Το περιστατικό αυτό έγινε γνωστό διεθνώς από σχετικό τηλεγράφημα με ημερομηνία 18 Σεπτεμβρίου 1922, το οποίο εστάλη από τον τότε Αμερικανό πρόξενο στη Σμύρνη Τζορτζ Χόρτον προς το Υπουργείο Εξωτερικών των Η.Π.Α. Σε αυτό αναφερόταν η εντολή του καπετάνιου να πετάξει το φορτίο στα νερά του λιμανιού της Σμύρνης και να σώσει μερικούς επιβάτες οι οποίοι σημειωτέον δεν ήσαν λίγοι αλλά 825.
Δέον να επισημανθεί ότι η αξία του φορτίου (πανάκριβα μετάξια, υφάσματα και πορσελάνες) ήταν 200.000 λίρες Αγγλίας, σημερινά περίπου 48-50 εκατομμύρια ευρώ. Και όμως ο άνθρωπος αυτός, χωρίς δεύτερη σκέψη «κοστολόγησε» τις ανθρώπινες ζωές πάνω από τις υλικές αξίες, τις συνέπειες, τις δικαστικές περιπέτειες, την απώλεια της δουλειάς, τα προβλήματα. Κάτι πολύ σπάνιο σήμερα, όπου η υπεραξία του χρήματος διαφθείρει, συκοφαντεί, ψευδολογεί, σκοτώνει, αρπάζει. Καμία από αυτές τις απαξίες δεν άγγιζαν τον ανθρωπιστή καπετάνιο. Ένας και μοναδικός ήταν ο σκοπός του. Να μεταφέρει σώους και αβλαβείς τους πρόσφυγες στην Ελλάδα. Και το κατόρθωσε. Η ιστορία αυτή δεν είναι πολύ γνωστή. Εκείνο όμως που παραμένει τελείως άγνωστο είναι το όνομα του καπετάνιου. Ενώ υπάρχουν όλα τα στοιχεία για το όνομα του πλοίου, το τονάζ, τα λιμάνια που πέρασε, που ήταν ασφαλισμένο.
Η έρευνα που γίνεται από γνωστό σκηνοθέτη της Θεσσαλονίκης και η απόφασή του να γυρίσει σχετική ταινία, η οποία θα είναι έτοιμη το 2022, χρονιά που συμπληρώνονται τα 100 χρόνια από την καταστροφή της Σμύρνης είναι πολύ αξιέπαινη και τιμά τον ίδιο και τη Θεσσαλονίκη, την πόλη της Μικρασιατικής και Ποντιακής προσφυγιάς. Ενισχύει την εθνική μνήμη και δεν ξεχνά τον άγνωστο καπετάνιο. Τον σωτήρα των 825 Ελλήνων και Αρμενίων που κινδύνευαν να κατασφαγούν απ’ τις ακονισμένες πάλες του άτακτου ασκεριού του Μουσταφά Κεμάλ.
Τελειώνοντας τη γραφή αυτού του κειμένου θα ήθελα να εκφράσω την απορία όλων όσους ιστορικά κι’ ανθρώπινα αγγίζει αυτό το γεγονός. Γιατί μέχρι τώρα δεν έγινε καμιά σοβαρή έρευνα ευρέσεως των στοιχείων του άγνωστου καπετάνιου; Του ανθρωπιστή, ο οποίος συνδέεται με το κομμάτι της σωτηρίας 825 ανθρώπων απ’ την φλεγόμενη Σμύρνη το 1922; Εξαιρουμένης της τωρινής αξιόλογης προσπάθειας του εκ Θεσσαλονίκης γνωστού σκηνοθέτη. Το βέβαιο είναι ότι ο άγνωστος καπετάνιος σήμερα δεν είναι εν ζωή. Ίσως όμως να υπάρχουν απόγονοι, συγγενείς, άνθρωποι που γνωρίζουν την ιστορία. Αυτούς μπορεί να ψάξει και να βρει μια σοβαρή δημοσιογραφική έρευνα. Κι αυτήν μπορούν να την προκαλέσουν σχετικοί φορείς. Μεταξύ αυτών Μικρασιατικά και Ποντιακά σωματεία. Προς αυτήν την κατεύθυνση μπορούν να βοηθήσουν πέραν της σύγχρονης τεχνολογίας και σχετικές εκπομπές ανεύρεσης χαμένων προσώπων. Οι οποίες διευθύνονται από καταξιωμένους δημοσιογράφους με θετικό έργο στο ενεργητικό τους. Και αυτό καταμαρτυρείται από την πολυετή παρουσία τους στον χώρο αυτό. Έτσι ίσως μάθουμε το όνομα του καπετάνιου. Αλλά, ακόμα και αν δεν το πληροφορηθούμε έχουμε χρέος με κάθε τρόπο να τιμήσουμε την πράξη του αυτή. Για να μείνει παράδειγμα στον κόσμο και να μας θυμίζει ότι υπάρχουν άνθρωποι που πάνω απ’ το χρήμα εκτιμούν την ανθρώπινη ζωή. Κι αυτό το κάνουν πράξη ακόμα και σε στιγμές που είναι δύσκολες και επικίνδυνες. Τέτοιες μορφές πρέπει να προβάλουμε, αν θέλουμε την κοινωνία μας να την κάνουμε πιο γλυκιά και πιο ανθρώπινη. Διανθισμένη από πράξεις αυτοθυσίας και ανθρωπισμού.
Από τον Κωνσταντίνο Τσιρονίκο
