Γιατί εκείνα τα μαύρα χρόνια, όταν έπεσε το σκοτάδι της φασιστικής νύχτας κι «όλα τα’ σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά», παρά τις προσπάθειες και την πρόταση του ΚΚΕ προς όλα τα πολιτικά κόμματα να συγκροτήσουν όλοι μαζί ένα ενιαίο, Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο ενάντια στον κατακτητή, όλοι σχεδόν οι αρχηγοί των αστικών κομμάτων όχι μόνο δεν ανταποκρίθηκαν, αλλά έκαναν ό,τι μπορούσαν για να ματαιώσουν την ίδρυσή του.
Είχε προηγηθεί η ίδρυση του Εργατικού Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (16 Ιούλη 1941).
Στις 27 Σεπτέμβρη 1941 τα κόμματα που τελικά συνυπέγραψαν το ιδρυτικό του ΕΑΜ ήταν: το Αγροτικό Κόμμα, το νεοσύστατο κόμμα «Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας» (ΕΛΔ), με επικεφαλής τον Ηλία Τσιριμώκο και το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (Χ. Χωμενίδης).
Το ΕΑΜ έμελλε να δημιουργήσει τον ηρωικό Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό, (ΕΛΑΣ), και να γράψει το αθάνατο έπος της Εθνικής Αντίστασης, ένα έπος, που μαζί του μονάχα το μεγαλείο του 1821 μπορεί να συγκριθεί.
Ο ΕΛΑΣ, με αρχηγούς τον Άρη Βελουχιώτη, τον στρατηγό Στέφανο Σαράφη, τον Βασίλη Σαμαρινιώτη «Ανδρέα Τζήμα», και άλλα στρατιωτικά στελέχη του δημοκρατικού αντιφασιστικού κινήματος, ανέπτυξε σοβαρή δράση: Καθάρισε την ύπαιθρο από τα κακοποιά στοιχεία και τιμώρησε τους προδότες. Έδωσε σοβαρά χτυπήματα στους καταχτητές. Διεξήγαγε πάνω από 6.000 καλά οργανωμένες μάχες κι επιχειρήσεις ενάντια στους φασίστες επιδρομείς.
Το ΕΑΜ, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα από την ίδρυσή του, με το αγωνιστικό πατριωτικό του ήθος, αλλά και το οργανωτικό του δαιμόνιο, κατάφερε:
- Να συμβάλλει αποφασιστικά στην επιβίωση του λαού μας.
- Να οργανώσει και καθοδηγήσει τις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις, όπου εκατοντάδες χιλιάδες λαού, αψηφώντας τις σφαίρες και τα τανκς του εχθρού, πάλεψαν και κέρδισαν τη μάχη για την επιβίωση, ματαίωσαν την πολιτική επιστράτευση και την εξόντωση των παιδιών της Ελλάδας στα χιτλερικά μέτωπα. Ούτε ένας Έλληνας δεν μεταφέρθηκε στο χιτλερικό μέτωπο ενάντια στη Σοβιετική Ένωση.
- Να ξαναδώσει στον ελληνικό λαό τη χαμένη του εθνική ανεξαρτησία, συνεχίζοντας τους θρύλους του 1821 και του 1940.
- Να συγκροτήσει από το μηδέν τον λαϊκό στρατό της Αντίστασης και της Απελευθέρωσης, τον θρυλικό ΕΛΑΣ, στη δράση του οποίου αναφερθήκαμε.
- Να απομονώσει τον δοσιλογισμό και να περιορίσει τα εγκλήματα ενάντια στον ελληνικό λαό.
- Να δώσει πατριωτικά και δημοκρατικά οράματα και ιδανικά στη Νεολαία.
- Να καθιερώσει νέους λαϊκούς θεσμούς στην Παιδεία, στη Δικαιοσύνη, στην Αυτοδιοίκηση κ.λπ.
- Να ευαισθητοποιήσει και να στρατεύσει τους πνευματικούς ανθρώπους στον κοινό αγώνα.
- Να ανεβάσει τον πολιτισμό και τα αγαθά του και στο τελευταίο ορεινό χωριό.
Το ΕΑΜ, πιστό στις προγραμματικές του διακηρύξεις δεν περιορίστηκε μόνο στους μαζικούς κι ένοπλους αγώνες, αλλά ταυτόχρονα δημιούργησε νέα λαϊκή κρατική εξουσία. Σχηματίστηκε η προσωρινή κυβέρνηση του Βουνού (ΠΕΕΑ) και εκλέχθηκε Εθνικό Συμβούλιο. Στην εκλογή του πήραν μέρος 1.800.000 πολίτες από τις ελεύθερες και κατεχόμενες περιοχές της χώρας. Δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού λαού, μια πραγματική λαϊκή εξουσία, που άρχισε να ρυθμίζει τα άλυτα κοινωνικά προβλήματα του λαού και του τόπου. Για πρώτη φορά ο λαός μας πήρε στα χέρια του την υπόθεση της λευτεριάς και της προκοπής του. Τα Λαϊκά Συμβούλια, τα Λαϊκά Δικαστήρια, η Λαϊκή Ασφάλεια, ήταν ουσιώδεις δημοκρατικοί θεσμοί και λαϊκά όργανα που πρόσφεραν και εξασφάλιζαν τη δυνατότητα στον λαό να ασκεί ελεύθερα την εξουσία του.
Η Αυτοδιοίκηση που λειτούργησε στην ελεύθερη Ελλάδα, δεν είχε καμιά σχέση και καμιά ομοιότητα με την Αυτοδιοίκηση των προηγούμενων και μετέπειτα χρόνων, γιατί γεννήθηκε μέσα από τον εθνικοαπελευθερωτικό ξεσηκωμό και εξελίχθηκε σε μια πραγματική λαϊκή εξουσία. Για πρώτη φορά ο απλός Έλληνας πολίτης γίνεται αφέντης και νοικοκύρης στον τόπο του. Για πρώτη φορά αποχτάει το δικαίωμα να κυβερνάει τις τύχες του.
Η ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση αποτελεί αστείρευτη πηγή έμπνευσης για κάθε προσπάθεια ανόρθωσης και αναδημιουργίας: οικονομικής, πολιτικής, πολιτιστικής και πνευματικής.
Γι’ αυτό κι σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η ΕΑΜική Αντίσταση με τα μεγαλειώδη επιτεύγματά της δεν είναι μόνο ιστορική μνήμη, αλλά πριν απ’ όλα, ιστορική πείρα. Ανεξάντλητη ιστορική πείρα, απ’ όπου το μαζικό λαϊκό κίνημα άντλησε, αντλεί και θα αντλεί πολύτιμα διδάγματα για τους σημερινούς και τους αυριανούς αγώνες του.
ΠΕΑΕΑ – ΔΣΕ ΛΑΡΙΣΑΣ
