Ίσως και να έμειναν στη Σαμαρίνα. Η Στυλιανή όμως παντρεύτηκε στη Σαμαρίνα τον Δημήτριο Δαφνόπουλο και με το ζευγάρι αυτό συνεχίστηκε η δυναστεία των φωτογράφων της Λάρισας. Απέκτησαν τέσσερα τέκνα. Ένα αγόρι, τον Γεράσιμο και τρία κορίτσια, την Ευαγγελία, την Ελένη και τη Χάιδω. Όπως θα διαπιστώσουμε στη συνέχεια, όλοι τους είχαν εντρυφήσει άμεσα ή έμμεσα στη φωτογραφική τέχνη, αφού βρίσκονταν κάτω από τη σκέπη και την επίβλεψη του επιτυχημένου φωτογράφου και θείου τους Ιωάννη Παντοστόπουλου.
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΔΑΦΝΟΠΟΥΛΟΣ (1874-1935)
Γεννήθηκε στη Σαμαρίνα το 1874, αλλά μεγάλωσε στη Λάρισα. Με τον θείο του Ιωάννη Παντοστόπουλο είχε μια διαφορά ηλικίας 11 ετών. Από μικρό παιδί βρέθηκε κοντά του και έδειξε μεγάλη διάθεση να ασχοληθεί με την τέχνη της φωτογραφίας. Όμως φαίνεται ότι το 1897 κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου εγκατέλειψε τη Λάρισα, όπως οι περισσότεροι κάτοικοί της, και εγκαταστάθηκε προσωρινά στην Αθήνα, όπου βρήκε την ευκαιρία να σπουδάσει τη φωτογραφική τέχνη στη Σχολή Ρωμαΐδη-Μπέγλερ[1]. Ο Γιώργος Γουργιώτης[2] αναφέρει ότι την ίδια εποχή προσωπικοί λόγοι τον ανάγκασαν να απομακρυνθεί για ένα μικρό χρονικό διάστημα από τη Λάρισα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1890 βρέθηκε στη Χαλκίδα, όπου εργάσθηκε με επιτυχία ως φωτογράφος. Μάλιστα κατά τη διαμονή του εκεί είχε την ευτυχή συγκυρία να φωτογραφήσει ολόκληρη τη βασιλική οικογένεια με την ευκαιρία της επίσκεψης των μελών της στη Χαλκίδα, για να παραστεί στα εγκαίνια της Πανελλήνιας Έκθεσης Φωτογραφίας. Λόγω της επιτυχούς αυτής φωτογράφισης του απενεμήθη από τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ ο τίτλος του "Φωτογράφου της Βασιλικής Αυλής", τον οποίον έκτοτε χρησιμοποιούσε στον λογότυπο τον οποίο πρόσθετε, όπως όλοι οι φωτογράφοι, στην οπίσθια πλευρά κάθε φωτογραφίας. Από την επαγγελματική του παραγωγή στη Χαλκίδα υπάρχει στο αρχείο του συλλέκτη Θανάση Μπετχαβέ η δημοσιευόμενη φωτογραφία του 1899 με την ένδειξη: "Γεράσ. Δαφνόπουλος. Χαλκίς". Όταν αργότερα εγκαταστάθηκε στη Λάρισα δημιούργησε στα Τρίκαλα studio φωτογραφίας, όπως συμπεραίνουμε από φωτογραφικά πορτραίτα που υπάρχουν στον ίδιο συλλέκτη με την ένδειξη: "Γεράσ. Δαφνόπουλος. Τρίκκαλα".
