Πυρκαγιές παρουσιάζονταν στη Γη πριν την εμφάνιση των ανθρώπων πάνω σε αυτήν, με αιτία πάντοτε τους κεραυνούς. Στην Ελλάδα καίγονται κυρίως εύφλεκτα πευκοδάση, τα οποία συνήθως αναγεννώνται σε λίγα χρόνια, χωρίς όμως να αποφεύγονται πάντα οι οικολογικές συνέπειες, όπως διάβρωση και ερημοποίηση. Όταν όμως, μέσα ή κοντά στα δάση υπάρχουν οικισμοί, ο κίνδυνος απώλειας ζωής είναι αυταπόδεικτος. Επομένως στις εκτάσεις αυτές μπορεί να ευδοκιμήσει και μια διαφορετική βλάστηση, με βελανιδιές, χαρουπιές, ακακίες, αγριοκαστανιές, φλαμουριές και άλλα λιγότερα εύφλεκτα δένδρα και μακριά από τα πεύκα. Αφού κατοικείται η περιαστική ύπαιθρος, οφείλουμε να διαμορφώσουμε υποχρεωτικά ένα κατάλληλο, λιγότερο πυρόφιλο φυσικό περιβάλλον.
Μέχρι το 1998 την ευθύνη κατάσβεσης των πυρκαγιών την είχε το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και συγκεκριμένα οι κατά τόπους Δασικές Υπηρεσίες συνεπικουρούμενες και από το Πυροσβεστικό Σώμα. Στην πράξη όμως δημιουργούνταν πολλά προβλήματα συνεργασίας, συντονισμού και αναποτελεσματικότητας. Το 1998 με νόμο ανατέθηκε εξολοκλήρου η κατάσβεση των πυρκαγιών στο Υπουργείο Εσωτερικών (Προστασίας του Πολίτη) και συγκεκριμένα στο Πυροσβεστικό Σώμα. Στην πράξη αυτή η μεταβολή φάνηκε πιο λειτουργική και αποτελεσματική, γιατί την ευθύνη την έχει ένας φορέας ειδικός με το αντικείμενο αυτό, αλλά δεν έπρεπε να αποξενωθούν τελείως με την εμπλοκή αυτή οι κατά τόπους Δασικές Υπηρεσίες, οι οποίες γνωρίζουν καλύτερα παντός άλλου την υφή και την κατάσταση των δασών.
Έχουν περάσει μόλις 11 χρόνια από τις θανατηφόρες πυρκαγιές του 2007 στην Ηλεία, με 49 νεκρούς και 28 στην Εύβοια. Συνολικά 77. Και όμως αυτό το πάθημα δεν μας έγινε μάθημα, με αποτέλεσμα εξαιτίας των ίδιων πάντοτε παραλείψεων και έλλειψης συντονισμού να θρηνούμε μέχρι τώρα και καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές 94 νεκρούς, 1 αγνοούμενο και 40 τραυματίες. Με λίγα και απλά λόγια εκείνο που λείπει ακόμα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η πρόληψη και μετά η πυρόσβεση. Αυτή η ευθύνη της πρόληψης σε ό,τι αφορά στα δάση μας, παραμένει φυσικά στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και συγκεκριμένα στις κατά τόπους Δασικές Υπηρεσίες (Δασαρχεία - Δασοκομεία) ενισχυόμενες καταλλήλως με μέσα και προσωπικό. Στις τοπικές αυτοδιοικήσεις Κοινότητες - Δήμοι - Περιφέρειες σε ό,τι έχει να κάνει με τους οικισμούς - πάρκα - περιαστικά δάση και η εκκένωση του πληθυσμού σε περίπτωση κινδύνου πρέπει εκ των πραγμάτων να ανατεθεί αποκλειστικά σε αυτούς. Η ΔΕΗ πρέπει επιτέλους να αναλάβει την ευθύνη σε ό,τι αφορά στα ηλεκτροφόρα καλώδια που διέρχονται από δάση και εφάπτονται των δένδρων. Επομένως απαιτείται πρόληψη - πρόληψη και μόνο πρόληψη απ’ όλους μας.
