Η αντίληψη αυτή είχε διαμορφωθεί πολύ νωρίς, από τα χρόνια σχεδόν του αγώνα. Εκδηλώθηκε όμως ενεργά κατά τη συζήτηση για το Σύνταγμα του 1844, όταν οι Πελοποννήσιοι Παλαμήδης, Πλαπούτας κ.α. απαίτησαν και πέτυχαν να γραφτεί στο Σύνταγμα ότι πολιτικά δικαιώματα, κι επομένως δυνατότητα να διορίζονται σε δημόσιες θέσεις, να γίνουν δηλ. δημόσιοι υπάλληλοι, έχουν μόνον όσοι προέρχονταν από τις ελεύθερες περιοχές, οι αυτόχθονες, κι όχι Έλληνες από άλλες περιοχές, οι ετερόχθονες. Την ολοκληρωτική εφαρμογή του μέτρου με διάφορους τρόπους απέτρεψαν τότε οι «ετερόχθονες» Μαυροκορδάτος και Κωλέττης. Όμως απολύθηκαν αρκετοί δημόσιοι υπάλληλοι ετερόχθονες, οι οποίοι ήταν και οι ικανότεροι, αφού όλοι τους είχαν υψηλό μορφωτικό επίπεδο και γι’ αυτό τους χρησιμοποίησαν οι Βαυαροί και ο Όθωνας. Φυσικά διορίστηκαν τότε στο δημόσιο σύμφωνα με τον νόμο η «σάρα και η μάρα του Μοριά». Κι έτσι το νεοελληνικό κράτος απόχτησε δημοσιοϋπαλληλία με μοραΐτικη νοοτροπία, που αναπαράγεται από τότε, για να βασανίζει τους πολίτες.
Την πίστη αυτή των Μοραϊτών, ότι τάχα είναι οι πιο γνήσιοι Έλληνες, την επισημαίνει με ειρωνεία ο σπουδαίος Γάλλος ελληνιστής Βικτόρ Μπεράρ (Victor Berard) πενήντα χρόνια αργότερα στο βιβλίο του «Τουρκία και ελληνισμός» (1892).
«Πρέπει να ιδεί κανείς με τι καμάρι ένας Έλληνας από την Πελοπόννησο λέει: Είμαι Μοραΐτης!.. Όλοι οι Έλληνες της ηπειρωτικής Ελλάδας και των νησιών δεν αξίζουν όσο ένα σκυλί του Μοριά. Κι όταν μάλιστα είσαι κι απ’ τη Δημητσάνα, τον τόπο του Κολοκοτρώνη και του Δηλιγιάννη!...( σελ. 399).
Δύο είναι τα ρεύματα που μοιράζονται τον ελληνισμό. Οι Μοραΐτες και όλοι γενικά οι Έλληνες του παλιού βασιλείου (πλην Επτανήσων και Θεσσαλίας), όσοι αυτοονομάζονται περήφανα Αυτόχθονες. Νομίζουν πως βρίσκονται ακόμα στις μέρες του Κολοκοτρώνη. Περιφρονούν τον Τούρκο... περιφρονούν και την Ευρώπη και, όταν τους βοηθά, δεν τη θεωρούν παρά οφειλέτη που εξοφλεί την οφειλή του, ενώ, όταν τους μπαίνει εμπόδιο, της καταλογίζουν αγνωμοσύνη» (σελ 402-3).
Όλοι οι άλλοι Έλληνες είναι ετερόχθονες, «οι ομογενείς» όπως τους αποκαλούν, οι οποίοι «στην Οδησσό, στη Σμύρνη, στην Αλεξάνδρεια, στο Παρίσι, στο Λονδίνο και σ’ όλο τον κόσμο συσσωρεύουν σιγά- σιγά κολοσσιαίες περιουσίες... Ο ομογενής γνωρίζει την Ευρώπη. Βλέπει τι απόσταση χωρίζει ακόμη τον λαό του από τους δυτικούς λαούς και όλες του οι προσπάθειες τείνουν να καλύψουν την άβυσσο αυτή. Δίνει την περιουσία του στο κράτος, τη διασπείρει στις τέσσερις γωνιές του βασιλείου σε κτίρια, σε ιδρύματα, σε μουσεία κλπ.... Ύστερα έρχεται να εγκατασταθεί στην Αθήνα, όπου ο αυτόχθονας (Μοραΐτης) τον υποδέχεται με συγκατάβαση, γιατί είναι από την ίδια φυλή, αλλά όχι από τον ίδιο τόπο» (σελ. 403).
Δέχεται λοιπόν ο «παλιοελλαδίτης» τις ευεργεσίες του ομογενούς, αλλά δεν τον θεωρεί Έλληνα ισάξιό του. Και μοιάζει η κατάσταση μ’ αυτή που παρουσιάζει ο Τζορτζ Όργουελ στο περίφημο μυθιστόρημα «Η φάρμα των ζώων», όπου κυριαρχεί η αντίληψη πως «όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά κάποια είναι πιο ίσα από τα άλλα».
