Η συμπλοκή Κρανιωτών-Πυργετινών στη γιορτή του Αι-Λια το 1964

Από τον Γιάννη Μπασλή δρ. φ.

Η Κρανιά Ολύμπου κι ο Πυργετός είναι δύο γειτονικά χωριά στις ανατολικές πλαγιές του Κάτω Ολύμπου. Στα ριζά ο Πυργετός και τρία χιλιόμετρα πιο πάνω η Κρανιά. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας και μέχρι την επανάσταση του 1822 η Κρανιά είχε 500

σπίτια με αναπτυγμένη βιοτεχνία και εμπόριο, ενώ ο Πυργετός 100 και ως καμποχώρι ήταν τσιφλίκι του Αλή πασά κι αργότερα του Ρεσίτ. Με την επανάσταση η Κρανιά καταστράφηκε από τον Αβδούλαβούτ, πασά της Θεσσαλονίκης και τα 4/5 των κατοίκων μετοίκησαν στη Νιγρίτα Σερρών. Με την απελευθέρωση του 1881 ο Πυργετός πέρασε στα χέρια των Ελλήνων τσιφλικάδων Μεταξά και Σκιαδαρέση μέχρι την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών από τις κυβερνήσεις Ν. Πλαστήρα-Ελ. Βενιζέλου. Μετά την επανάσταση, ενώ η Κρανιά συρρικνώθηκε, ο Πυργετός άρχισε ν’ αναπτύσσεται. Με την απελευθέρωση του 1881 η Κρανιά είχε 650 κατοίκους ενώ ο Πυργετός 940. Σήμερα, ενώ η Κρανιά και η γειτονική Ραψάνη κατέρρευσαν πληθυσμιακά ο Πυργετός έγινε το κεφαλοχώρι της περιοχής με πληθυσμό κοντά στα 2.000 άτομα.
Από την περίοδο της τουρκοκρατίας Κρανιά και Πυργετός δεν είχαν απλά στενές σχέσεις, αλλά σχεδόν αδελφικές. Η ανάπτυξη μάλιστα του Πυργετού τον 20ό αιώνα σε κεφαλοχώρι οδήγησε τους Κρανιώτες, που ασχολούνταν με τις τέχνες, να εγκαταστήσουν τα εργαστήριά τους στον Πυργετό. Μέχρι τη δεκαετία του ’60 ο σαμαράς, ο τσαγγάρης, ο ράφτης κλπ. του Πυργετού ήταν Κρανιώτες, μια και οι Πυργετινοί ασχολούνταν με τη γεωργία. Ο παππούς μου π.χ. κι ο πατέρας μου, σαμαράδες στο επάγγελμα, είχαν το εργαστήρι τους στον Πυργετό, όπου κατέβαιναν κάθε πρωί, ενώ το βράδυ επέστρεφαν στην Κρανιά. Γι’ αυτό και Κρανιώτες και Πυργετινοί αισθάνονταν σχεδόν συγχωριανοί. Η αδελφοσύνη μάλιστα αυτή ενισχύθηκε το 1947-9, στα χρόνια του εμφυλίου, όταν ο στρατός εξανάγκασε τους Κρανιώτες για λόγους ασφάλειας να μετοικίσουν στον Πυργετό. Κάθε Πυργετινή οικογένεια για πάνω από έναν χρόνο φιλοξένησε μια Κρανιώτικη.
Κι όμως η αδελφοσύνη αυτή Κρανιωτών-Πυργετινών λίγο έλειψε να διαλυθεί εξαιτίας μιας συμπλοκής που προκλήθηκε «από το πουθενά» στις 20 Ιουλίου του 1964. Αυτή την ημέρα γιορτάζει το εξωκλήσι του Άι-Λια της Κρανιάς και το βράδυ στήνεται πανηγύρι στην πλατεία του χωριού. Μέχρι μάλιστα τη δεκαετία του 1970 τα μουσικά όργανα που έπαιζαν το βράδυ στην πλατεία είχαν ως κλαριτζή το διασημότερο «κλαρίνο» της Θεσσαλίας, τον Βάιο Μαλλιάρα, γέννημα-θρέμμα του Πυργετού.
