Αντιλήψεις και προσδοκίες, που μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην περαιτέρω ακαδημαϊκή εξέλιξη των παιδιών καθώς ερμηνεύουν τα κίνητρα των παιδιών και την υποστήριξη που προσφέρει το κοινωνικό περιβάλλον στις προσπάθειές τους. Πολλοί γονείς, θεωρούν ότι διευκολύνουν την προσαρμογή των παιδιών τους στο σχολείο αν τα προετοιμάσουν για τα σχολικά μαθήματα. Όμως, οι περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι οι αρχικές προσαρμοστικές δυσκολίες που συναντούν τα παιδιά στο σχολείο δεν συσχετίζονται τόσο με την ανταπόκρισή τους στις ακαδημαϊκές απαιτήσεις όσο με την ανταπόκρισή τους στις ψυχοκοινωνικές απαιτήσεις του σχολικού περιβάλλοντος. Για να θεωρηθεί επιτυχημένη η προσαρμογή των παιδιών στο σχολείο θα πρέπει τα παιδιά να μαθαίνουν αυτά που διδάσκονται, να διαμορφώσουν θετική στάση προς το σχολείο και τη μαθησιακή διαδικασία, να συνάψουν θετικές διαπροσωπικές σχέσεις με τους συμμαθητές τους και τους δασκάλους τους, να υιοθετήσουν τρόπους συμπεριφοράς που επιτρέπουν την παραγωγική συμμετοχή τους στο μάθημα και να αποκτήσουν καθημερινές συνήθειες που διευκολύνουν την επιτέλεση του ρόλου του μαθητή.
Αυτό σημαίνει ότι η οικογένεια, εκτός από την προετοιμασία των παιδιών για να ανταποκριθούν στις ακαδημαϊκές απαιτήσεις του σχολείου, θα πρέπει να φροντίσει για την ανάπτυξη των κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων τους, οι οποίες θα τα βοηθήσουν να γίνουν και να νιώσουν ενεργά μέλη της κοινωνικής ομάδας της τάξης τους.
Για να συμβάλουν αποτελεσματικά οι γονείς στην ανάπτυξη των κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων των παιδιών τους θα πρέπει να διαμορφώσουν ένα αυθεντικό πλαίσιο ανατροφής και διαπαιδαγώγησης, το οποίο θα βοηθήσει τα παιδιά να αναπτυχθούν σε ισχυρές προσωπικότητες, ικανές να αλληλεπιδρούν δυναμικά με το περιβάλλον στο οποίο ζουν και να προσαρμόζονται δημιουργικά σ' αυτό.
Ωστόσο, αν οι γονείς επιμένουν στην ανάπτυξη ετοιμότητας για επιτυχή ανταπόκριση στις ακαδημαϊκές απαιτήσεις του σχολείου, θα ήταν χρησιμότερο να καλλιεργήσουν τις νοητικές λειτουργίες των παιδιών όπως τη μνήμη, την αντίληψη, τη συγκέντρωση της προσοχής, την αποφυγή περισπασμών, τη λεπτή κινητική δεξιότητα και τον προφορικό λόγο, παρά να πάρουν τα σχολικά εγχειρίδια και να "διδάξουν" στα παιδιά τους ανάγνωση και γραφή.
Η καλλιέργεια όλων των παραπάνω δεξιοτήτων δεν απαιτεί να έχουν οι γονείς ιδιαίτερες γνώσεις. Αρκεί να αναγνωρίσουν το δικαίωμα των παιδιών τους στον σεβασμό και να κάνουν τα παιδιά τους ενεργά υποκείμενα της οικογενειακής καθημερινότητας, στο μέτρο βέβαια που τους αναλογεί. Αρκεί, δηλαδή, π.χ. να πάρουν τα παιδιά από την τηλεόραση και να πάνε μαζί για ψώνια, όπου θα τους βοηθήσουν να θυμηθούν τη λίστα αγορών, να βρουν σε π0ιο μέρος του καταστήματος βρίσκονται τα είδη που θέλουν να αγοράσουν, να συζητήσουν για τον τρόπο παραγωγής τους κ.ά. Η παράθεση παραδειγμάτων θα μπορούσε να είναι ανεξάντλητη, αυτό όμως που έχει σημασία είναι η απόφαση που θα μπορούσε να πάρει ο καθένας μας να αντιμετωπίσει την παιδική ηλικία ως στάδιο της ζωής και όχι ως προετοιμασία για τη ζωή. Τότε, είναι βέβαιο ότι θα βρει ταιριαστούς τρόπους για να καταστήσει τα παιδιά του δρώντα υποκείμενα της ζωής και να τα βοηθήσει να αναπτύξουν το δυναμικό τους.
Τέλος, μέρος της προετοιμασίας για το σχολείο είναι και η ετοιμότητα της οικογένειας να υποστηρίξει τη σχολική ζωή των παιδιών της και να συνάψει δεσμούς εμπιστοσύνης και αμφίδρομης επικοινωνίας με το σχολείο, το οποίο θα πρέπει να προετοιμαστεί κι αυτό για να δεχθεί τους μαθητές του. Γι’ αυτό η επικοινωνία της οικογένειας με το σχολείο θα πρέπει να ξεκινάει πριν το παιδί πάει στο σχολείο, ώστε τα δύο συστήματα να συνεργαστούν λειτουργικά για τη διαμόρφωση των συνθηκών υποδοχής και εκπαίδευσης που ταιριάζουν σε κάθε παιδί: Ένα περιβάλλον που θα σέβεται "την προσπάθεια του παιδιού να γεμίσει με επιμέλεια μια σελίδα του τετραδίου του ή μια ώρα ζωής", όπως προτείνει ο μεγάλος παιδαγωγός Γιάνους Κόρτσακ.
Από τον Απόστολο Σωτηρίου
παιδαγωγό-κοινωνιολόγο και διδάκτορα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