Το 1902 εγκατέλειψε τη Χαλκίδα και εγκαταστάθηκε στη Λάρισα. Σύμφωνα με την οικογενειακή παράδοση[3], ο Γεράσιμος Δαφνόπουλος άνοιξε το πρώτο του φωτογραφείο σε κατάστημα επί της οδού Αχιλλέως (Παναγούλη), στο ύψος όπου σήμερα βρίσκεται το ζαχαροπλαστείο των αδελφών Κωνσταντινίδη. Η αδελφή του Ελένη (1886-1971) ήταν τότε 16 ετών, αλλά είχε μυηθεί στη φωτογραφική τέχνη "εξ απαλών ονύχων" από τον θείο της Ιωάννη Παντοστόπουλο, γι' αυτό και λίγα χρόνια αργότερα συνεργάσθηκε μαζί της. Από το 1908 βρίσκουμε αρκετά συχνά στις σελίδες της εφημερίδας "Μικρά" διαφημίσεις του "Φωτογραφείου των αδελφών Δαφνοπούλου" αρχικά και αργότερα "Φωτογραφείον Δαφνοπούλου-Ιωαννίδου", δηλ. του Γεράσιμου και της αδελφής του Ελένης, η οποία είχε εν τω μεταξύ παντρευτεί τον φωτογράφο Νικόλαο Ιωαννίδη και το 1919 έφυγαν για μόνιμη διαμονή στην Κωνστάντζα της Ρουμανίας.
Αλλά ο Γεράσιμος Δαφνόπουλος έγινε πανελλήνια γνωστός το 1904 με τη φωτογραφία του Παύλου Μελά ντυμένου ως μακεδονομάχου, φορώντας τον μακεδονικό ντουλαμά. Η λήψη της έγινε μυστικά[4], παρουσία του Μιχαήλ Σάπκα και του ανθυπολοχαγού Χαράλαμπου Λούφα. Μετά τη φωτογράφιση ο Δαφνόπουλος πήρε εντολή από τον Σάπκα να εκτυπώσει ένα μόνον αντίτυπο για να το αποστείλει στην οικογένεια του Παύλου Μελά στην Αθήνα, τις δε γυάλινες πλάκες να τις κρύψει για να χρησιμοποιηθούν αργότερα, ανάλογα με τις εξελίξεις. Έπειτα από δύο περίπου μήνες από τη φωτογράφιση, στις 13 Οκτωβρίου 1904, ο Παύλος Μελάς σκοτώθηκε στη Στάτιτσα της Δυτικής Μακεδονίας από τουρκικά αποσπάσματα. Μόλις η είδηση του θανάτου έγινε γνωστή στη Λάρισα, ο Σάπκας ειδοποίησε τον Γεράσιμο Δαφνόπουλο να εμφανίσει τις αρνητικές πλάκες και να τις διαθέσει στο κοινό σε ανάμνηση του ήρωα[5].
Κατά το 1910 το φωτογραφείο των αδελφών Δαφνοπούλου μετακόμισε σε ένα διώροφο σπίτι στην οδό Μ. Αλεξάνδρου, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται πολυώροφη οικοδομή με τον αριθ. 10. Στο κατάστημα αυτό ο Γεράσιμος Δαφνόπουλος ξεδίπλωσε όλες τις προσωπικές του αρετές στον τομέα της φωτογραφίας. Καθώς ήταν φωτογράφος studio, από το φωτογραφείο του πέρασαν όλες οι προσωπικότητες της Λάρισας (πολιτικοί, στρατιωτικοί, επαγγελματίες, ιερωμένοι, νεόνυμφοι) και αρκετές αστικές οικογένειες για να απαθανατιστούν. Για να εννοήσει κανείς την άνεση του φωτογραφείου του αρκεί να αναφέρουμε ότι το 1921 στο σαλόνι του καταστήματός του παρουσίασε την πρώτη έκθεση ζωγραφικής ο νεαρός τότε ζωγράφος Αγήνορας Αστεριάδης.
