στο άλλο. Αβίαστα και γενναιόδωρα, χωρίς συμφωνίες και προσδοκίες για ανταλλάγματα.
Η επίτευξη αυτής της τόσο λειτουργικής και χαρούμενης συνύπαρξης δεν οφείλεται, όπως λανθασμένα πιστεύουμε, στο ότι δεν έχουν ακόμη την απαραίτητη αντίληψη του "σκληρού" κόσμου που τους περιμένει και στον οποίο πρέπει να μάθουν να επιβιώνουν. Αντίθετα, οφείλεται ακριβώς στην απουσία αυτής της "περιοριστικής γνώσης" που τους επιτρέπει να λειτουργούν με γνησιότητα και σε πλήρη σύνδεση και συνέπεια με αυτό που είναι η πραγματικότητα της φύσης τους. Της ανθρώπινης φύσης.
Έτσι, δυστυχώς, αυτή η φυσική έκφραση και οπτική του κόσμου που παράγει χαρά και πληρότητα θα αλλάξει. Παρότι τα μικρά παιδιά μάς δείχνουν ξεκάθαρα τα βασικά συστατικά μιας χαρούμενης ζωής, παραδόξως επιλέγουμε να το παραβλέψουμε και να εφαρμόσουμε για την ανατροφή τους τις καθιερωμένες "κοινωνικές συνταγές". Χωρίς να αναρωτηθούμε πραγματικά για την αποτελεσματικότητά τους, ούτε για τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουμε να κρίνουμε αυτήν την αποτελεσματικότητα.
Ως συνέπεια αυτής της επιλογής μας τα μικρά αυτά παιδιά, στη θέση των οποίων κάποια στιγμή υπήρξε κάθε ένας από εμάς, θα διδαχθούν σταδιακά, συστηματικά και επίμονα, από τους γονείς τους, τον ευρύτερο κοινωνικό τους περίγυρο και, δυστυχώς, από την εκπαίδευση, όλες τις κοινωνικές και κατασκευασμένες συμβάσεις που θα τους απομακρύνουν ολοκληρωτικά από τις φυσικές και αναγκαίες εκφράσεις της ύπαρξής τους.
Θα διδαχθούν ότι πρέπει να ανήκουν σε ένα συγκεκριμένο "εμείς", γιατί "οι άλλοι" δεν τους ταιριάζουν και ότι το "εγώ" είναι πάντα πιο ασφαλές και αποτελεσματικό. Θα εκπαιδευθούν να γίνουν "σωστοί άνδρες" και "άξιες γυναίκες". Θα ενσωματώσουν άθελά τους, στην οπτική και στη συμπεριφορά τους, τον ρατσισμό και την ομοφοβικότητα. Θα ακούσουν εξαντλητικά για την εξασφάλιση της ευτυχισμένης/επιτυχημένης ζωής που έρχεται με το χρήμα και δεν θα διδαχθούν σχεδόν ποτέ πώς να αναζητήσουν τις κλίσεις και τις πραγματικές επιθυμίες τους, αφού σημασία έχει να σπουδάσουν ένα επάγγελμα που θα "εξασφαλίσει" το μέλλον τους και, αν είναι δυνατόν, και το κοινωνικό τους στάτους. Θα τους υπενθυμίσουν συστηματικά και με παραδείγματα "βγαλμένα από τη ζωή" τη μιζέρια και την παρακμή της φτώχειας που πρέπει με κάθε τρόπο να αποφύγουν. Θα τους πείσουν ότι είναι κορόιδα αν δίνουν οτιδήποτε, χωρίς να παίρνουν πίσω κάτι χρήσιμο για εκείνους. Θα αποδεχθούν ότι είναι επικίνδυνο να έχεις συναισθήματα που τα μοιράζεσαι. Ότι είναι αδυναμία να είσαι ευάλωτος, να φοβάσαι, να μη γνωρίζεις, να κάνεις λάθος, να αποτυγχάνεις. Θα διδαχθούν όλα αυτά και με διαφορετικούς τρόπους. Άλλοτε σκληρούς και άκαμπτους και άλλοτε πιο πλάγιους και στρογγυλεμένους. Αλλά δεν θα τους εκπαιδεύσουν να κάνουν την πιο κρίσιμη ερώτηση στον εαυτό τους, ως κριτήριο και πυξίδα για κάθε διαφορετική φάση, διαδρομή ή επιλογή της ζωής τους. Και αυτήν είναι: Είμαι χαρούμενος;
Γιατί τί νόημα έχει να έχεις όλα όσα η κοινωνία θεωρεί "επιτυχία", αν δεν είσαι χαρούμενος; Το χρήμα, η εξουσία, η επαγγελματική επιτυχία, όλα είναι σημαντικά. Αλλά κανείς από όσους τα έχουν καταφέρει σε όλους αυτούς τους τομείς δεν θα απαντούσε με ειλικρίνεια ότι του εξασφάλισαν αυτόματα μια χαρούμενη ζωή. Γιατί η χαρά απαιτεί εσωτερική επιβεβαίωση και όχι εξωτερική. Και αυτό ενστικτωδώς το γνωρίζουν τα παιδιά. Γνωρίζουν ότι έχουν ό,τι χρειάζονται για να είναι ευτυχισμένα. Ότι είναι ήδη αρκετά και ολόκληρα. Ότι έχουν ανάγκη τους άλλους. Ότι σημασία έχει το "εμείς" και όχι το "εγώ". Και ότι η αγάπη και το δόσιμο χωρίς ανταλλάγματα, τούς επιστρέφει πάντα χαρούμενα συναισθήματα.
Η σημερινή κοινωνία των ανισοτήτων, του φόβου και του ρατσισμού, δεν αλλάζει μόνο με διαμαρτυρίες. Χρειάστηκε πολύς χρόνος για να δημιουργηθεί αυτό το διαστρεβλωμένο αξιακό κοινωνικό σύστημα και θα απαιτηθεί αντίστοιχη διαδρομή και προσπάθεια για να υιοθετηθεί μια νέα οπτική. Και η αλλαγή αυτή θα έρθει ξεκινώντας από τα μικρά παιδιά. Από την εκπαίδευσή τους, από όπου κι αν προέρχεται αυτή. Η οποία θα σέβεται το βιολογικό τους προγραμματισμό και θα τα βοηθά να κατανοήσουν τον εαυτό τους και να σεβαστούν και να συνυπάρξουν δημιουργικά με τους άλλους. Θα τα βοηθά να κάνουν τις σωστές ερωτήσεις. Και να επιλέγουν σε συνέπεια με τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Και αυτό πρέπει να θυμόμαστε απαιτεί πολλή δουλειά και πολύ χρόνο. Από όλους. Αλλά μόνο τότε υπάρχει ελπίδα.
Από τον Τάσο Μπάρμπα, εκπαιδευτικό - ερευνητή
