Ζούμε σε μια χώρα, πρωταθλήτρια στα τροχαία ατυχήματα και τους πνιγμούς, μια χώρα αφύλακτων σιδηροδρομικών διαβάσεων και ανεξέλεγκτων χωματερών, μια χώρα που αδιαφορεί για το περιβάλλον, τους φυσικούς πόρους και τη ρύπανση. Ζούμε σε μια χώρα, όπου τα αυθαίρετα και η αυθαιρεσία κυριαρχούν, μια χώρα που καπνίζει και αντιμετωπίζει ως γραφικούς όσους διαμαρτύρονται για το περιβάλλον. Σε μια τέτοια χώρα ήταν μάλλον ζήτημα χρόνου να επέλθει μια μεγάλη οικολογική και ανθρώπινη καταστροφή.
Δυστυχώς, η έννοια της πρόληψης απέχει πολύ από τη νεοελληνική φιλοσοφία και πρακτική. Και η εξοικείωση με ένα πλήθος κινδύνων και βλαπτικών παραγόντων είναι «αρμονική», μέχρι να έρθει η «κακιά ώρα». Όπως συμβαίνει στις χώρες του τρίτου κόσμου, οι μηχανισμοί πρόληψης δεν υφίστανται και τα περισσότερα αποδίδονται στο πεπρωμένο, το «κισμέτ». Οτιδήποτε κακό συμβαίνει, θεωρείται προκαθορισμένο, κι έτσι δικαιολογούνται η μη οργάνωση και η μη λήψη μέτρων ελαχιστοποίησης των κινδύνων στη βάση της ορθολογικής διαχείρισης. Αντίθετα, στις προηγμένες χώρες, η ασφάλεια αποτελεί παράγοντα ζωτικής σημασίας κι έτσι οργανώνονται υποδομές, λαμβάνονται μέτρα τα οποία αναθεωρούνται ανάλογα με την αποτελεσματικότητά τους και διενεργούνται αυστηρότατοι έλεγχοι. Η ασφάλεια των πολιτών και του περιβάλλοντος αποτελεί πρωταρχική μέριμνα, ενώ μέσω της εκπαίδευσης η κοινωνία ευαισθητοποιείται και η πρόληψη γίνεται στάση ζωής.
Στη χώρα μας, τόσο η περιβαλλοντική ευαισθησία όσο και η πρόληψη των κινδύνων είτε είναι ανύπαρκτες είτε βρίσκονται σε νηπιακό στάδιο. Η διαχείριση των κρίσεων χαρακτηρίζεται από έναν ελλιπή συντονισμό που διασφαλίζει την αλληλο-μετάθεση των ευθυνών. Έτσι, οι πολίτες μαθαίνουν να συμβιώνουν με την ανευθυνο-υπευθυνότητα και τα αρνητικά συμβάντα τα οποία μοιραία καθίσταται συχνά, κι έτσι χάνουν τη στατιστική τους φύση, παύουν δηλαδή να είναι τυχαία. Παράλληλα, αναπτύσσεται μια υποκουλτούρα «ρίσκου» που οδηγεί στη λανθάνουσα προδιάθεση - αντίληψη ότι το κακό θα συμβεί στους άλλους. Και το τελικό αποτέλεσμα επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, δηλαδή στην ατομική διάθεση προσφοράς, τον εθελοντισμό και το τυχαίο...
Μοιραία, λοιπόν, οι τραγωδίες δεν έχουν τέλος. Μια ολόκληρη κωμόπολη εξαφανίζεται κάθε χρόνο στην Ελλάδα λόγω των τροχαίων ατυχημάτων, διατηρώντας μια αρνητική πανευρωπαϊκή πρωτιά που δυστυχώς δεν είναι και η μοναδική. Σήμερα, οι πολιτικοί διαχειριστές συνομολογούν την ενοχή σ' ένα ναυάγιο αξιοπιστίας, μεγαλύτερο απ' αυτό του «Σάμινα», αφού η αναγκαιότητα της πρόληψης επιβεβαιώθηκε πάλι εκ των υστέρων. Έτσι, παρά τα καμπανάκια πυρκαγιών, θρηνούμε δεκάδες θύματα πύρινης λαίλαπας. Αιτία δεν ήταν καμία μοίρα και καμία «ασύμμετρη απειλή», αλλά η υποεκτίμηση του κινδύνου απ' όλους μας και κυρίως από την Πολιτεία του πρόχειρου και του περίπου. Της Πολιτείας που δεν επένδυσε, δεν οργάνωσε, δεν έλεγξε, δεν εφάρμοσε ό,τι και οι Ευρωπαίοι εταίροι της. Πρόκειται για μια Πολιτεία που, ενώ είχε άμεση ανάγκη πρόσληψης χιλιάδων πυροσβεστών, προσφάτως επανίδρυσε την αγροφυλακή...
Με ανυπολόγιστο λοιπόν κόστος σε ανθρώπινες ζωές, φυσικούς και οικονομικούς πόρους, επιβιώνουμε σε μια Ελλάδα που πληγώνουμε για να μας πληγώνει. Πρόκειται για μια κακή αμφίδρομη σχέση που αναπαράγει έναν ανατολίτικο ωχαδελφισμό και οδηγεί σε ρεκόρ καταστροφικών συμβάντων. Γιατί αντί να ακολουθήσουμε τον ορθό δρόμο της πρόληψης, επιλέξαμε να ζούμε με την παρηγοριά του ανατολίτικου «κισμέτ», σε μια τριτοκοσμική πραγματικότητα όπου όλα βασίζονται στο τυχαίο, ελπίζοντας ότι το κακό θα συμβεί στους άλλους. Έτσι, μέσα από τα αποκαΐδια, βαδίζουμε ως σύγχρονοι Νέρωνες την τραγελαφική πορεία προς τις εκλογές, με ένα αδιαμφισβήτητο δεδομένο: Ο επόμενος «καταλληλότερος», αυτή τη φορά, θα παραλάβει αποδεδειγμένα «καμένη γη», ενώ εμείς θα συνεχίσουμε να ελπίζουμε ότι η Ελλάδα μπορεί να ξαναγεννηθεί μέσα από τις στάχτες της...
Από τον Μιλτιάδη Γ. Δεληχά
Ο Μιλτιάδης Γ. Δεληχάς είναι διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ.