Ο Γερ. Δαφνόπουλος νυμφεύθηκε την Αφροδίτη Γκλαβάνη, κόρη του βιομήχανου και κατ' επανάληψη υπουργού από τον Βόλο Ιωάννη (Τζων) Γκλαβάνη (1892-1984). Είχαν την ατυχία όμως να μην αποκτήσουν διαδόχους και η αγάπη και η περιουσία τους μοιράστηκε απλόχερα στους συγγενείς τους. Γύρω στα 1931-32, λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό του (1935), ο Γεράσιμος Δαφνόπουλος έκτισε επί της οδού Μεγ. Αλεξάνδρου και δίπλα από το φωτογραφείο, πολυτελή κατοικία, στο σημείο όπου σήμερα υψώνεται η πολυώροφη οικοδομή με τον αριθ. 8. Σύμφωνα με τους συγγενείς του, η αρχιτεκτονική του ήταν βασισμένη πάνω σε ιταλικά σχέδια. Επομένως δεν αποκλείεται να είναι έργο του ιταλού αρχιτέκτονα Κολονέλου, ο οποίος δραστηριοποιήθηκε την περίοδο εκείνη στη Λάρισα και μάλιστα ορισμένα δικά του κτίσματα διατηρούνται μέχρι και σήμερα. Επρόκειτο για μια εντυπωσιακή διώροφη κατοικία[6] με ωραίες αναλογίες, πολυγωνική πυργοειδή κατασκευή στη βορειοανατολική πλευρά του και έναν επιμήκη εξώστη στον όροφο που εκτεινόταν στην ανατολική και τη νότια πλευρά του. Εσωτερικά είχε πολλούς και άνετους χώρους και στους δύο ορόφους. Όμως ο ιδιοκτήτης του δεν χάρηκε για πολύ την ωραία του κατοικία, γιατί το 1935 πέθανε και έμενε στο σπίτι μόνη η γυναίκα του Αφροδίτη. Το 1954 το σπίτι με τον περιβάλλοντα χώρο αγοράστηκαν από τον Αστέριο Βαλσάμη και τον γιο του φωτογράφο Γεώργιο. Μετά από 15 χρόνια, το 1969, κατεδαφίσθηκε και στη θέση του κατασκευάστηκε πολυώροφη οικοδομή.
(Συνεχίζεται)
--------------------------------------------------------------
[1]. Μαρτυρία του αείμνηστου δικηγόρου Γεράσιμου (Μάκη) Μότσιου, ο οποίος ερευνούσε το γενεαλογικό του δένδρο, με προοπτική να γραφεί ειδική μελέτη για όλους τους φωτογράφους της οικογένειας, αλλά ο πρόωρος θάνατός του διέκοψε την έρευνα και ματαίωσε τη συγγραφή της.
[2]. Βλέπε: Γουργιώτης Γεώργιος, Μικρά Μελετήματα, Λαρισαίοι Φωτογράφοι του τέλους του 19ου αιώνα ως το 1940, Αθήνα (2000) σελ. 133.
[3]. Μαρτυρία της Χάιδως Βαλσάμη-Πανέλα, κόρης του φωτογράφου Γεωργίου Βαλσάμη.
[4]. "Η αδελφή του Γεράσιμου Δαφνόπουλου Ελένη, θυμόταν πως στις 5 η ώρα κάποιο πρωινό του Αυγούστου του 1904, την ώρα που η ημέρα πρόβαλλε, ο αδελφός της φορτώθηκε το μεγάλο κουτί της μηχανής με τον τρίποδα και χωρίς να δώσει καμιά εξήγηση, έφυγε από το σπίτι. Στην ερώτησή της για το που πήγαινε, πήρε την απάντηση ότι είχε μια έκτακτη δουλειά". Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Μιχαήλ Σάπκας. Ο ευπατρίδης πολιτικός, (1873-1956), Λάρισα (2013) σελ. 86.
[5]. Η φωτογραφία αυτή είχε πανελλήνια απήχηση, αντιγράφηκε από τα μεγάλα φωτογραφεία της Αθήνας και η κυκλοφορία της υπήρξε μαζική. Επειδή ακριβώς έγινε μεγάλη κατάχρηση αντιγραφής της από τα διάφορα φωτογραφικά εργαστήρια και τους εκδότες των Αθηνών, ο Δαφνόπουλος αναγκάσθηκε, με τη συμβολή του δικηγόρου της Λάρισας Γεωργίου Βλάχου, να κατοχυρώσει νομικά την αποκλειστικότητά της. Αλλά δεν νομίζω ότι η νομική κατοχύρωση της φωτογραφίας να έφερε αποτελέσματα, γιατί αντιγραφές της φωτογραφίας αυτής γίνονται ακόμα και στις μέρες μας, ακόμα και υπό μορφή χαρακτικών.
[6]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η κατοικία του φωτογράφου Δαφνόπουλου, εφ. "Ελευθερία", φύλλο της 18ης Δεκεμβρίου 2016.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
