Μέσα σε αυτή την τεχνητή λάμψη, σπεύσαμε πολλοί να προβάλλουμε το ανθρώπινό μας πρόσωπο, αυτό που επιτάσσει ο άγραφος κανόνας του καλού ανθρώπου και του καλού Χριστιανού τούτες τις Άγιες Ημέρες. Με την αίσθηση της αυτοϊκανοποίησης και της ματαιοδοξίας, της υπερύψωσης του εγώ μας, αυτές τις άγιες ημέρες, νομίζουμε ότι πράξαμε το ανθρωπιστικό μας καθήκον εξαντλώντας το μέχρι την επόμενη φορά, που θα χρειαστεί να φανούν τα φιλάνθρωπα αισθήματά μας. Κάπου μεταξύ των χριστουγεννιάτικων αγορών, αφού προηγουμένως αγοράσαμε το ακριβό μας άρωμα και εξασφαλίσαμε τα επώνυμα δώρα, ο εναπομείναν χρόνος και το περίσσευμα χρημάτων αφιερώθηκαν στην υποχρέωση της φιλανθρωπίας. Η εγωιστική διάθεσή μας μερίμνησε για τους άπορους, τους άστεγους, τους περιθωριοποιημένους, τα άμοιρα παιδιά. Ανίχνευσε κανείς όμως την ψυχή του την ώρα των πράξεων ελεημοσύνης, αποκρυπτογράφησε τα συναισθήματα, που τον υποκίνησαν στο να προβεί στις πράξεις φιλανθρωπίας; Η απάντηση περιττή, διότι είναι πασιφανής σε όλους μας. Σε κάθε πράξη φιλανθρωπίας το κυρίαρχο συναίσθημά ήταν η ικανοποίηση της προσωπικής ματαιοδοξίας, η επιβεβαίωση της αίσθησης του τυχερού ή εκλεκτού, αφού ο Θεός δεν μας στερεί τίποτα εξ όσων στερεί από τους φτωχούς και μοναχικούς συνανθρώπους. Κάθε φορά που νομίζουμε ότι πράττουμε μια πράξη φιλανθρωπίας, ενισχύεται η εγώκεντρη τάση μας, καθώς εκ των πραγμάτων επιβεβαιώνεται, ότι ο φιλάνθρωπος είναι ο δυνατός, ο κραταιός, ο ευεργέτης, ενώ ο ευεργετούμενος είναι ο αδύναμος και ευάλωτος. Και το χαμόγελο, που σχηματίζεται στο πρόσωπό του φιλάνθρωπου, δεν αντλείται από τη σκέψη της ανακούφισης μιας άλλης ψυχής, αλλά από τη σκέψη ότι μια άλλη ψυχή αναγκάστηκε να πει Ευχαριστώ και να αισθάνεται ευγνωμοσύνη. Η Φιλανθρωπία, με τη μορφή που χρησιμοποιείται, έχει απωλέσει το ουσιαστικό της νόημα, το νόημα για το οποίο δημιουργήθηκε και αποτελεί αρετή για την κοινωνία και τον άνθρωπο. Τούτη τη φιλανθρωπία είμαι βέβαιη ότι δεν δίδαξε ούτε η εκκλησία, αλλά ούτε και η κοινωνία. Διότι φιλανθρωπία σημαίνει Φίλος του Ανθρώπου, σημαίνει απλά αγαπώ τον συνάνθρωπο και είμαι αρωγός και συμπαραστάτης του. Η Φιλανθρωπία είναι ανύψωση της ψυχής του ανθρώπου και όχι ανύψωση της αλαζονείας και της εγωιστικής υπερηφάνειας. Η Φιλανθρωπία ως αρετή εκδηλώνεται στον άνθρωπο κάθε ημέρα και κάθε στιγμή του βίου του. Φωτίζει μόνη της το σύμπαν και δεν χρειάζεται λαμπιόνια για να τη φωτίσουν. Κάνει το πρόσωπο του ανθρώπου φωτεινό με μια λάμψη εσωτερική και ανεξάντλητη, τόση που δεν έχει ανάγκη από τον μανδύα μιας αστραφτερής ακριβής τουαλέτας. Κυρίως όμως η φιλανθρωπία είναι αθόρυβη, βουβή σχεδόν, ταπεινή και σκοτεινή, υπάρχει όμως κάθε ημέρα, κάθε στιγμή, διαρκώς και καθολικώς. Κι