Η ‘ιμπεριαλιστική’ όμως αυτή πεποίθηση των Μοραϊτών επεκτείνεται και στην οικειοποίηση σπουδαίων επιτευγμάτων του λαϊκού μας πολιτισμού, τα οποία είτε είναι πανελλήνια είτε δημιουργήθηκαν σε άλλη περιοχή του ελληνόφωνου κόσμου. Τέτοια π.χ. είναι η περίπτωση του συρτού, πανελλήνιου δημοτικού χορού, που οι Μοραΐτες τον ονόμασαν καλαματιανό, όνομα που σταδιακά το επέβαλαν και στους άλλους Έλληνες.
Ο συρτός είναι ο μοναδικός αρχαίος χορός με την ίδια ονομασία, που διατηρήθηκε μέχρι σήμερα. Βέβαια από τα αρχαιοελληνικά κείμενα γνωρίζουμε τα ονόματα και άλλων χορών, π.χ. πυρρίχιος, αλλά κανένα απ’ αυτά δεν επιβίωσε στα νεότερα χρόνια. Διάφοροι βέβαια «ελληνολάτρες» προσπάθησαν να τους ταυτίσουν με σημερινούς δημοτικούς χορούς, αλλά τα επιχειρήματά τους δεν πείθουν. Για την ύπαρξη όμως αρχαιοελληνικού χορού με το όνομα συρτός έχουμε μια μαρτυρία από μια επιγραφή του 1ου αιώνα μ.Χ. , που βρέθηκε κοντά στη Θήβα. Οι κάτοικοι της Ακραιφίης ανάμεσα στις άλλες χορηγίες που έκανε ένας συμπατριώτης τους αναφέρουν: «Τας δε πατρίους πομπάς μεγάλας και την των συρτών πάτριον όρχησιν θεοσεβώς επετέλεσεν». (Με θεοσέβεια έκανε τις μεγάλες πατροπαράδοτες πομπές και χόρεψε τον πατροπαράδοτο χορό των συρτών).
Στα βυζαντινά θεοκρατικά χρόνια οι διάφοροι συγγραφείς δεν ασχολούνται με λαϊκούς χορούς. Στα νεότερα χρόνια ο Γάλλος περιηγητής J.L.S. Bartholdy στο βιβλίο του «Ταξιδιωτικές εντυπώσεις από την Ελλάδα 1803-4, εκδ. Εκάτη, σελ. 184-6» παραθέτει παρτιτούρες και περιγράφει «το χορό, που είναι γνωστός με το όνομα ρομέικος ή συρτός» (σελ. 86). Έχει ρυθμό 7/8. Είναι στην ουσία ο μόνος πανελλήνιος χορός, αν και κατά περιοχή υπάρχουν διάφορες παραλλαγές. Κάθε περιοχή έχει τους δικούς της τοπικούς χορούς. Τους πιο πολλούς έχει η Θεσσαλία, η Ήπειρος, η Μακεδονία. Η Κρήτη έχει τέσσερις. Ο Μοριάς όμως έχει μόνον ένα, τον τσακώνικο. Γι’ αυτό και τον 20ό αιώνα οι Μοραΐτες άρχισαν να οικειοποιούνται το συρτό και να υποστηρίζουν πως γεννήθηκε τάχα στην Καλαμάτα. Τον ονόμασαν μάλιστα καλαματιανό από ένα δημοτικότροπο δίστιχο τραγούδι που συνέθεσαν στο ρυθμό του συρτού (7/8), «Σαν πας στην Καλαμάτα κι αρθείς με το καλό/ φέρε μ’ ένα μαντήλι να δέσω στο λαιμό». Είναι σαν οι Θεσσαλοί να ονομάσουν το συρτό Πυργετινό, επειδή ο διάσημος κλαριτζής Β. Μαλλιάρας από τον Πυργετό συνέθεσε το δημοτικότροπο τραγούδι στο ρυθμό του συρτού «Ένα Σαββάτο βράδυ, καλέ Μαρία... Και όργανα θα πάρω μες απ’ τον Πυργετό». Εμείς όμως οι Θεσσαλοί δεν έχουμε τη λόξα των Μοραϊτών, που, προκειμένου να οικειοποιηθούν τον πανελλήνιο συρτό, κοντεύουν να εξοβελίσουν από το λεξιλόγιό μας το μόνο όνομα χορού που σώθηκε από την αρχαιότητα, το συρτό. Δεν υπάρχει λοιπόν καλαματιανός χορός. Υπάρχει μόνον ο συρτός.
Καιρός λοιπόν είναι οι διάφοροι χοροδιδάσκαλοι να πάψουν να χρησιμοποιούν τον όρο ‘καλαματιανό’ αντί για το συρτό, «την των συρτών πάτριον όρχησιν».
Από τον Γιάννη Μπασλή, δρ. φ.