Όπως συνέβαινε εκείνα τα χρόνια, η νεολαία του Πυργετού πήγαινε το βράδυ στην Κρανιά, για να γλεντήσει κάτω από τους ήχους του κλαρίνου του Μαλλιάρα. Αυτό έγινε και στο πανηγύρι το 1964. Μια παρέα παλικαριών από τον Πυργετό ανέβηκε να γλεντήσει και κάθισε σ’ ένα τραπέζι της πλατείας. Ανάμεσά τους ήταν κι ένα παλικάρι, για το οποίο είχε διαδοθεί ότι θα αρραβωνιαζόταν με μια όμορφη Κρανιωτοπούλα, την οποία όμως επιδίωκε από καιρό ν’ αρραβωνιαστεί ο Κρανιώτης Γιάννης Τ. Η Κρανιωτοπούλα όμως τον απέρριπτε χωρίς συζήτηση για διάφορους λόγους. Αντίθετα καλόβλεπε το Πυργετινό παλικάρι, με το οποίο λίγο αργότερα αρραβωνιάστηκε και παντρεύτηκε.
Ο Γιάννης Τ. πληροφορήθηκε τον επικείμενο αρραβώνα κι αποφάσισε να δράσει εκείνο το βράδυ, εξευτελίζοντας, καθώς νόμιζε, τον αντίζηλό του από τον Πυργετό. Λίγο πριν σηκωθεί να χορέψει μια κρανιώτικη παρέα , ο Γιάννης Τ. πήγε στο τραπέζι τους και τους είπε πως τάχα οι Πυργετινοί έχουν σκοπό να κάνουν φασαρίες και να χαλάσει το πανηγύρι. Γι’ αυτό πρέπει να είναι προσεχτικοί. Παραξενεύτηκαν βέβαια οι άνθρωποι, αλλά κάποιοι άρχισαν να παρακολουθούν τη συμπεριφορά των παλικαριών του Πυργετού. Το ίδιο παραμύθι το είπε ο Γιάννης Τ. και σε 2-3 άλλες παρέες, στις οποίες υπήρχαν κάποιοι αψίκοροι νεαροί.
Σαν άρχισε να χορεύει η κρανιώτικη παρέα, ο Γιάννης Τ. πήγε πίσω από το τραπέζι των Πυργετινών και πέταξε στη μέση των χορευτών ένα μπουκάλι μπίρα. Κάποιος από τους χορευτές, νομίζοντας ότι το μπουκάλι το πέταξε η παρέα των Πυργετινών, πήγε να «ζητήσει τον λόγο». Όπως ήταν επόμενο, ανταλλάχτηκαν «βαριές κουβέντες» κι έτσι άρχισε ο καβγάς αρχικά ανάμεσα στους Πυργετινούς και στην παρέα που χόρευε. Χωρίς να καταλάβει κανένας πώς, όλοι οι Κρανιώτες της πλατείας επιτέθηκαν στα παλικάρια από τον Πυργετό, που έντρομα άρχισαν να αμύνονται και να προσπαθούν να βρουν τρόπο να φύγουν από την πλατεία. Τα ίδια βέβαια δεν μπορούσαν να καταλάβουν γιατί οι Κρανιώτες όρμησαν κατά πάνω τους.
Σαν έφυγαν οι Πυργετινοί και τέλειωσε ο καβγάς, κάποιοι Κρανιώτες και Πυργετινοί βρέθηκαν με ανοιγμένα κεφάλια από καρέκλες κυρίως. Φυσικά το πανηγύρι διαλύθηκε. Ο Γιάννης Τ. είχε πετύχει το στόχο του. Όμως, όταν την άλλη μέρα Κρανιώτες και Πυργετινοί άρχισαν να συζητούν ψύχραιμα το επεισόδιο, δεν άργησαν να διαπιστώσουν ποιος έστησε τον καβγά. Κι όπως ήταν επόμενο, όλοι στράφηκαν εναντίον του. Αλλά αυτός το κατάλαβε έγκαιρα και εξαφανίστηκε για καιρό στη Λάρισα. Στο επεισόδιο ταλαιπωρήθηκαν βέβαια Κρανιώτες και Πυργετινοί, αλλά και έδωσε για καιρό ενδιαφέρον στη ζωή τους, αφού ο καβγάς Κρανιωτών Πυργετινών έγινε πρώτη είδηση στις εφημερίδες πρώτα της Λάρισας κι ύστερα της Αθήνας.
Είναι βέβαια ευτύχημα που το επεισόδιο δεν χάλασε καθόλου τις αδερφικές σχέσεις Κρανιωτών Πυργετινών.