Ένα «γιατί;» μας στοιχειώνει και μας καθηλώνει, για την πρωτόγνωρη τραγωδία που έζησε η Αττική και μαζί με αυτήν ολόκληρη η Ελλάδα. Τα ερωτήματα πολλά και αναπάντητα:
- Ήταν εμπρησμός; Ποιοι οι ένοχοι, πώς και γιατί συντελέστηκε το αποτρόπαιο έγκλημα;
- Φταίει η πυροσβεστική, το λιμενικό, ο στρατός και η αστυνομία που δεν κινήθηκαν εγκαίρως και αποτελεσματικά;
- Φταίει η κλιματική αλλαγή που άλλαξε άρδην τα κλιματικά δεδομένα και πολλαπλασίασε τα ακραία φαινόμενα, όπως οι πυρκαγιές το καλοκαίρι και οι πλημμύρες τον χειμώνα;
- Φταίνε οι τοπικοί άρχοντες που τόσα χρόνια είναι μέρος του προβλήματος;
- Φταίει το κράτος και η κυβέρνηση για τις ανεπάρκειες στην πρόβλεψη και την ολιγωρία στην ετοιμότητα;
- Φταίει ο ίδιος πρωθυπουργός που φέρει την πολιτική ευθύνη για το κράτος και τους μηχανισμούς του;
- Ή φταίει μήπως σύσσωμο το πολιτικό σύστημα που διαχρονικά προετοίμασε ή τουλάχιστον δεν απέτρεψε τη μεγάλη καταστροφή;
Ακόμη κι αν βρεθεί πάντως ο ένοχος ανάμεσα στη λίστα των «υπόπτων» και ακόμη και αν τιμωρηθεί παραδειγματικά, το μεγάλο πρόβλημα θα εξακολουθεί να υφίσταται. Γιατί οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν για το καλοκαίρι ένα απόλυτα φυσιολογικό, συνηθισμένο και αναμενόμενο φαινόμενο για τη δική μας κλιματική και γεωγραφική ζώνη. Μια ματιά στις γειτονικές Μεσογειακές χώρες, την Ιταλία, τη Γαλλία ή την Ισπανία, όπως όμως και στη μακρινή Καλιφόρνια, με τις παρόμοιες με εμάς συνθήκες, μπορεί να πείσει και τον πλέον δύσπιστο.
Κι ακόμη, εκτός από τις ίδιες τις δασικές πυρκαγιές, θα εξακολουθήσει να υπάρχει και να μας απειλεί ο ακόμη μεγαλύτερος και σοβαρότερος κίνδυνος, αυτός των συνεπειών που μπορεί οι πυρκαγιές να έχουν, όταν συμβαίνουν μέσα σε κατοικημένο περιβάλλον. Διότι ένας οικισμός χτισμένος μέσα σε μεσογειακό πευκοδάσος, που όπως είναι γνωστό αποτελεί άκρως επικίνδυνη βόμβα εύφλεκτης ύλης, θα είναι πάντα ευάλωτος για πυρκαγιά όταν οι κλιματικές συνθήκες, η ζέστη και ο άνεμος δηλαδή, το επιτρέψουν.
Ο κίνδυνος εκτοξεύεται στα ύψη τέλος, όταν αυτό το περιβάλλον εντός του οποίου αναπτύσσεται μια πυρκαγιά έχει δομηθεί χωρίς ρυμοτομία και χωρίς πολεοδομικό σχεδιασμό, κατά τρόπο άναρχο και πυκνό, ώστε να μην υπάρχουν ούτε αντιπυρικές ζώνες, ούτε κανονικού πλάτους δρόμοι, ούτε καν διέξοδοι διαφυγής σε περίπτωση ανάγκης.
Σε περίοδο μάλιστα κλιματικής αλλαγής, με συχνότερη, σε σχέση με το παρελθόν, επαναφορά ακραίων φαινομένων, ο κίνδυνος της ανάφλεξης κορυφώνεται και είναι ανεξάρτητος από το αν θα υπάρξει ή όχι εμπρησμός. Η αυτανάφλεξη της εύφλεκτης ύλης άλλωστε, όπως συμβαίνει στο πευκοδάσος όταν η θερμοκρασία χτυπάει κόκκινο, είναι πολύ συχνή αιτία πρόκλησης δασικών πυρκαγιών σε όλον τον κόσμο. Όταν μάλιστα φυσά δυνατός άνεμος, οι μικρές εστίες εύκολα εξελίσσονται σε πυρκαγιές που επεκτείνονται γρήγορα και καταστρέφουν εκτεταμένες περιοχές.
