Δεν θα επισκεφθεί όμως την Ακρόπολη. Τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης λένε λόγω της ιστορίας των μαρμάρων του Παρθενώνα. Με τι μούτρα να πάει; Θα ξεσηκωθούν και οι πέτρες εναντίον του.
Με την ευκαιρία, ας θυμηθούμε την ιστορία αυτή που τόσο πονάει όλους μας.
Ο Τόμας Μπρους είναι ο γνωστός Ελγίνος, ο εξολοθρευτής των μαρμάρων του Παρθενώνα. Ήταν κόμης της κομητείας Έλγιν της Σκοτίας από γαιοκτήμονα πατέρα. Μετά τις σπουδές του, έγινε πρεσβευτής της Βρετανίας σε Βρυξέλλες, Βερολίνο και Κωνσταντινούπολη. Η γυναίκα του, πλούσια Εγγλέζα, ήταν ελληνολάτρισσα, άνθρωπος της μόδας που τότε επέβαλε την αρχαιοελληνική λατρεία. Για να την ευχαριστήσει, της υποσχέθηκε ότι για χάρη της θα κτίσει οίκημα με αρχαιοελληνική μορφή και με αυθεντικά υλικά από την Ακρόπολη.
Όταν ήταν πρεσβευτής της Βρετανίας στην Κωνσταντινούπολη κατόρθωσε να αποσπάσει φιρμάνι από τον τούρκο Μεγάλο Βεζίρη που του έδινε το δικαίωμα να πάρει από την Ακρόπολη μερικά κομμάτια πέτρας με επιγραφές και σχήματα και μία Καρυάτιδα. Το πρωτότυπο φιρμάνι χάθηκε ή το εξαφάνισε ο Ελγίνος. Υπήρχε και ένα αντίγραφο στην ιταλική γλώσσα. Η επίμαχη φράση του φιρμανιού έλεγε ότι ο Ελγίνος μπορούσε να πάρει ΜΕΡΙΚΑ κομμάτια, αλλά ο Ναπολιτάνος μεταφραστής Τζιοβάνι Ρουσιέρι, ζωγράφος στην υπηρεσία του, μετέφραζε ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ.
Έτσι ο Ελγίνος, από το 1801, άρχισε το καταστροφικό του έργο. Πλήρωνε τον τούρκο φρούραρχο της Ακρόπολης 5 λίρες κάθε μέρα, προσέλαβε 350 εργάτες και επί ένα χρόνο και στη συνέχεια όποτε ήθελε, λεηλατούσε την Ακρόπολη. Διακόσια κιβώτια αρχαιολογικών θησαυρών συσκευάστηκαν για να μεταφερθούν στο Λονδίνο.
Το 1801, υπό την επίβλεψή του, από το λιμάνι του Πειραιά, απέπλευσε το ιδιόκτητο πλοίο του «Μέντορας» φορτωμένο με τα 65 πρώτα κιβώτια των θησαυρών. Ο ίδιος ο έφυγε με άλλο μέσο για την Κωνσταντινούπολη. Όμως, το πλοίο του βυθίστηκε στο ακρωτήρι Μαλέα, οι ναύτες σώθηκαν και το πολύτιμο φορτίο στο βυθό ανάμεσα στα Κύθηρα και την Πελοπόννησο. Ο Ελγίνος ανέσυρε τα κιβώτια από τον βυθό, πληρώνοντας 6.000 λίρες. Στη συνέχεια, λόγω του ότι ξέσπασε ο Γαλλοαγγλικός πόλεμος, ανακλήθηκε από την Κωνσταντινούπολη στο Λονδίνο, 1804. Φρόντισε να φορτωθούν τα 65 κιβώτια σε πολεμικό πλοίο της Αγγλίας για το Λονδίνο και τα έκρυψε σε αποθήκη που είχε νοικιάσει. Ο ίδιος προτίμησε να επιστρέψει οδικώς ως την Μάγχη και από εκεί να περάσει στο Λονδίνο. Στον δρόμο τον συνέλαβαν στρατιώτες του Ναπολέοντα και τον φυλάκισαν. Κατόρθωσε, μετά από δύο χρόνια, το 1806, να αποφυλακιστεί και επέστρεψε στο Λονδίνο. Έχασε όμως την έδρα του στη Βουλή των λόρδων, γιατί δόθηκε σε άλλον. Η γυναίκα του τον εγκατέλειψε για κάποιον άλλον άνδρα.
