Το να μιλάμε και η φωνή μας να ακούγεται μόνον στην παρέα μας, είναι δείγμα πολιτισμού. Οι διπλανοί μπορεί να μην βρίσκουν ενδιαφέροντα όσα λέμε ή να θέλουν να πούνε τα δικά τους. Δεν τους υποχρεώνουμε να γίνουν ωτακουστές μας.
Το να μην επιτρέπουμε στα παιδιά μας να «τσιρίζουν» στα διπλανά τραπέζια είναι δείγμα σωστής διαπαιδαγώγησης. Το να αντιλαμβάνονται τα παιδιά μας από μόνα τους, ότι στον έξω κόσμο πρέπει να συμπεριφέρονται πιο συγκρατημένα απ’ ό,τι μέσα στο σπίτι τους, αποτελεί δείγμα ευφυΐας. Το να μην το αντιλαμβάνονται οι γονείς τους, αποτελεί δείγμα ηλιθιότητας και ωχαδερφισμού μαζί.
Το να μην «μαρσάρουμε» το αυτοκίνητό μας για να γυρίσουν όλα τα κεφάλια να μας δούνε ή το να μην παρκάρουμε μπροστά στο τραπέζι του άλλου υποχρεώνοντάς τον αντί για τη θάλασσα να βλέπει το αυτοκίνητό μας, όσο ακριβό κι αν είναι, αποτελεί δείγμα πολιτισμού. Πολύ περισσότερο εάν πρόκειται για αυτά τα τζιπ που είναι ψηλά σαν «τρακτέρ». Άλλωστε υπάρχουν κι άλλοι με ωραία και ακριβά αυτοκίνητα.
Το να μην ανεβάζουμε τα «ποδάρια» μας στις καρέκλες ή και στα τραπέζια σαν τις μαϊμούδες είναι δείγμα πολιτισμού. Δεν χρειάζεται σε κάθε έξοδό μας να επιβεβαιώνουμε τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών του Δαρβίνου.
Το να μην καπνίζουμε στα «μούτρα» του διπλανού μας που τρώει ή ακόμη χειρότερα σε κλειστό χώρο, είναι δείγμα πολιτισμού. Κάθεται η κυρία και έχει το χέρι με το αναμμένο τσιγάρο πίσω από την καρέκλα ώστε να μην έρχεται ο καπνός στα μούτρα της αλλά να πηγαίνει στα μούτρα της διπλανής παρέας. Ή ο κύριος που δεν έχει καπνίσει ούτε ένα τσιγάρο στη ζωή του, να ανάβει πούρο και να καμαρώνει λες και έκανε κάποιο κατόρθωμα. Ζούμε στη μοναδική Ευρωπαϊκή χώρα που δεν έχει εφαρμοσθεί ακόμη ο αντικαπνιστικός νόμος.
Το να μην μιλάμε στο κινητό ουρλιάζοντας, σαν να είμαστε μόνοι στον κόσμο, αποτελεί δείγμα πολιτισμού. Πόσο μάλλον, μέσα στο λεωφορείο ή στο τρένο.
Ο Έλληνας κατάφερε μέσα στις χιλιετηρίδες να αναδειχθεί πέντε φορές ο ηνίοχος του άρματος της ανθρωπότητας: στη Μινωική Κρήτη, στη Μυκηναϊκή εποχή του Αγαμέμνονα και του Αχιλλέα, στην Κλασική εποχή του Κίμωνα και του Περικλή, στη Μακεδονική κοσμοκρατορία του Αλεξάνδρου, των Πτολεμαίων και των Σελευκιδών,και τέλος, στην υπερχιλιόχρονη Βυζαντινή αυτοκρατορία μας. Κανείς άλλος λαός δεν το κατάφερε αυτό πέντε φορές. Καθεμιά από τις εποχές αυτές με ηνίοχο τον Έλληνα, επιτάχυνε την τεχνολογική και πνευματική εξέλιξη με ρυθμούς πρωτόγνωρους. Για παράδειγμα, λίγοι γνωρίζουν ότι ο Ήρων εφηύρε την πρώτη ατμομηχανή στην Αλεξάνδρεια του 1ου μ.Χ. αιώνα. Ένα επίτευγμα του Ελληνικού πνεύματος που ήταν τόσο μπροστά από την εποχή του, ώστε κανείς σύγχρονός του δεν αντιλήφθηκε την πρακτική σημασία του: να προσαρμόσει την ατμομηχανή σε ένα πλοίο ή στη Δίολκο και θα είχαμε τα πρώτα ατμόπλοια και ατμοκίνητα τρένα, 1700 χρόνια πριν από τη βιομηχανική επανάσταση!
Οι πρόγονοί μας όταν άκουγαν τους αλλόγλωσσους λαούς να μιλούν τις τραχιές ακαλλιέργητες γλώσσες τους, ένιωθαν να ηχούν στα αυτιά τους σαν ένα ενοχλητικό «βαρ» «βαρ» σε σχέση με τις εκλεπτυσμένες μελωδικές Ελληνικές διαλέκτους. Αρχικά, όποιους δεν μιλούσαν την Ελληνική γλώσσα, τους αποκαλούσαν «βαρ-βάρ-ους». Ο Όμηρος τους αποκαλούσε «βαρβαρόφωνους».
Πολύ αργότερα, η λέξη «βάρβαρος» πήρε τη σημασία που διατηρεί στις μέρες μας, δηλαδή «του απολίτιστου» μη Έλληνα. Κανένας δεν επιχειρηματολόγησε υπέρ αυτής της αντίληψης τόσο επίμονα όσο ο Ισοκράτης (Πανηγυρικός), ο πιο επιφανής ρήτορας του 4ου αι. π.X. Αλλά εκείνοι που εξέφρασαν εντελώς απροκάλυπτα την αντίληψη για την ανωτερότητα των Ελλήνων έναντι των μη Ελλήνων ήταν οι φιλόσοφοι και κυρίως ο Αριστοτέλης και ο Πλάτων.
Όταν ο Φίλιππος της Μακεδονίας υπέταξε την υπόλοιπη Ελλάδα και άρχισε να εξοπλίζεται για να πολεμήσει τους Πέρσες, εμφανιζόταν ως υπέρμαχος της Ελληνικής ηθικής και πολέμιος του κόσμου των «βαρβάρων». Εκείνη την εποχή εθεωρείτο αυτονόητο ότι ο μη Έλλην έπρεπε αναγκαστικά να είναι «βάρβαρος», ο οποίος όχι μόνο μιλούσε μία ακατανόητη γλώσσα, αλλά επιπλέον ήταν απολίτιστος, δίχως παιδεία.
Κι όμως, σήμερα καταντήσαμε εμείς βάρβαροι σε σχέση με τους Ευρωπαίους. Καταντήσαμε να μην τηρούμε τα αυτονόητα: να σεβόμαστε και να μην ενοχλούμε τον διπλανό μας. Πιθανότατη αιτία, η 400 ετών υποδούλωσή μας στους Μογγόλους βαρβάρους γείτονές μας. Εξαιτίας τους, δεν γνωρίσαμε ούτε αναγέννηση, ούτε διαφωτισμό, ούτε βιομηχανική επανάσταση.
Από τον Αγγελο Γ. Αγοραστό, διδάκτορα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