Όπως λοιπόν συνέβη τον χειμώνα με τις καταστροφικές πλημμύρες στην καθ’ όμοιο τρόπο αυθαίρετα και άναρχα δομημένη Δυτική Αττική, τις οποίες με βεβαιότητα θα δούμε να επιστρέφουν με τις πρώτες βροχές και στα καμένα της ανατολικής Αττικής, αν δεν υπάρξει άμεση πρόνοια αντιδιαβρωτικής και αντιπλημμυρικής προστασίας, έτσι ακριβώς συνέβη το καλοκαίρι και στην αυθαίρετα και άναρχα δομημένη Ανατολική Αττική.
Και αυτό θα συνεχίσει να συμβαίνει και στο εξής, αφού ακραία φαινόμενα που άλλοτε συνέβαιναν κάθε 50, 100 ή και περισσότερα χρόνια, στην εποχή της κλιματικής αλλαγής θα συμβαίνουν όλο και συχνότερα.
Και όσο αυτά τα όχι και τόσο, πλέον, ακραία φυσικά φαινόμενα, συναντούν εξ ίσου ή και ακόμη περισσότερο ακραίες ανθρωπογενείς επεμβάσεις και παραβιάσεις, όπως η αυθαίρετη καταπάτηση και η άναρχη δόμηση εντός δασικών περιοχών ή τα μπαζωμένα ποτάμια και οι χείμαρροι στις αστικές ζώνες, που είναι οι δύο όψεις του ίδιου πάντα νομίσματος της μόνιμης πληγής της Ελλάδας, που δεν είναι άλλη από τη διαφθορά, τόσο οι καταστροφές και οι τραγωδίες θα πολλαπλασιάζονται και τόσο εμείς θα ψάχνουμε εξιλαστήρια θύματα για να εξευμενίσουμε το κακό.
Η φύση έχει μνήμη. Μπορεί να αργεί να αντιδράσει, αλλά πάντοτε εκδικείται την ύβρη του βιασμού και της καταπάτησής της.
Μόνο που συνήθως τον λογαριασμό δεν τον πληρώνουν οι πραγματικοί ένοχοι για την ανομία, την καταπάτηση, την οικοδομική αυθαιρεσία και την άναρχη δόμηση, αλλά οι αθώοι και οι κατά τεκμήριο αδύναμοι οικονομικά. Όσοι πλούτισαν τόσα χρόνια από το αντίτιμο της αυθαίρετης και άναρχης δόμησης, από τη μίζα δηλαδή και τη διαφθορά, φρόντισαν να κατοικούν σε ορθά σχεδιασμένες, πολεοδομημένες και ρυμοτομημένες περιοχές κατοικίας...
Όπου φτωχός κι η μοίρα του...
Όπως λοιπόν το επί χρόνια αντιπαραγωγικό, διεφθαρμένο και πελατειακό κράτος κατέρρευσε χρεοκοπημένο μέσα στις παθογένειες του υπερδανεισμού του, έτσι και το στρεβλό και άναρχο μοντέλο της οικιστικής ανάπτυξης καίγεται σήμερα, μέσα στις ίδιες του τις αντιφάσεις και τις παθογένειες.
Οι στάχτες και οι νεκροί της Ανατολικής Αττικής, οι πνιγμένοι και κατεστραμμένοι από τις πλημμύρες της Δυτικής Αττικής, αλλά και η φτώχεια και η δυστυχία της χρεοκοπημένης Ελλάδας των μνημονίων, δείχνουν τον δρόμο για τη μεγάλη αλλαγή που πρέπει να τολμήσουμε για να αλλάξουμε σελίδα.
Την αλλαγή στην κατεύθυνση μιας βιώσιμης, δηλαδή αυτοδύναμης, δίκαιης, όσο και ισόρροπης οικονομικά, κοινωνικά, αλλά και περιβαλλοντικά ανάπτυξης, που θα αποκαταστήσει τα τραύματα του χτες και θα βγάλει, επιτέλους, τη χώρα στο ξέφωτο της ευημερίας. Οι πραγματικοί ένοχοι για την ελληνική τραγωδία δεν είναι μόνον όσοι ευθύνονται για το αμαρτωλό μας παρελθόν. Το ίδιο ή και περισσότερο ένοχοι είναι και όσοι επιμένουν, ακόμη και σήμερα, να υποστηρίζουν τις ίδιες αποτυχημένες συνταγές που οδήγησαν την Ελλάδα στην καταστροφή.
Από τον Γιάννη Α. Μυλόπουλο καθηγητή, πρόεδρο της Αττικό Μετρό ΑΕ
