Λίγους μήνες πριν την οριστική υποταγή της Αθήνας, ο Σπαρτιάτης ναύαρχος Λύσανδρος είχε εξουδετερώσει τον αθηναϊκό στόλο, χωρίς να δώσει καν ναυμαχία στην περιοχή της Λαμψάκου, στα στενά του Ελλησπόντου, εφαρμόζοντας την τακτική του εφησυχασμού του εχθρού και του αιφνιδιασμού. Μετά τη νίκη του ο Λύσανδρος δίκασε και εκτέλεσε τους Αθηναίους στρατηγούς, εκτός από τον Αδείμαντο. Του χάρισε τη ζωή γιατί ο Αδείμαντος ήταν ο μόνος που δεν είχε υποστηρίζει παλιότερα μια παράλογη απόφαση των Αθηναίων, όταν είχαν νικήσει σε ναυμαχία και αφορούσε στους αιχμαλώτους. Ο ιστορικός Ξενοφώντας μας πληροφορεί ότι μετά την οριστική ήττα των Αθηναίων, ο Αδείμαντος είχε κατηγορηθεί από τους συμπολίτες του ότι είχε προδώσει τα σχέδια των Αθηναίων στον Λύσανδρο και γι’ αυτό εκείνος νίκησε. Η άποψη ότι η Αθήνα μπορούσε να νικηθεί μόνο με προδοσία, βρήκε τεράστια απήχηση στον λαό της πόλης, που δικαιολόγησαν έτσι την ήττα τους.
Πρόκειται για μια πάγια άποψη που υιοθετούν σχεδόν όλοι οι λαοί ανά τους αιώνες, οι οποίοι αδυνατούν να αποδεχτούν ότι για την κατάσταση που βρίσκονται φταίνε οι ίδιοι και αναζητούν ή εφευρίσκουν εχθρούς. Για να γίνει πιο κατανοητό αυτό, σκεφτείτε πόσες θεωρίες συνωμοσίας και αν έχουμε διαβάσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την κακή κατάσταση της σημερινής ελληνικής κοινωνίας. Φταίνε σκοτεινά κέντρα εξουσίας που μας ζηλεύουν για το ένδοξο παρελθόν μας, φταίνε εξω-ελλαδικές πολιτικές δυνάμεις γιατί φοβούνται τη δυναμική μας, φταίνε οι εξωγήινοι που για να κυριαρχήσουν στη γη πρέπει πρώτα να εξοντώσουν τους Έλληνες. Φταίνε όλοι οι άλλοι εκτός από εμάς τους ίδιους.
Άραγε ποιος φταίει για αυτή την αδυναμία μας να καταλάβουμε ότι η ευημερία του κράτους είναι προϊόν της ατομικής ευημερίας και σωστής συμπεριφοράς; Αναζητούμε το ρουσφέτι, έχουμε τη φοροδιαφυγή εθνικό σπορ, επιδιώκουμε μόνο το προσωπικό όφελος αδιαφορώντας για τη ζημιά που προκαλείται στην Πολιτεία. Όταν μετά επιδεινώνονται τα οικονομικά προβλήματα του κράτους κατηγορούμε όλους τους άλλους χωρίς να λαμβάνουμε υπ' όψιν τη δικιά μας στάση.
Άραγε ποιος φταίει που είμαστε ένας απείθαρχος λαός και πειθαρχούμε μόνο σε ό,τι μας αρέσει και μας εξυπηρετεί έστω και στιγμιαία; Ενώ όλοι μας γνωρίζουμε την αναγκαιότητα τήρησης των νόμων, θέλουμε να τηρούνται από τους άλλους και όχι από εμάς. Οι ίδιοι άνθρωποι που επικαλούνται τον νόμο αν δουν ένα παρκαρισμένο αυτοκίνητο σε θέση στάθμευσης για άτομα με αναπηρία, είναι ικανοί μετά από μικρό χρονικό διάστημα να παρκάρουν οι ίδιοι εκεί και αν τους γίνει παρατήρηση να γίνονται έξαλλοι από θυμό.
Άραγε ποιος φταίει που θεωρούμε την καλοπέραση και τις υλικές απολαύσεις υπέρτατες αξίες και τις επιδιώκουμε χωρίς συχνά να έχουμε τις ανάλογες οικονομικές δυνατότητες; Παλιότερα παίρναμε δάνεια για να πάμε διακοπές, δάνεια για να αλλάξουμε το αυτοκίνητο άσχετα αν δεν χρειαζόταν, δάνεια για το κάθε τι. Αδυνατούσαμε και αδυνατούμε έως και σήμερα να προσαρμόσουμε τη ζωή μας στις πραγματικές οικονομικές δυνατότητες.
Ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, ίσως το μεγαλύτερο, θεωρεί αποκλειστικά υπεύθυνους για την κατάσταση, τους εκάστοτε πολιτικούς που διαχειρίστηκαν την εξουσία τις τελευταίες δεκαετίες. Όμως και αυτούς εμείς τους δώσαμε την εξουσία με την ψήφο μας. Φταίμε λοιπόν γιατί εύκολα πιστέψαμε υποσχέσεις που δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν. Φταίνε όμως και εκείνοι γιατί συχνά τοποθέτησαν το λεγόμενο πολιτικό κόστος πάνω από αυτό που έπρεπε να γίνει.
Λένε ότι το πρώτο βήμα για να διορθωθεί ένα λάθος είναι να συνειδητοποιήσει κανείς ότι έκανε λάθος. Να το αποδεχτεί. Όταν λοιπόν κάνουμε την αυτοκριτική μας ως άτομα και ως κοινωνία και αποδεχτούμε ότι είμαστε υπεύθυνοι για τα δεινά που υπάρχουν, μπορούμε να ξεκινήσουμε και τη διόρθωσή τους. Ίσως να είναι μια δύσκολη διαδικασία μιας και υπάρχουν νοοτροπίες δεκαετιών, αλλά είναι ο μόνος τρόπος που υπάρχει για να δημιουργήσουμε μια όσο το δυνατόν πιο αρμονική κοινωνία.
Από τον Νίκο Τάχατο, φιλόλογο
