Έτσι ξεκίνησε η αγάπη του για γνώση, να φιλεί πια τη σοφία, μ’ άλλα λόγια να φιλοσοφεί! Από τα ανωτέρω συνάγεται θαρρώ το συμπέρασμα, ότι το ουσιαστικό στοιχείο του «φιλοσοφείν» αποτελεί μια κατάσταση σιωπής, απορίας και αμηχανίας, που μπορεί να αποδοθεί με τη λέξη αρχικός θαυμασμός του παραδόξου.
Παίρνω τη ρήση της Βίβλου προκειμένου να εμβαθύνω, μέσα από τη διανοητική διεργασία, στο νόημά της και τη σύνδεση του αρχέγονου ενστίκτου του φόβου του ανθρώπου απέναντι στα δυσεξήγητα φυσικά φαινόμενα και τον θάνατο. Συχνά αισθανόμαστε ο βάρος του νοήματος των λέξεων Θεός, Άπειρον! Είναι γεγονός ότι οι σημασίες που δίνουμε σε αυτές είναι έργο της ανθρώπινης νόησης και οι υπάρξεις τους οφείλονται σ’ αυτήν και μόνο. Υπάρχουν οι λέξεις αυτές επειδή ο νους τις παράγει
Εν πρώτοις η λέξη Θεός είναι παράγωγο του ρήματος θέω και στην προκειμένη περίπτωση ο έχων την ικανότητα να περιτρέχει το βλέμμα του στο Παν. Όμως είτε αρκεστούμε στην απλή απεικόνιση του Θεού με ανθρωπομορφική έννοια, είτε προσπαθήσουμε να τον ονομάσουμε ιδεαλιστικά ως Κοινούν Ακίνητον, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι δύο έννοιες, θεός ή άπειρον, αν και εξικνούνται από δύο διαφορετικές αφετηρίες, ουσία ταυτίζονται. Απαράβατος όρος για την παραδοχή του είναι όλες οι ευθείες του να είναι ασύμπτωτες (παράλληλες) ειδάλλως αποκτά όρια.
Ας πάρουμε τη λέξη Άπειρον. Ο άνθρωπος έκπληκτος και συνάμα αδύναμος να μετρήσει τα μεγέθη που τον περιβάλλουν, τα χωρίς όρια, συνέβαλε την έννοιά του αποδίδοντάς το ως ένα οχτώ πεσμένο καταγής (∞). Είναι απροσδιόριστο μέγεθος και αναρωτιέται κανείς για την ασημαντότητα του ανθρώπου. Όμως αυτό είναι, πιστεύω, αποτέλεσμα μιας προσέγγισης με λάθος βάση. Έστω και ως ένα ελάχιστο μέρος του απείρου να θεωρήσουμε τον άνθρωπο, η μαθηματική σκέψη μας λέει ότι δεν παύει να έχει τα χαρακτηριστικά του απείρου Όλου! Δηλαδή σημαίνει ότι αποτελεί το ίδιο επίσης άπειρο! Αν πάρουμε σαν βάση την κλασική ατομική φυσική και υποθέσουμε ότι μ’ ένα ασύλληπτα μικρό βαθυσκάφος ταξιδεύαμε ιδίως στο ανθρώπινο σώμα, δεν θα συναντήσουμε διαφόρους γαλαξίες, όπως τον γαλαξία του νευρικού συστήματος, του Ερειστικού αντίστοιχου, Επιθηλιακού, οι οποίοι μάλιστα διατελούν σε σχέση αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης μεταξύ των; Ο καθένας τους δεν αποτελείται από δισεκατομμύρια αστέρες (κύτταρα) με ενδιάμεσα σύνολα αστερισμών (όπως νευρώνες, μυώνες, οστά) κλπ; Μα και μόνον ένα άτομο άνθρακα δεν προσομοιάζει με κάποιο ηλιακό σύστημα με αστέρα τον πυρήνα του και πλανήτες τα ηλεκτρόνιά του; Βεβαίως στη σύγχρονη φυσική τα προαναφερθέντα ονομάζονται ποσότητες ενέργειας διαρκούς. Η ίδια η ύλη χαρακτηρίζεται πύκνωση ενέργειας στα όρια ύλης – ενέργειας εξ’ ού και η ανάγκη ανακάλυψης νέων σωματιδίων προκειμένου να εξηγήσουν νέες απορίες των επιστημόνων σε μια αέναη πορεία! Με τον θάνατο ενός οργανισμού λαμβάνει χώρα η έκρηξη και καταστροφή των διαφόρων γαλαξιών του, όπως και στο Σύμπαν άλλωστε, σε μια αέναη κίνηση σύνθεσης και αποσάθρωσης των τμημάτων του στον απώτατο χρόνο και τη συνεχή εντελέχειά του. Είναι το ατελεύτητο, άρρηκτα δεμένο παιχνίδι της Ζωής και του Θανάτου. Ένα παιχνίδι που το διακρίνει το αρμονικό σχήμα του κύκλου.
Ο ίδιος ο άνθρωπος, λοιπόν, είναι μια ασύλληπτα αρμονική πύκνωση ενέργειας με χαρακτηριστικό την ευφυή σκέψη. Μέρος λοιπόν της ίδιας ευφυούς σύλληψης σύστασης του Απείρου Σύμπαντος, ή αν θέλετε του Θεού είμαστε όλοι οι άνθρωποι. Λέω αν θέλετε γιατί το Ον του Απείρου είναι αυτό που θεάται και συλλαμβάνεται μόνον νοητικά και κατά τις δοξασίες εκάστου! Είναι απαραίτητο να επισημανθεί ότι η προσέγγιση της πραγματικότητας του απείρως μεγάλου ή μικρού γίνεται με τρόπο ακροβατικό γιατί δεν υπάρχει άμεση αντίληψη παρά μόνο μέσω έμμεσων πληροφοριών με τα πλοκάμια της αφηρημένης μαθηματικής νόησης και των εργαλείων μας. Στ’ αλήθεια ο πραγματικός κόσμος γίνεται μη πραγματικός σ’ αυτές τις απόμακρες κλίμακες, και το διαπιστώνουμε με τις συχνές επιστημονικές αναθεωρήσεις. Εξ’ άλλου, η πραγματικότητα δεν έχει τίποτα το απόλυτο, αποδίδει μόνο το αποτέλεσμα ενός διαλόγου ίσως, ανάμεσα στον εξωτερικό κόσμο των αισθήσεων και στον παρατηρητή!
Ξαναγυρίζω λοιπόν, στην επικεφαλίδα αυτού του κειμένου και αναγνωρίζω πλήρως την ορθότητα της έκφρασης «κατ’ εικόνα και ομοίωση» χωρίς να εννοώ βέβαια την αισθητική παράσταση εικόνας γιατί μ’ αφήνει αδιάφορο η προσωπική προσέγγιση του κάθε ατόμου, δικαίωμά του εξάλλου. Αναγνωρίζω σαφώς τη θέση κάθε διανοητικής σύλληψης και θαυμάζω την υπέροχη, άμεση και δυναμική έκφραση του ποιητή μας και λογοτέχνη Οδυσσέα Ελύτη «Αυτός ο κόσμος, ο Μικρός, ο μέγας».
Από τον Παύλο Γιατσάκη
