Σήμερα όμως τείνει να ταυτιστεί με την πνευματική εξύψωση του ανθρώπου, την καλλιέργεια δηλ. των γραμμάτων και των τεχνών (γλώσσα, τέχνη, λογοτεχνία, θέατρο, παιδεία, ιδέες, αξίες, ήθη, έθιμα κλπ). Η πνευματική αυτή εξύψωση του ανθρώπου στην ουσία είναι ένα αγώνισμα, το οποίο αρχίζει βέβαια να καλλιεργείται πρώτα στην οικογένεια κι ύστερα στα σχολείο. Μόνο που αυτή δεν σταματάει με το τέλος της σχολικής παιδείας. Συνεχίζει σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Την ευθύνη βέβαια γι’ αυτή τη συνεχή πολιτιστική αναβάθμισή του φέρει πια το ίδιο το άτομο, που αναλαμβάνει το βάρος για τη «διά βίου» πολιτιστική του παιδεία είτε αυτομορφωνόμενος είτε συμμετέχοντας σε πολιτιστικά δρώμενα. Σ’ αυτόν όμως τον αγώνα του ατόμου οφείλουν να σταθούν αρωγοί οι διάφοροι πολιτικοί και κοινωνικοί θεσμοί. Γιατί αβοήθητος ο άνθρωπος κινδυνεύει να χάσει τον πολιτιστικό του δρόμο.
Στην αρχαία Αθήνα την ευθύνη για την ανύψωση του πολιτιστικού επιπέδου όλων των πολιτών είχε αναλάβει η κυβέρνηση. Γι’ αυτό και καθιέρωσε πολιτιστικές δραστηριότητες όπως π.χ. είναι οι θεατρικές παραστάσεις, τις οποίες παρακολουθούσαν δωρεάν οι Αθηναίοι πολίτες. Στους κατοίκους των δήμων, των χωριών δηλ. της Αττικής, την ευθύνη έφεραν οι τοπικοί δήμοι, που οργάνωναν θεατρικές, μουσικές, χορευτικές, ποιητικές κ.λπ. παραστάσεις και εκδηλώσεις για τη μόρφωση των δημοτών τους.
Θεωρώ λοιπόν πως, όπως στην αρχαία Αθήνα έτσι και σήμερα, ο θεσμός που θα έπρεπε ν’ αναλάβει μετά το σχολείο την πολιτιστική καλλιέργεια των πολιτών είναι ο καλλικρατικός δήμος, χρησιμοποιώντας τόσο τους διάφορους πολιτιστικούς συλλόγους των χωριών όσο και αναπτύσσοντας ο ίδιος πολιτιστικές δραστηριότητες.
Πριν από τη δημιουργία των δήμων οι ‘πολιτιστικοί σύλλογοι’ των χωριών, που είχαν δημιουργηθεί μετά τη μεταπολίτευση, προσπαθούσαν με διάφορες εκδηλώσεις και δραστηριότητες, π.χ. διαλέξεις, θεατρικές παραστάσεις, δημιουργία χορευτικών συγκροτημάτων παραδοσιακών χορών κ.λπ. να διατηρήσουν και να αναβαθμίσουν την παιδεία των συγχωριανών τους. Με τα γλίσχρα οικονομικά τους μέσα, αλλά με πολλή προσωπική δουλειά, οι σύλλογοι αυτοί στα περισσότερα χωριά είχαν πετύχει πάρα πολλά. Όμως προοδευτικά πολλοί σύλλογοι άρχισαν να περιορίζουν τις δραστηριότητες εξαιτίας κυρίως έλλειψης χρημάτων. Μόνη η φιλοτιμία των μελών δεν αρκεί.