Όμως, συνέχισε το κακουργηματικό του έργο, βανδαλίζοντας και λεηλατώντας τον Παρθενώνα και την Ακρόπολη, συλλέγοντας ακόμη και αγγεία, 253 τεμάχια. Τα μετέφερε στο Λονδίνο και τα επεδείκνυε στους φίλους. Ένας από αυτούς ο ζωγράφος Χένρι Φουζέλι, όταν είδε τα εκθέματα, άρχισε να φωνάζει από θαυμασμό και να λέει: «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΗΤΑΝ ΘΕΟΙ». Ο ζωγράφος Λουσιέρι, ο άνθρωπος του Ελγίνου, το 1812, έστειλε στο Λονδίνο τα τελευταία κιβώτια ολοκληρώνοντας την καταστροφή.
Ο Ελγίνος το 1816, αποφάσισε να πουλήσει τους αρχαιοελληνικούς θησαυρούς στη Βρετανία και ζήτησε 74.240 λίρες. Η κυβέρνηση της Βρετανίας έλυσε το ηθικό ζήτημα με το αστείο αιτιολογικό ότι τα μάρμαρα σαπίζουν στην Ακρόπολη και ότι οι Άγγλοι θα τα συντηρούσαν. Ως προς το ποσό, σύμφωνα με την απόφαση, επιδόθηκε στον Ελγίνο: «μείον η μεταφορά με αγγλικό πολεμικό πλοίο, μείον το γεγονός ότι η απόκτησή τους οφείλεται στο ότι ο κόμης ενεργούσε ως κυβερνητικός υπάλληλος, μείον ότι θα κτιστεί ειδική αίθουσα στο Βρετανικό μουσείο, κάνει να παίρνει 35.000 λίρες», επιβραβεύοντας χωρίς ντροπή τον μεγαλύτερο αρχαιοκάπηλο του κόσμου.
Ο Ελγίνος, πέθανε το 1841, 70 ετών, στερημένος από αξιώματα και καταφρονεμένος ακόμα και στην ίδια του πατρίδα. Ο μεγάλος αρχαιολόγος της εποχής εκείνης Νάιτ τον κατηγορούσε ως «άθλιο βάνδαλο και καταστροφέα του Παρθενώνα και αρχαιοκάπηλο». Ο Τζορτζ Γκόρντον Νόελ, λόρδος του Μπάιρον, ο για μας τους Έλληνες λόρδος Βύρων είχε σκαλίσει σε μαρμάρινη πέτρα τα εξής: «Ό,τι δεν κατάφεραν οι Γότθοι, το έκαναν οι Σκότοι (Σκοτσέζοι)»
Η Βρετανία πρέπει να επιστρέψει τους αμύθητης αξίας αρχαιοελληνικούς θησαυρούς στον φυσικό τους χώρο, να ζητήσει συγνώμη για την καταστροφή που προξένησε ένας ανώτερος κρατικός υπάλληλός της και για την παράνομη αγορά των κλοπιμαίων και να μας αποζημιώσει οικονομικά, γιατί εδώ και 200 και πλέον χρόνια κερδίζει, κάθε χρόνο, αμύθητα ποσά από τα εισιτήρια των επισκεπτών που τρέχουν να θαυμάσουν τα απαράμιλλης αξίας αριστουργήματα του ελληνικού πνεύματος.
Η αείμνηστη Υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη ξεκίνησε έναν αγώνα για την επιστροφή τους στην Ελλάδα, μια προσπάθεια που επιβάλλεται να συνεχιστεί.
Πρίγκιπα Κάρολε, θα είσαι για μας πραγματικός ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ, αν βοηθήσεις στην επιστροφή των κλοπιμαίων στον στην πανέμορφή μας Ακρόπολη.
Από τον Δημήτρη Ρήτα
* Ο Δημήτρης Απ. Ρήτας, είναι φιλόλογος, συγγραφέας, στιχουργός, δ/ντής Περιφερειακού Θεάτρου Καρδίτσας
