Βέβαια, το συνταξιοδοτικό είναι άμεσα συνδεδεμένο και ως εκ τούτου βάλλεται ευθέως από την εξέλιξη άλλων παραμέτρων του, όπως η υψηλή ανεργία, ιδίως στην κατηγορία των πιο παραγωγικών ομάδων πληθυσμού, η οποία συνεπάγεται ελλιπή εισροή εισφορών στα συνταξιοδοτικά ταμεία, το λεγόμενο “brain drain”, δηλαδή η φυγή στο εξωτερικό χιλιάδων νέων Ελλήνων υψηλής μόρφωσης, αλλά και –ιδίως – η υπογεννητικότητα, η οποία κατά κοινή πια ομολογία απειλεί όχι μόνο τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, αλλά και την ίδια την εθνική μας επιβίωση.
Το θέμα των συντάξεων έχει επανέλθει δυναμικά στην επικαιρότητα λόγω της εν εξελίξει διαπραγμάτευσης της Κυβέρνησης με τους θεσμούς ως προς τη δυνατότητα αναστολής του μέτρου περικοπής των συντάξεων, το οποίο έχει ήδη ψηφίσει (!) η ίδια Κυβέρνηση στο πλαίσιο των μνημονιακών της υποχρεώσεων.
Φυσικά, η χάραξη και εφαρμογή πολιτικών για ένα βιώσιμο συνταξιοδοτικό σύστημα, είναι ένα ζήτημα πολυεπίπεδο. Ιδίως, συναρτάται άμεσα με τη βελτίωση των μακροοικονομικών μεγεθών της χώρας, ήτοι ανάκαμψη της οικονομίας, μεγέθυνση του ΑΕΠ μέσω προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας ώστε να βελτιωθεί η αναλογία εργαζομένων –συνταξιούχων και να εισρεύσουν επαρκείς πόροι στα συνταξιοδοτικά ταμεία. Πέραν αυτού, όμως, είναι κρίσιμη η επίτευξη ευρείας κοινωνικής συμφωνίας ως προς το μέγεθος και τη σοβαρότητα του ζητήματος, των αιτίων του, αλλά και των βασικών αρχών που θα πρέπει να διέπουν τις εφαρμοστέες πολιτικές για ένα βιώσιμο συνταξιοδοτικό σύστημα.
Αρχικά, θα πρέπει πάντα να έχουμε υπόψη το βασικότερο χαρακτηριστικό του υφιστάμενου ασφαλιστικού συστήματος, ήτοι ότι το ελληνικό ασφαλιστικό είναι διανεμητικό. Αυτό σημαίνει ότι οι τωρινοί εργαζόμενοι πληρώνουν μέσω των εισφορών τους τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων και όχι τις συντάξεις που οι ίδιοι θα λάβουν στο μέλλον! Άρα, το παράπονο που συχνά ακούμε από τα χείλη των συνταξιούχων «πώς είναι δυνατόν να παίρνουμε τόσο χαμηλή σύνταξη ενώ τόσα χρόνια καταβάλλαμε ψηλές εισφορές;», δυστυχώς είναι κατ’ αρχήν εσφαλμένο, καθώς οι συντάξεις των συνταξιούχων δεν καθορίζονται από τις εισφορές που οι ίδιοι κατέβαλαν, αλλά από αυτές που καταβάλλουν όσοι εργάζονται την ίδια περίοδο που κάποιος συνταξιοδοτείται. Με άλλα λόγια, το σύστημά μας ονομάζεται διανεμητικό γιατί η τωρινή γενιά εργαζομένων «διανέμει» δικό της εισόδημα προς τις παλιότερες γενιές για τις συντάξεις τους.
Κι ενώ για να είναι «υγιές» ένα τέτοιο σύστημα, πρέπει οι εργαζόμενοι να είναι περισσότεροι από τους συνταξιούχους σε αναλογία περίπου 4 εργαζομένων προς 1 συνταξιούχο, τα σημερινά δεδομένα σοκάρουν, καθώς η τάση είναι 1 εργαζόμενος να «συντηρεί» 1 συνταξιούχο. Γι’ άλλη μια φορά οι αριθμοί προειδοποιούν για την επερχόμενη κατάρρευση, χωρίς τη δέουσα σημασία από πλευράς κυβέρνησης.
Ας συμφωνήσουμε, λοιπόν, ως κοινωνία να αποτρέψουμε αυτή την καταστροφή που για άλλη μια φορά θα πλήξει τους πιο αδύναμους και τη νέα γενιά, και να συναινέσουμε ως προς τις βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν το συνταξιοδοτικό μας σύστημα, όπως:
* Μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
* Μεθοδολογία που λαμβάνει υπόψη τα βασικά μεγέθη της οικονομίας και την αναλογία εργαζομένων-συνταξιούχων.
* Αλληλεγγύη μεταξύ γενεών, αλλά και διαγενεακή δικαιοσύνη και σεβασμός στις επόμενες γενιές.
* Επιβράβευση της συνέπειας στην καταβολή εισφορών και εμπέδωση ασφαλιστικής συνείδησης.
Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα της εν εξελίξει διαπραγμάτευσης της Κυβέρνησης, δυστυχώς μικρή σημασία θα έχει. Κι αυτό γιατί αν δεν επιλυθούν τα αίτια του προβλήματος, η εκ νέου μείωση των συντάξεων είναι απλά θέμα χρόνου. Οι αριθμοί λένε πάντα την αλήθεια, γαρ. Είναι εγκληματικό, όμως, η επί 3,5 χρόνια σημερινή Κυβέρνηση να επιδίδεται, με την ανοχή και συνενοχή των Ευρωπαίων, σε μία κοντόφθαλμη ψηφοθηρική διαπραγμάτευση για να μεταθέσει την περικοπή σε μεταγενέστερο χρόνο, αποκρύπτοντας ότι η περικοπή είναι βέβαιη με τα σημερινά δεδομένα, και να μην συζητά για την «καρδιά» του προβλήματος. Άλλο ένα παράδειγμα του «ήθους» της Αριστεράς.
Το ασφαλιστικό και οι βασικές αρχές που οφείλουν να το διέπουν πρέπει να τεθούν ως βασικό διακύβευμα των επόμενων εθνικών εκλογών. Λύσεις υπάρχουν και έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία ανά τον κόσμο, με συνδυασμό των υπαρχόντων συστημάτων, αναδιανεμητικού και κεφαλαιοποιητικού, αλλά, γιατί όχι σύμπραξη και αλληλοσυμπλήρωση ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, τουλάχιστον έως ότου ανακάμψουν οι δείκτες της οικονομίας. Ιδίως, η νέα γενιά, οφείλει να προσέλθει στις κάλπες και να διεκδικήσει ένα βιώσιμο σύστημα που θα σέβεται τους εργαζομένους και θα της εγγυάται ότι, κατά την ηλικία συνταξιοδότησης, θα λάβει αξιοπρεπή σύνταξη, ανάλογη των κόπων της καθ’ όλη τη διάρκεια της εργασιακής ζωής.
Από την Αθηνά Σιαφαρίκα
* Η Αθηνά Π. Σιαφαρίκα είναι δικηγόρος (MJur Oxford, υπ. διδάκτωρ), μέλος του Μητρώου Στελεχών ΝΔ.
