Έκτοτε, οι εξαγωγές της Κίνας έχουν εκτοξευθεί στα ύψη και το βιοτικό της επίπεδο έχει βελτιωθεί εντυπωσιακά. Το 2030, λένε οι ειδικοί, η κινεζική οικονομία μπορεί να έχει ξεπεράσει την αμερικανική. Η Ρωσία, πάλι, βρίσκεται παντού πίσω.
Την περασμένη εβδομάδα βρέθηκα σε ένα άλλο συμβολικό μέρος, τη Γεωργία. Τα 3,7 εκατομμύρια των κατοίκων της βρίσκονται στο σημείο όπου συναντώνται τρεις αυτοκρατορίες: η Ρωσία, η ευρωατλαντική αυτοκρατορία της Δύσης και η ανερχόμενη Κίνα. Γνωρίζουν ποιον προτιμούν. Παρά τη ζηλευτή τους θέση στις ανατολικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας, οι Γεωργιανοί αισθάνονται δυτικοί. Η χώρα τους ήταν υπό ρωμαϊκή κατοχή για αιώνες.
Αν και είναι κολλημένη στην αίθουσα αναμονής του ΝΑΤΟ, η Γεωργία έστειλε αναλογικά τα περισσότερα στρατεύματα στον πόλεμο του Αφγανιστάν. Με αμερικανική βοήθεια, οι Γεωργιανοί απελευθέρωσαν την οικονομία τους, πάταξαν τη διαφθορά και δημιούργησαν ένα πλουραλιστικό πολιτικό σύστημα όπου η αντιπολίτευση μπορεί και κερδίζει εκλογές. Πουθενά γύρω από τη Γεωργία δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο.
Αλλά η ατμόσφαιρα στα σύνορα είναι τεταμένη. Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ακριβώς, για να το πούμε ήπια, ο Βεσπασιανός. Η αμερικανική πρεσβεία χάνει την επιρροή της. Η αντιδυτική προπαγάνδα οργιάζει. Διεξάγονται απειλητικά στρατιωτικά γυμνάσια στα εδάφη που τελούν υπό ρωσική κατοχή. Αλλά οι Γεωργιανοί, όπως και οι Εσθονοί, οι Πολωνοί ή οι Ουκρανοί, ανησυχούν περισσότερο για την αφέλεια και τις διαιρέσεις στις ισχυρές χώρες της παλιάς Δύσης όπου αναζητούν προστασία. Αυτό που τους φοβίζει είναι η ρωσική επιρροή στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες, στη Ρώμη, ακόμη και στην Ουάσινγκτον.
Το μακροπρόθεσμο πρόβλημα, όμως, δεν είναι η Ρωσία. Παρά το γεωγραφικό της μέγεθος και το πυρηνικό της οπλοστάσιο, η αυτοκρατορία του Πούτιν είναι αδύναμη. Έχει μια οικονομία ιταλικών μεγεθών. Παρά τον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεων, οι αμυντικές δαπάνες μειώνονται. Το πολιτικό σύστημα είναι ξεπερασμένο. Η πραγματική πρόκληση για την ασταθή ασφάλεια της Ευρώπης προέρχεται από μια πολύ πιο σοβαρή πηγή: την Κίνα.
Για να καταλάβει κανείς την επιρροή της Κίνας, αρκεί να δει την άδεια ατζέντα του Δαλάι Λάμα. Ελάχιστες προσωπικότητες τολμούν να συναντήσουν τον 83χρονο πνευματικό ηγέτη του Θιβέτ, κι ας έχει εγκαταλείψει κάθε πολιτικό ρόλο. Σε ένα ταξίδι που πραγματοποίησε στην Ευρώπη τον Ιούνιο, οι μόνοι πολιτικοί που τον συνάντησαν ήταν μια γενναία ομάδα οκτώ Λιθουανών βουλευτών.
Η προσέγγιση της Κίνας είναι οπορτουνιστική. Αποφεύγει την κατά μέτωπο σύγκρουση, όταν διακρίνει όμως διχασμό ή αδυναμία το εκμεταλλεύεται. Η βασική της τακτική στην Ευρώπη μέχρι τώρα είναι χορήγηση δανείων για φτηνά έργα υποδομής. Μια κατηγορία είναι χώρες των δυτικών Βαλκανίων όπως η Σερβία, που η ένταξή τους στην ΕΕ μοιάζει μακρινή. Μια άλλη κατηγορία είναι χώρες της ΕΕ που δέχονται πιέσεις από τις Βρυξέλλες, όπως η Ουγγαρία. Μια τρίτη κατηγορία είναι χώρες που επλήγησαν από τη λιτότητα, όπως η Ελλάδα.
Οι υποσχέσεις δεν γίνονται πάντα πραγματικότητα. Τα σχέδια για έναν πολωνικό αυτοκινητόδρομο αποδείχθηκαν φιάσκο. Η σιδηροδρομική σύνδεση μεταξύ Βουδαπέστης και Βελιγραδίου έχει βαλτώσει. Όμως οι τακτικές της Κίνας έχουν φέρει ήδη αποτελέσματα σε διπλωματικό επίπεδο. Τον Ιούλιο του 2016, η Ουγγαρία και η Ελλάδα προσπάθησαν να αποδυναμώσουν τις θέσεις της ΕΕ για τις εδαφικές διεκδικήσεις του Πεκίνου στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Τον Μάρτιο του 2017, η Ουγγαρία αρνήθηκε να υπογράψει μια επιστολή με την οποία η ΕΕ κατήγγελλε τον βασανισμό φυλακισμένων Κινέζων δικηγόρων. Ο απώτερος στόχος του Πεκίνου είναι να εξάγει στην Ευρώπη το κινεζικό μοντέλο του κρατικού καπιταλισμού, όπου οι μηχανισμοί της αγοράς είναι απλά εργαλεία στα χέρια του κράτους.
Παρόλο που η Κίνα και η Ρωσία αρέσκονται να φλερτάρουν μεταξύ τους, η άνιση οικονομική τους ισχύς καθιστά δύσκολη μια σοβαρή συμμαχία τους. Για χώρες όπως η Γεωργία, η βελτίωση των σχέσεων με την Κίνα αποτελεί ένα αντίβαρο στη ρωσική επιρροή σε μια περιοχή όπου η δύναμη της Δύσης υποχωρεί. Η ελευθερία και η ευημερία της ευρωατλαντικής αυτοκρατορίας μπορεί θεωρητικά να είναι καλύτερες, αλλά στην πράξη είναι απόμακρες και αόριστες.
Από τον Εντουαρντ Λούκας
(*) Ο Εντουαρντ Λούκας είναι αρθρογράφος των Times
(Πηγή: Times)
