Τέλειωσε κι αυτό το μαρτύριο, ξεπροβοδίσαμε και τον κυρ- Τάσο σε βαθιά προχωρημένα γεράματα, το σώμα του «επέστρεψε» στον κάμπο όπου πάντα ανήκε. «Φίλοι και λοιποί συγγενείς» είπαμε πως «δεν ήταν κηδεία αυτή, γάμος ήταν» και «τα χρόνια του να πάρετε», οι κοινοτοπίες δηλαδή που λέγονται σ’ αυτές τις περιπτώσεις.
Ο καφές δόθηκε στο καφενείο του χωριού. «Θα το βρείτε εύκολα, μας είπαν, έτσι κι αλλιώς είναι το μοναδικό».
Η πλατεία είναι ίδια με όλα τα άλλα καμποχώρια. Χορταριασμένη, με σκουπίδια και κάτι ξεχαρβαλωμένα παγκάκια. Οι σημερινοί Δήμοι αδυνατούν να συντηρήσουν όλες αυτές τις πλατείες, τις παιδικές χαρές, τα σχολεία και ό,τι άλλο παρέλαβαν από τις πρώην Κοινότητες. Και πάλι, να τις συντηρήσουν για ποιον;
-Εκατό ηλικιωμένοι έμειναν δεν έμειναν στο χωριό. Κι απ’ τους νεότερους, όλοι Αλβανοί... μας λένε στον καφέ, που θύμιζε χαρούμενο συμπόσιο στο οποίο μόνο για τον μακαρίτη δεν γινόταν πια λόγος, είχε κιόλας ξεχαστεί.
Θεσσαλικός κάμπος, καλοκαίρι 2019. Ήλιος, σκόνη, καλαμιές. Οι αύλακες στεγνοί απ’ την ανομβρία και οι «μπάκακες» κοάζουν από απελπισία. Σπίτια σφαλιστά, αυλόγυροι υπό κατάρρευση. Μια απέραντη κίτρινη μελαγχολία… Στην ίδια πλατεία, δύο - τρεις δεκαετίες μόλις πριν, βούιζαν τα καφενεία και τα καλοκαιρινά βράδια οι ψησταριές δεν προλάβαιναν να ψήνουν για τους επισκέπτες. Στην τηλεόραση ο Παπανδρέου μιλούσε για την «αναζωογόνηση της υπαίθρου». Τι θυμάται ο άνθρωπος!
Αν εσύ μελαγχολείς στον κάμπο της Θεσσαλίας, έχουν τους ίδιους λόγους για να μελαγχολήσουν και στην ιταλική Περιφέρεια του Μόλιζε. Στην Περιφέρεια αυτή της κεντρικής Ιταλίας – έλεγε η είδηση- αποφάσισαν ότι θα δίνουν επιδότηση 700 ευρώ, σ’ όποιον πάει εκεί να ζήσει και να ανοίξει μια μικρή επιχείρηση, ένα μαγαζάκι έστω. Δεν έχει μόνο η Ελλάδα το προνόμιο της ερήμωσης. Ολόκληρος ο ευρωπαϊκός Νότος αποδεικνύεται πολύ αδύναμος για να αντέξει το μοντέλο της νέας οικονομίας που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια. Η «κινεζοποίηση» σάρωσε τις μικρές κοινωνίες, τις αποδεκάτισε.
Δεν είναι άραγε άδειο το ευλογημένο Πήλιο, που κάποτε, με τις οικονομικά ανθούσες Κοινότητες, γέμιζε την αγορά με μήλα, κάστανα, ελιές, λάδι και τόσα εκλεκτά αγροτικά προϊόντα; Πού είναι οι τόσο ζωντανές άλλοτε Κοινότητες του Ολύμπου στην επαρχία Ελασσόνας με την ισχυρή κτηνοτροφία και την καπνοπαραγωγή; Για την ορεινή Αργιθέα και τα ορεινά των Τρικάλων γίνεται λόγος μόνο στα Δελτία Ειδήσεων κάθε φορά που πέφτουν τα πρώτα χιόνια. Και τα καλοκαίρια, οπότε οι κάτοικοι επιστρέφουν για λίγες μέρες, από νοσταλγία ή από ενοχή, δεν αρκούν για να αλλάξουν την εικόνα.
Η αλήθεια είναι ότι τις τελευταίες δύο δεκαετίες κράτη σαν και το δικό μας, άρχισαν να ξυπνούν και να διαθέτουν κεφάλαια για να αντιμετωπίσουν το κύμα φυγής. Δρόμοι έγιναν και γίνονται.
