Κάποιες φορές με την ορμή του ενθουσιώδους μπροστάρη, κάποιες άλλες πιο ράθυμα επειδή τα σκαλοπάτια απείχαν περισσότερο το ένα απ’ το άλλο. Κουτσά-στραβά η πορεία παρέμεινε ανοδική. Κι έφτασες σ’ ένα επίπεδο μαζί με άλλους ευτυχώς, που τους αποκάλεσες φίλους. Γιατί αυτό κάνουν οι φίλοι. Μοιράζονται τις ίδιες αξίες με σένα, βλέπουν απ’ το πλατύσκαλο που είστε αντάμα τον κόσμο με τα ίδια μάτια.
Από τότε όμως ή εσύ ή εκείνοι έχετε καβαλήσει το φιδάκι του γκρινιάρη και το καβαλάτε σε κάθε ευκαιρία. Αποτέλεσμα; Τζάμπα κόπος η αναρρίχηση. Στην πρώτη σοβαρή παρασπονδία, σαν να ξεκινάτε από την κορυφή της νεροτσουλήθρας, προσγειώνεστε με θόρυβο, πάταγο και καθόλου στυλ στον πάτο της ντροπιασμένοι. Πτώση σοκ, φιλία γιοκ! Τι συμβαίνει; Να τα βάψουμε μαύρα ή σιγά μη φοβηθούμε, σιγά μην κλάψουμε;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Οι έρευνες της ψυχολογίας διαπιστώνουν ότι κάνουμε φίλους όσους μας μοιάζουν. Έχουμε τις ίδιες αξίες, ιδέες, απόψεις, προτεραιότητες κ.λπ. Η ομοιότητα φέρνει γαλήνη, ασφάλεια, επιβεβαίωση, συμφωνία, σύμπλευση κι έναν έμμεσο ναρκισσισμό. Δεν μπορείς να βγαίνεις για καφέ και να τσακώνεσαι δύο ολόκληρες ώρες. Απείρως ευκολότερο να κουνάς συγκαταβατικά το κεφάλι. Ούτε η καρδιά κουνιέται γρήγορα, ούτε τα χέρια πάνω κάτω. Μόνο ο αυχένας, σαν τα σκυλάκια που κουνάνε το κεφάλι στο πίσω παρ-μπριζ κι αυτός σε μικρή γωνία. Σιγά το κόστος.
Εκτός της ομοιότητας και η εγγύτητα παίζει ρόλο στη διαμόρφωση των φιλικών σχέσεων. Γίνεσαι φίλος με τον διπλανό στο πλατύσκαλο που βρίσκεστε κι όχι μ’ αυτόν που στέκει μακριά. Ο φίλος (κι ο εραστής επίσης, αλλά αυτό δεν χρειάζεται να το φωνάζουμε) βρίσκεται στην πολυκατοικία που μένεις, στην υπηρεσία που εργάζεσαι, στην πόλη που ζεις κι όχι στη Γερμανία που μετανάστευσε εδώ και δεκαετίες, όσο κι αν αγαπιόσαστε στην Ε΄ Δημοτικού. Ωραία τα παιχνίδια στην πυλωτή και τα μπάνια στη θάλασσα όταν είσαστε μικρά, αλλά από τότε έκανες δυο γάμους, που σημαίνει έναν τουλάχιστον χωρισμό, έφαγες τα μούτρα σου καμιά δεκαριά φορές, που για να είσαι ακόμη μαζί μας σηκώθηκες την ενδέκατη, γνώρισες εκατοντάδες ανθρώπους δεκάδες απ’ τους οποίους έβαλες στη ζωή σου και κάποιους λίγους τυχερούς ή άτυχους ακόμα και στο κρεβάτι σου. Η Βαγγελίτσα ή ο Κωστάκης της πυλωτής δεν έχουν ιδέα, τα λέτε πιο αραιά απ’ ό,τι μιλάει ο Τσίπρας με τον Μητσοτάκη, μόνο η νοσταλγία της παιδικής σου ηλικίας σας κάνει φίλους. Σε έρευνα που έγινε σε φοιτητικές εστίες φιλικές σχέσεις βρέθηκε να έχουν οι φοιτητές που μένουν δίπλα-δίπλα ή στον ίδιο όροφο. Είπαμε είναι το φυσιολογικό. Το πιθανότερο αυτός που σε τράβηξε από την τουαλέτα, όπου ξερνούσες όλο το βράδυ, είναι να είναι ο διπλανός σου, γιατί άκουσε τον θόρυβο. Κι από τότε άρχισε μια φιλία, χωρίς την μπύρα της διαφήμισης.
Ο τρίτος κρίκος που ενώνει τους φίλους είναι κι ο πιο ενδιαφέρων. Τείνουμε, διαπιστώνουν οι ειδικοί, να συνδεόμαστε φιλικά με άτομα που μας βλέπουν με τον ίδιο τρόπο που αρεσκόμαστε να βλέπουμε τον εαυτό μας. Αυτό κι αν είναι ναρκισσιστικό στοιχείο! Αν για παράδειγμα, παρόλο που ξέρω 3 ακόρντα στην κιθάρα, θεωρώ τον εαυτό μου ταλαντούχο μουσικό, οι φίλοι μου όταν τους ρωτά κάποιος τρίτος αν με γνωρίζουν θα λένε: «Ποιον λες; Τον Μήτσο, τον κιθαρίστα;» Από τους δεκάδες ρόλους που κουβαλάμε στη ζωή μας και εμείς και οι φίλοι μας βάζουμε στη σειρά κατά προτεραιότητα τους ίδιους. Κολακευόμαστε όταν το κυρίαρχο χαρακτηριστικό κατ’ εμάς είναι το ίδιο με το οποίο μας βλέπουν οι φίλοι μας. Θεωρώ τον εαυτό μου επαναστάτη; Είναι πιθανότερο κι οι φίλοι μου να με θεωρούν τέτοιο. Αισθάνομαι τρυφερή μανούλα; Κι οι φιλενάδες μου το ίδιο λένε για μένα.
Αυτές είναι οι κυριότερες προϋποθέσεις για να έχεις φίλους. Για να διατηρήσεις όμως τις φιλίες χρειάζεται γκάρντενιγκ, που λένε και στο χωριό μου. Κηπουρική περιποίηση. Κλάδεμα, φρεσκάρισμα, πότισμα, ράντισμα, ξεμποστάνιασμα. Το τζάμπα πέθανε ακόμα και μπροστά από τα ΑΤΜ των τραπεζών, στη διατήρηση της φιλίας δεν υπήρξε ποτέ. Το απαγορεύει η αμοιβαιότητα, η ενσυναίσθηση, η αλληλεγγύη.
Πρέπει να αναρωτιέσαι για τις φιλίες σου, είναι δείγμα υγείας. Αν είσαι σίγουρος ότι οι αξίες σου παραμένουν οι σωστές και το πλατύσκαλο που πατάς εκεί που πατά και η ηθική, η τιμιότητα, η συγγνώμη, το νοιάξιμο μη διστάσεις να αλλάξεις φίλους μαζί με τα εσώρουχα. Πέταξέ τους στο φιδάκι του γκρινιάρη και μην κοιτάς κάτω. Μην ανησυχείς δεν σκοτώνεις τη φιλία όπως ο οδοντίατρος δεν καταστρέφει το φιλί και ο γυναικολόγος δεν απομυθοποιεί το σεξ. Απλώς ξέρει πώς δουλεύει σωστά το πράγμα.
Από τον Δημήτρη Παπαχατζόπουλο