Η δημιουργία των δήμων, ιδιαίτερα των σημερινών καλλικρατικών, δημιούργησε την προσδοκία πως θα δημιουργούνταν οι κατάλληλοι θεσμοί για μια πολιτιστική άνθηση των χωριών, που στην ουσία αποτελούν τις συνοικίες του δήμου. Όμως, αν και έχουν περάσει 10 χρόνια από τη δημιουργία τους, οι προσδοκίες δεν επαληθεύτηκαν. Οι πολιτιστικοί σύλλογοι που εξακολουθούν να λειτουργούν σε κάποια χωριά συνεχίζουν βέβαια να οργανώνουν κάποια δρώμενα για τους χωριανούς τους και μπορεί να στηρίζονται από τον δήμο. Όμως ούτε όλα τα χωριά έχουν συλλόγους ούτε όλοι οι σύλλογοι είναι δραστήριοι. Χρειάζεται ένας κεντρικός σχεδιασμός, που θα περιλαμβάνει όλα τα χωριά του δήμου. Αλλά αυτοί που θα έχουν την ευθύνη της πολιτιστικής αναβάθμισης των δημοτών πρέπει να είναι γνώστες του αντικειμένου, κι όχι ένας άσχετος αντιδήμαρχος. Μια που έρχονται δημοτικές εκλογές, θα πρότεινα στους δημάρχους που θα εκλεγούν τα ακόλουθα:
1. Ο δήμος να συστήσει μια ομάδα δημοτών που έχουν σπουδάσει ή έχουν σχέση με την κλασική και τη δημοτική μουσική, την τέχνη, τον χορό (κλασικό και δημοτικό), θέατρο, γλώσσα, ιστορία κ.λπ.
2. Η ομάδα αυτή:
α. Να έχει την απόλυτη ευθύνη να σχεδιάζει και να υλοποιεί την πολιτιστική πολιτική του Δήμου.
β. Μαζί με τα ΔΣ των πολιτιστικών συλλόγων να προγραμματίζει και να συντονίζει τις δραστηριότητες των ‘πολιτιστικών συλλόγων’ των χωριών του δήμου, αναλαμβάνοντας την οικονομική τους κάλυψη.
γ. Να ιδρύσει στα κεφαλοχώρια σχολές και τμήματα κλασικού χορού, δημοτικού χορού, ωδεία και ορχήστρες κλασικής μουσικής, χορωδίες, τμήματα καλλιέργειας ζωγραφικής, θεατρικές και λογοτεχνικές ομάδες κ.λπ. Ακόμα να προγραμματίζονται σε όλα τα χωριά ομιλίες και συζητήσεις για την τοπική ιστορία και γλώσσα, τον λαϊκό πολιτισμό κ.λπ.
δ. Οι χορωδίες, οι χορευτικές ομάδες, οι ορχήστρες κ.λπ. να δίνουν παραστάσεις όλο τον χρόνο σε όλα τα χωριά του Δήμου. Η χορωδία π.χ. που έχει το Συκούριο στον Δήμο Τεμπών, στον οποίο ανήκω, θα πρέπει να εμφανίζεται σε όλα τα χωριά του δήμου.
ε. Σε κάθε χωριό να δημιουργηθεί μια δημόσια δανειστική βιβλιοθήκη.
στ. Κάθε χρόνο να προγραμματίζεται στην έδρα του δήμου ένα τριήμερο ή εβδομαδιαίο πολιτιστικό φεστιβάλ, στο οποίο οι διάφορες πολιτιστικές ομάδες και σχολές του δήμου θα παρουσιάζουν τις δραστηριότητές τους, π.χ. θα δίνονται διαλέξεις, θεατρικές, μουσικές, χορευτικές παραστάσεις, θα γίνονται διάφορες εκθέσεις (ζωγραφικής, φωτογραφίας κ.ά.) κ.λπ.
Θα μπορούσα να συνεχίσω. Θαρρώ όμως πως κι αυτά είναι αρκετά, για να δείξουν την πολιτιστική κατεύθυνση που οφείλει ν’ ακολουθήσει ένας δήμαρχος, αν θέλει να δημιουργήσει ένα πολιτιστικό κλίμα, ικανό ν’ ανυψώσει το πολιτιστικό επίπεδο των δημοτών του. Γιατί η σημερινή κατάσταση είναι απογοητευτική. Έτσι μόνο
Θα σηκωθούμε λίγο ψηλότερα (πολιτιστικά), που λέει κι ο ποιητής.
Από τον Γιάννη Μπασλή, δρ. φ.
