Το ζήτημα είναι περισσότερο σύνθετο από την πρόσληψη ενός γεγονότος, που όμως χαρακτήριζε τα πολιτικά ήθη της εποχής εκείνης, και συναρτάται με τη διδασκαλία της ιστορίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και τη διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης.
Η διαπίστωση ότι τα σχολικά βιβλία της ιστορίας που διδάσκονται σήμερα στα γυμνάσια και τα λύκεια της χώρας πραγματεύονται πολύ αποσπασματικά και σε κάποιες περιπτώσεις πλημμελώς την περίοδο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, δηλαδή από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έως σήμερα, ασφαλώς δεν προκαλεί έκπληξη.
H ευθύνη βαραίνει τους εκάστοτε ιθύνοντες της εκπαιδευτικής πολιτικής και γενικότερα το σχολείο, καθώς δεν φροντίζει να ενημερώνει τους νέους έγκυρα και σφαιρικά και να καλλιεργεί ιστορική συνείδηση, χαρακτηριστικό κάθε υπεύθυνου και συνειδητοποιημένου πολίτη.
Αναφορικά δε με τη διδασκαλία της νεότερης και σύγχρονης ιστορίας της Μακεδονίας, με βάση τα εγκεκριμένα σχολικά εγχειρίδια, στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, εντοπίζονται ελλείψεις και ιστορικά κενά.
Η μελέτη των σχολικών βιβλίων αποδεικνύει ότι τα ελληνόπουλα σήμερα αγνοούν σε μεγάλο βαθμό τις επαναστατικές κινήσεις που έλαβαν χώρα σε διάφορες περιοχές της Μακεδονίας (στη Χαλκιδική, στο Άγιο Όρος, στον Όλυμπο, στη Νάουσα και αλλού) πριν από την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 στη Νότια Ελλάδα, οι οποίες μπορεί να καταπνίγηκαν στο αίμα από τον τουρκικό στρατό αλλά είχαν ως αποτέλεσμα να συγκρατηθούν σημαντικές δυνάμεις του σουλτάνου στη Μακεδονία και να μην επέμβουν άμεσα στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα.
Θα ήταν, λοιπόν, άδικο να μέμφεται κανείς σήμερα τα ελληνόπουλα εάν ισχυρίζονται, για παράδειγμα, ότι η πρώτη επανάσταση εναντίον της εξουσίας του σουλτάνου που έλαβε χώρα στον γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας ήταν η κομιτατζίδικη «βουλγαροκίνητη» εξέγερση του Ίλιντεν (1903) έχοντας γίνει αποδέκτες ενός ορυμαγδού ιστορικών αναληθειών, που διακινήθηκαν κατά το τελευταίο διάστημα από δημοσιολογούντες και δημοσιογραφούντες.
Από την περίοδο της νεότερης ιστορίας της Μακεδονίας λείπει επίσης αναλυτική πραγμάτευση του ζητήματος της μακεδονικής διασποράς, καθώς πολλοί νέοι αγνοούν ότι από διάφορα σημεία της Μακεδονίας στη διάρκεια του 17ου και 18ου αιώνα ξεκινούσαν καραβάνια εμπόρων με κατεύθυνση την Κεντρική Ευρώπη, όπου συγκροτούσαν εύρωστες παροικίες (στη Βιέννη, τη Βούδα, την Πέστη, το Σεμλίνο και αλλού).
Επίσης, σε συνάρτηση με το λεγόμενο Μακεδονικό Ζήτημα, η ουσία του οποίου συνίστατο στην κατανομή των εδαφών της Μακεδονίας που ανήκαν στην επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στους ερίζοντες βαλκανικούς λαούς, στις αρχές του 20ού αιώνα, η διδασκαλία του στο ελληνικό σχολείο οριοθετείται με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.
Η μοναδική ολοκληρωμένη αναφορά στη σύγχρονη απόφυση του προβλήματος, όπως αυτή προέκυψε με τη δημιουργία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στο πλαίσιο της Ομόσπονδης Γιουγκοσλαβίας το 1944 και την ανεξαρτητοποίησή της το 1991, γινόταν σε εγχειρίδιο επιλεγόμενου μαθήματος της Β΄ Λυκείου, το οποίο πια δεν διδάσκεται.
Αλλά ακόμη και η περίοδος του Μακεδονικού Αγώνα που τα τελευταία χρόνια έγινε προσπάθεια να αναδειχθεί στη σχολική τάξη, απαιτεί περαιτέρω εμβάθυνση, ώστε οι νέοι να κατανοήσουν την αξία του βίαιου και «ανορθόδοξου» αυτού πολέμου, στη διατήρηση της ελληνικότητας της Μακεδονίας.
Είναι προφανές ότι στην κρίσιμη καμπή της ιστορίας του που εισέρχεται ο ελληνισμός, το σχολείο οφείλει να εξοπλίσει τους νέους με στέρεα, ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη ιστορική γνώση, ώστε να μην καθίστανται φερέφωνα και παθητικοί δέκτες.
Η ιστορία της Μακεδονίας δεν σταματά με τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου και το εκπολιτιστικό του ίδιου και των διαδόχων του. Αντίθετα, αναπόσπαστο κομμάτι της αποτελεί η δράση των Νικόλαου Κασομούλη, Εμμανουήλ Παπά, Τσάμη Καρατάσου, Γερμανού Καραβαγγέλη, Καπετάν Κώττα, και άλλων ηρώων της, τους οποίους χρέος μας είναι να τιμούμε.
(Σημαντικές πληροφορίες αντλήθηκαν από τη μελέτη του Νικόλαου Αναστ. Βασιλειάδη στα διδακτικά εγχειρίδια της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (1924-2000), που παρατίθεται στο έργο του Μακεδονική Προσωπογραφία του 19ου αιώνα. Οι Ιστορικές μορφές του Ιωάννη Αργυρόπουλου και του Φιλόλαου Πηχεών στο χώρο και στο χρόνο, Εκδοτικός Οίκος Αντ. Σταμούλη, 2007, 204-237).
Από τον Βασίλη Πλατή
* Ο Βασίλης Πλατής, είναι φιλόλογος, δρ. Ιστορίας του Α.Π.Θ.
