Πώς ψηφίζουν οι Eλληνες μετά το 1950

Από τον Γιάννη Μπασλή, δρ.φ.

Αμέσως μετά τη λήξη του εμφυλίου το 1950 οι Έλληνες χωρίστηκαν ιδεολογικά, πολιτικά και κομματικά στα δύο. 45% περίπου εντάχθηκαν στον λεγόμενο κεντροδεξιό ιδεολογικό χώρο, ενώ 45% περίπου στον λεγόμενο κεντροαριστερό.

10% μετακινούνται πότε δεξιά και πότε αριστερά. Η ιδεολογική, πολιτική και κομματική αυτή διχοτομία εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα.
Από το 1950-67 και από το 1974 μέχρι σήμερα, διάστημα κατά το οποίο λειτούργησε η κοινοβουλευτική δημοκρατία, κέρδιζε τις εκλογές και κυβερνούσε ένα κεντροδεξιό ή κεντροαριστερό κόμμα, που με έναν ικανό αρχηγό μπορούσε να πείσει όλους τους ψηφοφόρους της ιδεολογικής του παράταξης να τον στηρίξουν. Το 1950-52 η κεντροαριστερή παράταξη, αν και διασπασμένη κομματικά, αναγνώρισε στον Ν. Πλαστήρα την πρωτοκαθεδρία και κυβέρνησε τη χώρα.
Από το 1952 όμως κι ύστερα, με τον θάνατο του Πλαστήρα η κεντροαριστερά διασπάστηκε σε πολλά κόμματα χωρίς ν’ αναγνωρίζει κάποια σημαντική προσωπικότητα ως αρχηγό. Αντίθετα η κεντροδεξιά μπόρεσε να ενώσει όλα τα κόμματά της σε ένα, κάτω από την κυριαρχία μια ικανής προσωπικότητας, του Αλ. Παπάγου πρώτα με το κόμμα του «Συναγερμού», του Κ. Καραμανλή με την «ΕΡΕ» ύστερα. Κι έτσι η κεντροδεξιά κυριάρχησε ως κυβέρνηση από το 1952 μέχρι το 1963. Το πρόβλημα της κομματικής πολυδιάσπασης της παράταξης αντιλήφθηκαν τα κεντροαριστερά κόμματα στο τέλος της δεκαετίας του 1950. Γι’ αυτό και, για να καταλάβουν την κυβερνητική εξουσία, δημιούργησαν την Ένωση Κέντρου (ΕΚ) με αρχηγό τον Γ. Παπανδρέου, ώστε όλοι οι ψηφοφόροι της να ψηφίσουν στις εκλογές μόνο την ΕΚ. Το πέτυχαν το 1963. Η σύγκρουση όμως με το παλάτι και η πολυδιάσπαση πάλι του κομματικού χώρου της ΕΚ διέλυσαν τη δυνατότητα κυβέρνησης ενός κόμματος των κεντροαριστερών. Η Χούντα έβαλε τέλος σ’ αυτή τη διαμάχη αριστεροδέξιων.
Με την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974 αναβίωσε ο ιδεολογικός- πολιτικός διχασμός. Αλλά, ενώ η κεντροαριστερά εκπροσωπούνταν από το ΚΚΕ, ΚΚΕ-εσωτ., ΠΑΣΟΚ, Ε.Κ. κ.λπ., η κεντροδεξιά εκπροσωπούνταν μόνο από το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας με έναν αδιαφιλονίκητο αρχηγό, τον Κ. Καραμανλή. Ήταν επόμενο να κυριαρχήσει μέχρι το 1981. Το 1974 μάλιστα η πολιτική/κομματική διαίρεση των Ελλήνων φάνηκε περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Όλοι οι Έλληνες τότε πίστευαν πως μόνο ο Κ. Καραμανλής ήταν σε θέση να αποκαταστήσει τη Δημοκρατία. Κι αυτό εκφράστηκε έντονα από τον αριστερό Μίκη Θεοδωράκη με τη φράση «Καραμανλής ή τανκς!». Κι όμως στις εκλογές μόνο το 53% ψήφισε τον κεντροδεξιό Κ. Καραμανλή. Το 47% ψήφισε κεντροαριστερά κόμματα, αν και γνώριζαν πως κανένας από αυτούς που ψήφιζαν δεν ήταν ικανός να στεριώσει τη δημοκρατία.
Στο τέλος όμως της δεκαετίας του 1970 η ισχυρή προσωπικότητα του ηγέτη του ΠΑΣΟΚ Ανδρέα Παπανδρέου μπόρεσε να πείσει όλους τους κεντροαριστερούς να τον ψηφίσουν στις εκλογές του 1981, σε αντίθεση με τους κεντροδεξιούς, οι οποίοι με την προεδροποίηση του Κ. Καραμανλή διασπάστηκαν. Για 24 χρόνια μέχρι το 2004 οι κεντροαριστεροί ψήφιζαν μαζικά το ΠΑΣΟΚ, μια που έτυχε τον Α. Παπανδρέου να τον διαδεχτεί μια επίσης ισχυρή και αποτελεσματική προσωπικότητα, ο Κ. Σημίτης.