Τώρα σε ό,τι αφορά στην κατάσβεση των πυρκαγιών πρωταρχικός παράγοντας είναι ο χρόνος. Οι ειδικοί αποφαίνονται ότι η πυρκαγιά μπορεί να σβήσει με ένα ποτήρι νερό στο πρώτο λεπτό, με ένα κουβά στο δεύτερο λεπτό και με ένα βυτίο στο τρίτο λεπτό και μετά κάνουμε ό,τι μπορούμε. Με τη σημερινή τεχνολογία και μέσω δορυφόρων δύνεται η δυνατότητα από το κέντρο επιχειρήσεων να παρακολουθούν τη διαδρομή των πυρκαγιών ανά λεπτό. Συνεπώς αυτή τη δυνατότητα εάν δεν υπάρχει πρέπει να την αποκτήσει το Κέντρο Επιχειρήσεων το ταχύτερο δυνατόν.
Ενώ στην αντιμετώπιση των σεισμών η χώρα μας βρίσκεται σε καλό επίπεδο και μάλιστα κάνει εξαγωγή τεχνογνωσίας πάνω στο αντικείμενο αυτό ακόμα και σε πιο προηγμένα από εμάς κράτη. Στις πλημμύρες όμως και στις πυρκαγιές βρισκόμαστε ακόμα πολύ πίσω και σε αυτό χρειάζεται επομένως πολλή δουλειά ακόμα.
Τα μέσα που διαθέτει η χώρα μας για την κατάσβεση των πυρκαγιών εναέρια και επίγεια και ανθρώπινο δυναμικό πιστεύω ότι είναι αρκετά για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, αρκεί να γίνεται καλλίστη διαχείριση τούτων και καλύτερος συντονισμός. Η όλη επιχείρηση της κατάσβεσης των πυρκαγιών πρέπει να γίνεται από το Κέντρο Επιχειρήσεων που έχει εκ των πραγμάτων τον πρώτο λόγο. Για παράδειγμα, τα μέσα και το προσωπικό της τοπικής αυτοδιοίκησης εθελοντές ακόμα και του Στρατού που, ενισχύουν την προσπάθεια κατάσβεσης των πυρκαγιών πρέπει να τίθενται υποχρεωτικά υπό Διοίκηση στο Κέντρο Επιχειρήσεων το οποίον κατευθύνει την όλη επιχείρηση και θα αποφεύγεται έτσι, ο κατακερματισμός και η πολυφωνία πάνω στις αποφάσεις. Ένας πρέπει να κάνει κουμάντο στις επιχειρήσεις αυτές και αυτό δεν είναι άλλο από το Κέντρο Επιχειρήσεων το οποίο πρέπει να επικεντρωθεί αποκλειστικά και μόνο στην κατάσβεση των πυρκαγιών. Όλα τα άλλα όπως εκκένωση των οικισμών, παροχή πρώτων βοηθειών, μεταφορά τραυματιών ή νεκρών πρέπει να τα αναλάβει ο τομέας της πολιτικής προστασίας σε συνεργασία πάντοτε με τις τοπικές αυτοδιοικήσεις.
Τα υπάρχοντα σχέδια απ’ ό,τι αντιλήφθηκα είναι μακροσκελή, αρκετά φλύαρα, με πολλές παλινδρομήσεις και αναθέσεις σε πολλούς φορείς αρμοδιοτήτων περισσότερο θεωρητικά παρά πρακτικά. Επομένως και ύστερα απ’ αυτή τη συμφορά επιβάλλεται εκ των πραγμάτων αναθεώρηση όλων των υπαρχόντων επιχειρησιακών σχεδίων, ώστε να γίνουν περισσότερο λιτά και πρακτικά. Εξυπακούεται ότι όλα αυτά τα σχέδια επιβάλλεται πριν την έναρξη της θερινής περιόδου να δοκιμάζονται στην πράξη, με εικονικά σενάρια ακραίων φαινομένων. Σχέδια που δεν δοκιμάζονται στην πράξη, αυτεπάγγελτα παύουν να είναι ρεαλιστικά (σχέδια) και καταντούν κουρελόχαρτα.
Από τον Μιχαήλ Γκρίλλα σμήναρχο ε.α.
