μεθέξοντα της αυτού αγαθότητας».
Το μόνο σίγουρο είναι πως οι άγγελοι και όλα τα ουράνια σώματα δημιουργήθηκαν από τον Θεό, πριν την ύπαρξη της ορατής κτίσης και συνεκδοχικά του χρόνου, αν θεωρήσουμε δεδομένη την παράλληλη συμπόρευση χρόνου και αρχής της υλικής πραγματικότητας. Η ύπαρξη και δημιουργία των αγγέλων πριν την είσοδο του χρόνου και της ιστορίας, βεβαιώνεται και από τον Μ. Βασίλειο,. Οι άγγελοι γίνονται εν χρόνω Θεού, ή διαφορετικά μέσα στην αιώνια και άρρητη παρουσία και υπόσταση του Θεού. Τα πλάσματα αυτά γεννιούνται από τον ίδιο τον Θεό, κινούμενα γύρω από την αιωνιότητά του αυτή, ως κτίσματα ερήμην του κοσμικού χρόνου. Οι ιεροί συγγραφείς και πατέρες της Εκκλησίας, παραθέτουν και σχολιάζουν τη φύση και τον ρόλο των αγγελικών δυνάμεων, ξεκινώντας από το ψαλμικό χωρίο του Δαυίδ: «ο ποιών τους αγγέλους αυτού πνεύματα και τους λειτουργούς αυτού πυρός φλόγα». Οι Άγγελοι, έχουν ουσία και υπόσταση, αφού είναι κτίσματα, είναι αρχικά, καθαρά, νοητά και αιθέρια πνεύματα, τα οποία παρομοιάζονται με άϋλη φωτιά και αέρα. Οι νοερές αυτές δυνάμεις είναι ασώματες σε σχέση με τον άνθρωπο και σωματικές-υλικές σε σύγκριση με τον Θεό, ο οποίος είναι ο μόνος πλήρως άϋλος και ασώματος κατά την ουσία Του. Η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος, διακήρυξε τη διδασκαλία αυτή για να αποτρέψει αφενός τη λατρεία των αγγέλων κατά την προσκύνησή τους στις εικόνες και από την άλλη για να διασφαλίσει το κτιστό της φύσεώς τους. Έχοντας «σωματικότητα» πνευματική, παρουσιάζονται σε ανθρώπους με καθαρά και αγιασμένα πνευματικά αισθητήρια, είτε για να μηνύσουν το θέλημα του Θεού, είτε για να επικουρήσουν τον ίδιο τον άνθρωπο. Η σωματικότητα αυτή νοείται, με τη συμβολή του Αγίου Πνεύματος και της καθαρτικής ενέργειάς του, γιατί ως λειτουργικά πνεύματα, επέχουν ρόλο επικουρικό και συνεργάζονται με τους ανθρώπους για τη σωτηρία τους.
Δανείζονται ανθρώπινο σώμα για να επικοινωνήσουν με αυτούς. Η σύνδεση αυτή με τα ανθρώπινα όντα μας επιτρέπει να καταλήξουμε πως και τα ίδια τα ουράνια σώματα, δημιουργήθηκαν με βάση το ίδιο αρχετυπικό καλούπι με αυτό του ανθρώπου. Η δημιουργία τους έγινε, δηλαδή, κατ’ εικόνα του Θεού και κατά κάποιο τρόπο, καθ’ ομοίωσή Του. Η χάρη του Αγίου Πνεύματος είναι ζυμωμένη με τη φύση τους και τούτο αναπόδραστα οδηγεί στην υπόθεση της αγιότητας. Για τον λόγο αυτό, αποκαλούνται και άγια πλάσματα, των οποίων ο ρόλος είναι εξαρχής δεδομένος.
Η γιορτή των Αρχαγγέλων, είναι συνδεδεμένη με ορισμένα Λαογραφικά έθιμα του λαού μας. Στον Έβρο, όπου υπηρετούσα σε σχολείο, το 1980, συνάντησα το εξής έθιμο. Σε χωριά, όπου η εκκλησία φέρει το όνομα των Ταξιαρχών, την προηγούμενη της εορτής, οι ηλικιωμένοι, νηστεύουν και κολλούν στο μάγουλο της εκόνας των Αγγέλων, κέρμα, σκουπίζοντας τα μάτια των Αγγέλων, για να έχουν ανώδυνο θάνατο. Επίσης ανήμερα της γιορτής δεν αφήνουν έξω από το σπίτι, ρούχα και παπούτσια, για προληπτικούς λόγους.