αν δεν την έχουμε δει συχνά δεν ευθύνεται εκείνη, αντιθέτως η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική μας γιατί τον υπόλοιπο χρόνο, όταν σβήνουν τα φώτα, δεν μεριμνούμε για τα παιδιά, που βρίσκονται ιδρυματοποιημένα, για τους ηλικιωμένους που αργοσβήνουν σε γηροκομεία και κλινικές, για τις γυναίκες και μητέρες που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν το γάλα του παιδιού τους, για τους συνάνθρωπους που ζουν στην ένδεια, πιστεύοντας αδαώς ότι μέχρι να ξανανάψουν τα φώτα, δεν μας χρειάζεται κανείς. Απογοητεύομαι βαθειά, όταν διακρίνω ότι η Φιλανθρωπία έχει εκφυλιστεί και έχει λάβει χαρακτήρα κοινωνικής προβολής και ότι χρησιμοποιείται για να καλύψει όχι πρακτικά και υλικά κενά των ευεργετούμενων, αλλά για να καλύψει τα ψυχικά κενά των ευεργετούντων. Ελπίζω όμως, συνάμα, όταν συναντώ κι εκείνους τους ανθρώπους, που δεν εντάσσουν τη φιλανθρωπία στο πρόγραμμα και στις υποχρεώσεις των Αργιών. Αντίθετα, η προσφορά ενυπάρχει στο πρόγραμμα της δικής τους ζωής, παρέχεται αναπόσπαστα μέσα από την εργασία τους και την κοινωνική τους δράση. Η προσφορά στην κοινωνία και στον άνθρωπο είναι διαρκής και αδιάλειπτη. Αυτούς τους ανθρώπους δεν θα τους δει ποτέ κανείς, ούτε να φωτογραφίζονται, ούτε να συμμετέχουν σε λαμπερά ρεβεγιόν. Γιατί αυτοί οι άνθρωποι, κάθε φορά που κάνουν ανασκόπηση στην ψυχή τους, βλέπουν τον συνάνθρωπο που πονά, ως ισότιμο και ισάξιο, που βρίσκεται δίπλα του κι όχι πίσω του. Αυτοί οι άνθρωποι βλέπουν τον πόνο του διπλανού ως το κακό, που πρέπει να εξαλειφθεί, να περιορισθεί για να μην πλήξει περαιτέρω. Γι’ αυτούς ο πόνος, η φτώχεια, η μοναξιά, η εγκατάλειψη των ανθρώπων, δεν αντιμετωπίζεται με τυμπανοκρουσίες και διαφημίσεις, αλλά με διαρκή προσπάθεια, με κοπιώδη και δίκαιο αγώνα. Kαι καθώς εισήλθαμε σε έτος εκλογών, ας κάνουμε αυτή τη φορά την υπέρβαση. Ας αναλογισθούμε ότι πολιτική σημαίνει προσφορά και ότι ο τόπος μας έχει ανάγκη να υπηρετηθεί από ανθρώπους, που έχουν αποδείξει, ότι η αλληλεγγύη αποτελεί όχι μια απλή έκφραση ευκαιριακής ηθικής και καλής πράξης, αλλά στάση ζωής, αξία εμπεδωμένη και στερεωμένη. Ότι έχουμε ανάγκη να μπούμε κάτω από την ομπρέλα ανθρώπων, που θα αντιμετωπίζουν όλους τους συνανθρώπους ως ισότιμα, ενεργά και αξιοπρεπή μέλη της ίδιας κοινωνίας. Που θα μεριμνούν για όλους τους πολίτες, που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης, ως μέλη μιας κοινωνίας, που δικαιούνται να “έχουν” ότι οι πολιτικοί “υποχρεούνται’’ να δίνουν. Που διεκδικούν και δεν επαιτούν από μια οργανωμένη Πολιτική Κοινότητα, στοιχειώδη αγαθά και δικαιώματα, προσφέροντας στους πολίτες ό,τι δικαιούνται και όχι ό,τι περισσεύει. Καλή Χρονιά.
Από τη Νικολέτα Μπουρνόβα, δικηγόρο
