κατόπιν, άρχισαν να παίρνουν την κάτω βόλτα, μέχρι που πολύ πριν τον κορονοϊό, σχεδόν, εξαφανίστηκαν. Ας παρακολουθήσουμε, λοιπόν, το φαινόμενο αυτό, έτσι όπως το βίωσα ο ίδιος, παιδιόθεν. Στις αρχές της δεκαετίας του '50 και αφού, προηγουμένως, θεραπεύτηκαν, εν μέρει, κάποιες απ’ τις πληγές του παρελθόντος, ένιωσαν την ανάγκη οι Έλληνες, ν’ ανοίγουν τα σπίτια τους και να έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλο. Και επειδή οι ονομαστικές γιορτές προσφέρονταν για κάτι τέτοιο, άρχισαν, τις μέρες εκείνες, να σφύζουν τα σπίτια τους από ζωή. Δεν υπήρχαν, βέβαια, τότε, ούτε τα καλούδια, ούτε η άπλα χώρου της σημερινής εποχής, αφού βρίσκονταν, ακόμη, στα σπάργανα τα επιτεύγματα της οικονομικής και τεχνολογικής ανάπτυξης της χώρας, τα δε χωριά, όπου διέμενε και δραστηριοποιούνταν η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων, δίνανε, ακόμα, αγώνα επιβίωσης. Παρ' όλα αυτά οι ψυχές των ανθρώπων ήταν ζεστές και ένιωθαν την ανάγκη της κοινωνικής επαφής. Οι νοικοκυρές, λοιπόν, άρχιζαν από νωρίς τη λάτρα του φτωχικού τους, έστρωναν τα καλά τους, ετοίμαζαν τα γλυκά, κολοκύθα και δαμάσκηνο του κουταλιού, συνήθως, τα ποτά, κρασί και τσίπουρο για τους άνδρες, και λικέρ για τις γυναίκες, στραγάλια και μεζελίκια, ήτοι κεφτεδάκια, κομματάκια τυριού, κοτόπουλου ή άλλου κρέατος, περασμένα το καθένα σε οδοντογλυφίδα και σερβιρισμένα στο χέρι, ένα ένα, για ευνόητους λόγους, άναβαν τις μεγάλες λάμπες πετρελαίου, πριν έλθει το ρεύμα, ή λαμποκοπούσε το σπίτι, όταν αυτό έκανε την εμφάνισή του, φορούσαν όλοι τα καλά τους και περίμεναν τους επισκέπτες. Σημειωτέον ότι άνοιγαν τα σπίτια τους, τότε, όλοι οι εορτάζοντες στο χωριό, οπότε οι επισκέψεις ήταν πολλές και κρατούσαν, γι’ αυτό, λίγο χρόνο, όταν αυτοί ήταν πολλοί, και τα πρώτα, τουλάχιστον, χρόνια πραγματοποιούνταν, πάντα, μ’ άδεια χέρια, μια που σημασία είχε η τιμή και η χαρά, που ένιωθαν οι εορτάζοντες με την παρουσία και μόνο των επισκεπτών. Αυτό, όμως, δεν κράτησε για πολύ, γιατί, με την πάροδο του χρόνου, καθώς άρχισε να βελτιώνεται το βιοτικό επίπεδο, κρίνονταν απαραίτητο και κάποιο δωράκι. Στην αρχή είχαν πέραση τα γλυκά και τα σοκολατάκια, οπότε τα ψυγεία αναστέναζαν και δε χωρούσαν. Κατόπιν, ειδικά στα αστικά κέντρα, που λόγω αστυφιλίας είχαν διογκωθεί, ήρθαν οι γλάστρες με λουλούδια, τα ευγενή ποτά σε μεμονωμένες συσκευασίες ή, ακόμη, και σε καλάθια, που αποθηκεύονταν εύκολα, αλλά και ρούχα και άλλα αξεσουάρ, ανάλογα με το βαλάντιο καθενός. Σε ανταπόδοση οι νοικοκυρές προσέφεραν στους επισκέπτες και του πουλιού το γάλα, ενώ οι κάδοι απορριμμάτων, μετά τη γιορτή, ξεχείλιζαν. Η τακτική αυτή, καρπός της υπερκαταναλωτικής μανίας και του καθωσπρεπισμού, έφθασε στο ζενίθ της, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '80 και λίγο παραπέρα, όταν η αστυφιλία θέριεψε και η ανθρώπινη επαφή συνέχιζε, ακόμη, να είναι, ιδιαίτερα, επιθυμητή. Σημειώνω, εδώ, ότι, εξ αιτίας των επισκέψεων αυτών και της πολυκοσμίας, ακόμα και οι εργολάβοι οικοδομών φρόντιζαν, ώστε τα διαμερίσματα να διαθέτουν πολύ μεγάλα σαλόνια και, πολλές φορές, σε βάρος άλλων χώρων του σπιτιού. Κάποια στιγμή, όμως, θες γιατί η προετοιμασία για το άνοιγμα του σπιτιού στοίχιζε, ακριβά, θες γιατί κατάντησε αδιανόητο να κάνεις επίσκεψη μ’ άδεια χέρια και με δώρο φθηνό, άρχισαν οι επισκέψεις να αραιώνουν. Το αποδεικνύει το γεγονός, ότι η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ενώ, για κάμποσα χρόνια, είχε καθιερώσει ειδικές στήλες, στις οποίες δημοσιεύονταν τα ονόματα όλων εκείνων, που δεν γιόρταζαν και δεν επιθυμούσαν επισκέψεις στο σπίτι τους, σταμάτησε να το κάνει, όταν γενικεύθηκε η άρνηση, οπότε η δημοσίευση δεν είχε, πλέον, καμία αξία. Όσοι, ωστόσο, ήθελαν, ακόμα, να γιορτάζουν, ειδοποιούσαν, τηλεφωνικά ή διά ζώσης, τους επιθυμητούς και, σε κλειστό κύκλο, απολάμβαναν τη βραδιά. Κάτι ανάλογο έκαναν και οι συγγενείς και φίλοι, πολλοί εκ των οποίων, έστελναν, αρχικά, τις ευχές τους τηλεφωνικά, ενώ, κατόπιν, όπως και σήμερα, καθιερώθηκε, πλέον, η έκφραση των ευχών μέσω μηνυμάτων στο διαδίκτυο και όχι μόνο. Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, στερηθήκαμε πολλοί την κοινωνική επαφή και τη ζωντανή επικοινωνία και κάναμε τα σπίτια μας αφιλόξενα και απρόσιτα στον κόσμο. Πληρώσαμε, έτσι, ακριβά το τίμημα του απομονωτισμού. Ας ελπίσουμε, γι’ αυτό, στη μετά κορονοϊό εποχή ν’ αλλάξουν τα πράγματα με επισκέψεις ανέξοδες, αλλά ζεστές.
Από τον Κώστα Γιαννούλα