Η αγροτική οδοποιία βελτιώθηκε, αρδευτικά έργα, σχολεία, υποδομές υγείας, λίγο ως πολύ προχωρούν. Σίγουρα, δεν μπορείς να μιλάς για «εγκαταλειμμένη ύπαιθρο». Παρ’ όλα αυτά, τίποτα δεν ανέκοψε αυτό το φυλλορρόημα των κατοίκων. Σαν φθινοπωρινά φύλλα αποκόπηκαν από το δένδρο που τα κρατούσε. Και τα πήρε ο άνεμος…
Με την κρατούσα λογική, η κατάσταση δεν δείχνει αναστρέψιμη για την Ελλάδα... Ούτε και για το Μόλιζε – η κίνηση μάλιστα των Ιταλών για τα 700 ευρώ προδίδει μάλλον απελπισία. Τα παλιά αγροτικά νοικοκυριά δεν είναι εύκολο να ξαναστηθούν. Τα πατρικά σπίτια παραδομένα στη φθορά, τα κτήματα χάθηκαν, τα όποια καλλιεργητικά μηχανήματα σκούριασαν. Οι άνθρωποι που έφυγαν δύσκολα ξαναγυρίζουν. Η επιστροφή στο χωριό δεν περνάει καν από το μυαλό τους.
Βολεύτηκαν στις πόλεις, έστω και σε παρασιτικές δραστηριότητες. Κάτι χιλιάδες αιτήσεις που γίνονται κάθε χρόνο στα «τάλεντ σόου» για μοντέλα και τραγουδιστές, τι νομίζεις πως είναι αν όχι παιδιά που κανονικά θα έπρεπε να ζουν και να δουλεύουν στην ελληνική περιφέρεια;
Το ερώτημα αποκτά επομένως εθνική σημασία: Και τι κάνεις ως Κράτος; Παραδίδεσαι στη μοίρα σου περιμένοντας κάποιο αόρατο χέρι να έρθει και να αλλάξει τις οικονομικές συνθήκες; Ή συνεχίζεις να το πολεμάς βελτιώνοντας συνεχώς τις υποδομές στην ύπαιθρο; Έχει νόημα π.χ. στις σημερινές συνθήκες να μιλάμε ακόμη για έργα επιπέδου Αχελώου που, πλέον ίσως και να μην αφορούν παρά ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού; Έχει νόημα στη Θεσσαλία να μιλάμε για δαπανηρά έργα όπως η παραλιακή σύνδεση Λάρισας – Μαγνησίας που ελάχιστη κυκλοφορία θα εξυπηρετήσουν και που θα ενώσουν δύο «νεκρές» στην ουσία περιοχές;
Εδώ πια μιλάς για εθνικούς σχεδιασμούς που δυστυχώς ελλείπουν.
Για τους εκάστοτε κυβερνώντες, η συζήτηση αρχίζει και τελειώνει στο κοντόφθαλμο ερώτημα πόσες επενδύσεις θα γίνουν άμεσα, εδώ και τώρα, ώστε να πέσει επειγόντως χρήμα στην αγορά και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Αλλά δεν σώζεται η χώρα με μερικές χιλιάδες θέσεις πληρωμένες με το βασικό μεροκάματο. Η οικονομική ανάπτυξη είναι πολύ πιο σύνθετη και ολιστική υπόθεση, κάτι σαν το αίμα που πρέπει να πάει και να αιματώσει κάθε σημείο του «οργανισμού».
Εκτός από ένα σοβαρό εθνικό σχέδιο, η Ελλάδα έχει ανάγκη και από κόσμο. Αν τα βάζαμε κάτω θα βλέπαμε πως χώρες με τα πληθυσμιακά δεδομένα της Ελλάδας δεν έχουν καμιά τύχη να επιβιώσουν στις σημερινές διεθνείς οικονομικές δομές. Γιατί να σου κάνει εργοστάσιο η Κόκα – Κόλα και να μην το στείλει στην Τουρκία, όπου θα πουλάει σε 80 και όχι 10 εκατομμύρια υποψήφιους καταναλωτές; Στον ευρωπαϊκό Βορρά, που επίσης δεν γεννούν παιδιά, διείδαν εγκαίρως το πρόβλημα και εμπλούτισαν τους πληθυσμούς τους με μετανάστες από τις δεκαετίες του ’50 ακόμη. Εμείς, απλά δεν έχουμε πολιτική. Επιπλέον, έχουμε εθνικές φοβίες. Αν είχαμε σχέδιο, ίσως όλοι αυτοί οι μετανάστες που καταφτάνουν να μην ήταν «πρόβλημα», αλλά μια ευκαιρία, μια προοπτική για ελεγχόμενη αύξηση του πληθυσμού με «φρέσκο αίμα».
Καθώς ο καιρός περνά, όλο και νέα ζητήματα ανακύπτουν. Τα πράγματα διεθνώς αλλάζουν, μεταβάλλονται, εξελίσσονται και απαιτούν νέες προσεγγίσεις. Παρ’ όλα αυτά, στην Ελλάδα ο τρόπος που σκεφτόμαστε και βλέπουμε τα πράγματα εξακολουθεί να μένει εντυπωσιακά αμετάβλητος. Αν στο Μόλιζε πετάνε κανένα βότσαλο, εδώ τίποτα δεν φαίνεται ικανό να ταράξει την ακινησία της λίμνης.
ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΕΣΗΣ
alexiskalessis@yahoo.gr
