Σύμφωνα με την παράδοση και τη συλλογή των θαυμάτων του, συναντήθηκε, με τον Αχίλλειο της Λαρίσης, ως στρατιώτης της Θεσσαλονίκης, στον Βαρδάρη. Ο Δημήτριος διακρινόταν για την ευρυμάθειά του, τη σωματική ωραιότητα, την καθαρότητα της καρδιάς και τη γλυκύτητα του χαρακτήρα του. Τα προσόντα αυτά τον βοήθησαν να αναζητήσει τις αξίες και αλήθειες της ζωής και οδηγήθηκε στη χριστιανική πίστη, γενόμενος διαπρύσιος κήρυκας. Στη Θεσσαλονίκη δημιουργήθηκε μια θρησκευτική κίνηση νέων της οποίας κεφαλή της ήταν ο Δημήτριος. Στον ευρύ αυτό κύκλο των νέων, μπήκε αργότερα ο μάρτυρας Νέστωρ. Ο Δημήτριος συγκέντρωνε τους νέους και τους δίδασκε στις υπόγειες στοές της λεγόμενης Χαλκευτής Στοάς. Τη χριστιανική του δράση δεν έκρυψε ο Δημήτριος, ούτε και όταν εκδόθηκε αυτοκρατορική διαταγή, η οποία επέβαλε αρχικά τη φυλάκισή του και στη συνέχεια τον θάνατό του.
Ο Δημήτριος λοιδορήθηκε από τους εχθρούς της πίστης, γιατί δεν αποκήρυξε τον Χριστό, δηλώνοντας στην εξουσία του: «τω Χριστώ μου πιστεύω μόνο». Την εποχή εκείνη οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τη νίκη τους εναντίον των Σκυθών, με αγώνες στον ιππόδρομο. Στο στάδιο υπήρχε ένας μεγαλόσωμος, ο Λυαίος, καταγόμενος από το Σίριο, ο οποίος έβριζε τη θρησκεία του Δημητρίου και προκαλούσε τους πάντες να παλέψουν μαζί του. Ο Νέστωρ που ήταν μαθητής του Δημητρίου, πήγε στη φυλακή, ζητώντας να τον βοηθήσει ο Θεός, για να νικήσει τον Λυαίο, όπως και έγινε, λέγοντας τη φράση: «Ο Θεός του Δημητρίου βοήθει μοι». Ο Μαξιμιανός οργίστηκε και έδωσε εντολή να αποκεφαλιστεί ο Νέστωρ και συνάμα να φονευθεί ο Δημήτριος μέσα στη φυλακή με λογχισμό στη δεξιά πλευρά, όπως, ακριβώς και ο Χριστός. Σύμφωνα με τον Νικόδημο τον Αγιορείτη, ο υπηρέτης του Λούπος, έχρισε το πανωφόρι και το δαχτυλίδι στο αίμα του αγίου και γίνονταν στη συνέχεια θαύματα. Η συγγραφή μιας πρώτης συλλογής θαυμάτων αποδίδεται στον Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη, το 600 μ.Χ. και μια δεύτερη ανώνυμη γράφτηκε γύρω στο 680 μ.Χ. Ένα σημαντικό θαύμα του αγίου ήταν η ανάβλυση μύρου από τον τάφο του, από το οποίο έλαβε την επωνυμία Μυροβλύτης. Για την ανάβλυση του μύρου από τον τάφο του, παραδίνουν οι εγκωμιαστές του: Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Γρηγόριος Παλαμάς, Ιωάννης Σταυράκιος, Πλωτίνος Θεσσαλονίκης, Ισίδωρος και Δημήτριος Χρυσολωράς, ο οποίος μάλιστα δίνει πληροφορίες για τη ροή του μύρου μέσα στον ναό του.
Ο Δημήτριος. θεωρήθηκε φρουρός της Θεσσαλονίκης, της οποίας είναι πολιούχος. Ο Άγιος αγωνίζεται μαζί με τον λαό της Θεσσαλονίκης εναντίον των επιδρομέων, Σλάβων, Βουλγάρων, Νορμανδών, Αράβων, Φράγκων και κάνει και πάλι το θαύμα του. Εξάλλου, θαύμα κάνει ο άγιος και στην πόλη των Αθηνών, όταν οι Τούρκοι το 1823, αμπαρωμένοι στην Ακρόπολη με μπαρούτι ήθελαν να χτυπήσουν τους Έλληνες με τα κανόνια τους, αλλά ο άγιος δεν το επέτρεψε αυτό και έσκασαν τα πυρομαχικά στα χέρια των Τούρκων. Από τότε, ο άγιος λέγεται Λουμπαρδάρης, από τη λαμπάρδα, δηλαδή, το κανόνι των Τούρκων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι και η απελευθέρωση της πόλης, κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, από τα ελληνικά στρατεύματα έγινε στις 26 Οκτωβρίου, ημέρα γιορτής του. Ο εορτασμός της μνήμης του αγίου ήταν πάνδημος και λαμπρός και στη Θεσσαλονίκη διοργανώνονταν τα γνωστά Δημήτρια, που ήταν μεγάλη εμποροπανήγυρη, όπου μαζεύονταν αναρίθμητοι εκθέτες προϊόντων από την Ευρώπη και Ασία, αλλά και πολλοί αγοραστές.
O Αγιος Δημήτριος και ο Αγιος Γεώργιος είναι δύο λαοφιλέστεροι καβαλάρηδες άγιοι, για τους οποίους ο λαός μας έπλασε αξιόλογα έθιμα. Στο κτηνοτροφικό και γεωργικό καλαντάρι η γιορτή τους αποτελεί τα δύο ορόσημα του χρόνου. Έτσι, χωρίζεται το κτηνοτροφικό έτος σε δύο εξάμηνα, το θερινό και το χειμερινό. To θερινό αρχίζει στις 23 Απριλίου, που είναι η γιορτή του Αγίου Γεωργίου και τελειώνει 26 Οκτωβρίου, ημέρα γιορτής του Αγίου Δημητρίου και συνεχίζεται το χειμερινό. Οι κτηνοτρόφοι τις δύο αυτές ημέρες σύναπταν τη σύμβαση με τους τσομπάνηδες και οι τσελιγκάδες ταίριαζαν τους βοσκούς για έξι μήνες και αν ήταν φιλότιμοι και εργατικοί ανανέωναν τη σύμβασή τους. Σε κτηνοτροφικά χωριά του νομού Λάρισας, όπου οι κάτοικοι συντηρούσαν οικόσιτες αγελάδες, συμφωνούσαν τον αγελαδάρη και το μίσθωμα ήταν κατά κεφαλή των ζώων που, πληρώνονταν κυρίως σε είδος, όπως σιτάρι, καλαμπόκι ή και σε παράδες. Την ημέρα του αγίου οι αμπελουργοί άνοιγαν τα νέα κρασιά τους και τα μετέφεραν στην εκκλησία, όπου μαζί με τα υψώματα που σήκωναν, έβαζαν και το δικό τους κρασί για να ευλογηθεί από τη χάρη του Αγίου...
Από τον Απόστολο Ποντίκα, θεολόγο, φιλόλογο