Η κεντροδεξιά αντίθετα μόνο τρία χρόνια (1990-93) με ηγέτη τον Κ. Μητσοτάκη μπόρεσε να προσελκύσει την υποστήριξη όλων των κεντροδεξιών ψηφοφόρων. Το 1993 όμως διασπάστηκε από τον Α. Σαμαρά και φυσικά έχασε την κυβερνητική εξουσία. Μετά την αποχώρηση τόσο του Κ. Σημίτη το 2004 από τον κεντροαριστερό χώρο όσο και του Κ. Μητσοτάκη/Μ. Έβερτ από τον κεντροδεξιό, αρχηγοί των δύο πολιτικών χώρων αναδείχθηκαν δύο «αχθοφόροι ονόματος». Έτσι ονόμαζε ο Όμηρος στην Ιλιάδα τα παιδιά σπουδαίων ανδρών, που το μόνο προσόν που είχαν ήταν το όνομα του πατέρα τους και καμία από τις αρετές του. Πρόκειται για τον Κωστάκη Καραμανλή, ανεψιό του θεμελιωτή της σύγχρονης δημοκρατίας μας, που οι κεντροδεξιοί τον ανάδειξαν αρχηγό της ΝΔ και πρωθυπουργό, πιστεύοντας πως θα έχει κάποιες από τις πολιτικές ικανότητες του μπάρμπα του. Οι κεντροαριστεροί από την άλλη επέλεξαν με την ίδια λογική για αρχηγό του ΠΑΣΟΚ τον γιο του Αντρέα, Γιωργάκη Παπανδρέου (ΓΑΠ).
Και οι δύο «αχθοφόροι» έγιναν πρωθυπουργοί, ο Κωστάκης την περίοδο 2004-9, διαλύοντας την οικονομική και όχι μόνο ζωή του τόπου, ο Γιωργάκης το 2009-11, αποδεικνύοντας πλήρως την ανικανότητά του να βάλει κάποια τάξη στο ρημαγμένο βασίλειο. Με την οικονομική κρίση του 2009 κι ύστερα ο κόσμος και των δύο πολιτικών παρατάξεων στις εκλογές του 2012 ψήφισαν όποιο πολιτικό «νούμερο» διακήρυττε πως θα συγκρουσθεί με την ευρωπαϊκή νομενκλατούρα, δηλ. τη Μέρκελ, τον Σόιμπλε κ.λπ. Κι έτσι εκλέχτηκαν στη Βουλή ως αρχηγοί κομμάτων ο Π. Καμμένος, ο Λεβέντης, ο Στ. Θεοδωράκης (Ποτάμι), η Χρυσή Αυγή κ.λπ. Εκείνος όμως που έπεισε τους κεντροαριστερούς ήταν ο νεότατος και πολύ αντιευρωπαίος αρχικά αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας. Έτσι έγινε πρωθυπουργός της χώρας το 2015.
Η κομματική όμως πολυδιάσπαση δεν άλλαξε την πολιτική διχοτομία με το 50% να ψηφίζει τα αυτοαποκαλούμενα αριστερά κόμματα και 50% τα δεξιά. Έτσι στις εκλογές π.χ. του Σεπτεμβρίου 2015 ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, Ποτάμι, ΚΚΕ κ.λπ. μοιράστηκαν το «αριστερό» 50% (Σύριζα 35%, ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ 6,28%, ΚΚΕ 5,55%, Ποτάμι 4,09, =51,38). Το δεξιό 50% μοιράστηκαν ΝΔ 28,10, ΑΝΕΛ 3,69, Χρυσή Αυγή 6,99, Ένωση Κεντρώων 3,43 κ.λπ.= 42,21. Τελικά το κόμμα που αντικατέστησε το ΠΑΣΟΚ στ’ αριστερά ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ, με ηγέτη ένα δυναμικό νέο, τον Αλέξη Τσίπρα. Στα δεξιά η ΝΔ κράτησε μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων της.
Στις εκλογές της 7/7/2019 οι πιο πολλοί αριστεροί ψηφοφόροι επέλεξαν τον δυναμικό Αλέξη Τσίπρα (ΣΥΡΙΖΑ- 31,52%), ενώ οι υπόλοιποι διασπάρθηκαν σε ΚΙΝΑΛ (ΠΑΣΟΚ-8,10%), ΚΚΕ 5.30, Βαρουφάκης 3,44 = 48,36. Οι δεξιοί ψήφισαν κυρίως τον νέο δυναμικό ηγέτη της ΝΔ Κυριάκο Μητσοτάκη (39,85), ενώ λίγοι τον Κ. Βελόπουλο 3,70, Χρυσή Αυγή 2,93=46,48.
Είναι ολοφάνερο πια ότι στη συνείδηση των κεντροαριστερών ψηφοφόρων ηγέτης τους είναι ο Αλέξης Τσίπρας. Στα δεξιά έχει πια επιβληθεί η ηγετική φυσιογνωμία του Κ. Μητσοτάκη, που στις εκλογές της 7/7/19 εκλέχτηκε πρωθυπουργός. Στο μέλλον οι δύο αυτές πολιτικές φυσιογνωμίες, Αλ. Τσίπρας στ’ αριστερά και Κυρ. Μητσοτάκης στα δεξιά, θα κυριαρχήσουν, σβήνοντας όλους τους άλλους κομματικούς φορείς. Μόνο το ΚΚΕ θα επιβιώσει έχοντας πάντα ένα σταθερό 5%.