Από τον Βασίλη Πλατή
Η πλήρης «στοίχιση» της Γαλλίας με τις ελληνικές θέσεις ιδιαίτερα κατά το τελευταίο κρίσιμο διάστημα δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα των πολιτικών συσχετισμών που διαμορφώθηκαν στην Ευρώπη. Προφανώς ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ επιδίωξε με τη βοήθεια που πρόσφερε στην ελληνική πλευρά να «ορθώσει» το ανάστημά του απέναντι στη γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και να αποσείσει από πάνω του την κατηγορία της αριστερής πτέρυγας του σοσιαλιστικού κόμματος όπου ανήκει, ότι μετέτρεψε τη Γαλλία σε «ουρά» της ηγεμονεύουσας στην Ευρώπη Γερμανίας υιοθετώντας την πολιτική της λιτότητας που επιβάλλει το Βερολίνο. Επίσης, είναι πιθανό το οικονομικό κόστος με το οποίο θα επιβαρυνόταν η παραπαίουσα γαλλική οικονομία από το ενδεχόμενο ενός Grexit, να έπαιξε το ρόλο του στη αποκρυστάλλωση της γαλλικής στάσης απέναντι στο ελληνικό ζήτημα.
Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει τους ισχυρούς δεσμούς που αναπτύχτηκαν ανάμεσα στις δύο χώρες κατά το παρελθόν. Οι πρωτεργάτες της Ελληνικής Επανάστασης σε ιδεολογικό επίπεδο είχαν εγκολπωθεί τις διακηρύξεις των γάλλων διαφωτιστών και τα κηρύγματα της Γαλλικής Επανάστασης για ελευθερία, ισότητα, κοινωνική δικαιοσύνη. Αλλά και σε πρακτικό επίπεδο, οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των γάλλων στρατιωτών που αντιμετώπισαν τη στρατιά του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο κράτησαν «ζωντανή» την Επανάσταση, ενώ η ενεργός συμμετοχή του γαλλικού στόλου στη ναυμαχία του Ναβαρίνου επιτάχυνε τις πολιτικές διεργασίες για τη συγκρότηση του πρώτου ελληνικού κράτους. Το φιλελληνικό κίνημα που επικράτησε στην Ευρώπη το 19ο αιώνα οφείλει πολλά στη δραστηριοποίηση των Γάλλων, που εμφορούνταν από τα ιδεώδη και τις αξίες του αρχαιοελληνικού πνεύματος. Πολλοί εξ αυτών συμμετείχαν σε διάφορες μάχες στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, ενώ άλλοι σχημάτισαν επιτροπές στο εξωτερικό ενισχύοντας οικονομικά τον αγώνα των Ελλήνων για ελευθερία.
Αλλά και στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι δεσμοί με τη φίλη και σύμμαχο Γαλλία παρέμειναν ακατάλυτοι. Μετά το τέλος μάλιστα του Πολέμου, ο επικεφαλής της γαλλικής αντίστασης και μετέπειτα πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας στρατηγός Σαρλ Ντε Γκωλ, σε ομιλία του στο γαλλικό κοινοβούλιο, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τον ηρωισμό του ελληνικού λαού και των ηγετών του στη διάρκεια του Πολέμου. Στις αρχές, εξάλλου, της δεκαετίας του 1950, οι δύο χώρες προχώρησαν στη σύναψη στενών οικονομικών σχέσεων, που συνιστούσαν την επανάκαμψη του γαλλικού κεφαλαίου στην Ελλάδα. Οι καλές διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών συνεχίστηκαν, με εξαίρεση την περίοδο της κρίσης του Σουέζ (1956-1958), κατά την οποία η απόφαση της γαλλικής διπλωματίας να επέμβει στην περιοχή είχε ενεργοποιήσει αντιιμπεριαλιστικά αντανακλαστικά στην ελληνική κοινή γνώμη.
Η Γαλλική Δημοκρατία συνέβαλε και στην αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα μετά την πτώση της επτάχρονης δικτατορίας των συνταγματαρχών (1967-1974), καθώς ο γάλλος πρόεδρος Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν διέθεσε το προεδρικό αεροπλάνο προκειμένου να προσγειωθεί στις 24 Ιουλίου 1974 στο ελληνικό έδαφος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος με τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε στη συνέχεια επανέφερε τη δημοκρατία στη χώρα. Ο Ζισκάρ ντ' Εστέν, πέντε χρόνια αργότερα, παραμέρισε τις εγγενείς οικονομικές αδυναμίες της Ελλάδας και άναψε το «πράσινο φως» για την ένταξή της στην Ε.Ο.Κ. (Ευρωπαϊκή Οικονομική Ένωση), τον «προθάλαμο» της σημερινής διευρυμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από τις παραπάνω ενδεικτικές αναφορές γίνεται κατανοητό ότι η «εγγύτητα» ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γαλλία και η «προστασία» που πρόσφερε σε κρίσιμες ιστορικές συγκυρίες στη χώρα μας η γαλλική διπλωματία, απορρέουν από ένα κοινό αξιακό υπόβαθρο, οι ρίζες του οποίου βρίσκονται στο μακρινό παρελθόν. Οι Γάλλοι φαίνεται να πιστεύουν ακόμη στη δημοκρατία, την ισότητα, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη, ιδέες που εκπορεύτηκαν από την Αρχαία Ελλάδα. Εμφορούμενοι από αυτές τις ιδέες, που σφυρηλατήθηκαν, ωστόσο, στο αμόνι του Γαλλικού Διαφωτισμού και έγιναν «σημαία» της Γαλλικής Επανάστασης, οικοδόμησαν το σύγχρονο κράτος τους. Φαίνεται ότι δεν ξεχνούν το χρέος τους προς την Ελλάδα…
Από την άλλη πλευρά, η ρεαλιστική εκτίμηση των πολιτικών πραγμάτων όπως διαμορφώθηκαν τα τελευταία χρόνια στη γηραιά ήπειρο με την «ηγεμονική» και αυταρχική συμπεριφορά της Γερμανίας έναντι των άλλων ευρωπαϊκών λαών ίσως να επέβαλε τη συμπαράταξη της Γαλλίας με τις ελληνικές θέσεις: η γαλλική οικονομία «ασθμαίνει» και σε καμιά περίπτωση οι Γάλλοι δεν θα επιθυμούσαν την επιστροφή στην οικονομική ύφεση. Ταυτόχρονα, για τον ίδιο τον πρόεδρο Ολάντ, ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη ή ακόμη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα εξασθένιζε τις προοπτικές για επανεκλογή του στο προεδρικό αξίωμα στις εκλογές του 2017, υπό το βάρος σκληρής κριτικής από το κόμμα του. Κατά συνέπεια, η σύμπραξη της Γαλλίας με την πρώτη αριστερή ελληνική κυβέρνηση, η οποία επιχείρησε ανεπιτυχώς να αλλάξει τους πολιτικούς όρους στην Ευρώπη, ίσως να ήταν δικαιολογημένη. Προφανώς, η Ελλάδα να αποτελούσε και για τους Γάλλους μια κάποια λύση…
Ο Βασίλης Πλατής, είναι φιλόλογος, δρ. Ιστορίας του Α.Π.Θ.
