Η Ελλάδα, μια χώρα με υπερεπάρκεια γιατρών και υποδομών, ξοδεύει πάρα πολλά (μαζί με την ιδιωτική δαπάνη), αλλά δυστυχώς είχε και έχει χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών. Η κυβέρνηση επαίρεται πως μεροληπτεί υπέρ του δημόσιου τομέα (ταυτίζοντάς τον με τον κρατικό) τονίζοντας πως στρατηγικός της στόχος είναι η συρρίκνωση του ιδιωτικού. Στον αντίποδα, πολλοί οραματίζονται μια «απελευθερωμένη» αγορά υγείας στο όνομα του περιορισμού του δημοσίου. Όμως, αποτελεσματικός σχεδιασμός δεν γίνεται με ιδεοληψίες. Απαιτείται ρεαλισμός.
Ο κρατικός τομέας, απισχνασμένος από την υποχρηματοδότηση και με διαχρονικές στρεβλώσεις, αδυνατεί να ανταπεξέλθει χωρίς την συνδρομή του ιδιωτικού. Με δημόσιες δαπάνες κάτω από το όριο των λειτουργικών αναγκών για πολλά χρόνια, δεν μπορεί να προσδοκά ικανούς πόρους για προσωπικό, υποδομές, εξοπλισμό, ανάπτυξη και επέκταση. Η διαρκής υποβάθμιση οδηγεί όλο και περισσότερους ασφαλισμένους –που μέσω εισφορών και φορολογίας στηρίζουν το ΕΣΥ- σε ιδιωτικές δαπάνες. Μοιραία, εξαναγκάζονται οι συνταξιούχοι, οι μισθωτοί και οι αυτοαπασχολούμενοι σε διπλές πληρωμές: έμμεσες προς ένα μη προσβάσιμο κρατικό δίκτυο και άμεσες προς τον ιδιωτικό τομέα, όταν παραστεί ανάγκη. Όμως, το πλήγμα δεν είναι μόνο οικονομικό. Τείνει να παγιωθεί η αντίληψη ότι το ΕΣΥ συνιστά «βαρίδι» τόσο με όρους δημοσιονομικούς όσο και οικογενειακού προϋπολογισμού, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται κρίσιμα κοινωνικά στρώματα από την αντίληψη της υγείας ως κοινωνικού αγαθού.
Ούτε ένα αμιγώς ιδιωτικό σύστημα αποτελεί πανάκεια. Ένα ιδιωτικοποιημένο σύστημα, που λειτουργεί με τους νόμους της αγοράς, δημιουργεί απαράδεκτους αποκλεισμούς για τους πιο αδύνατους δίχως να περιορίζει ούτε το δημοσιονομικό ούτε το ιδιωτικό κόστος. Περίτρανη απόδειξη αποτελεί το αμερικανικό «σύστημα», το οποίο έχει δραματικά φτωχότερες επιδόσεις από τα περισσότερα ευρωπαϊκά.
Η έννοια του δημόσιου δεν ταυτίζεται με το κρατικό, όπως στην κυβερνητική ρητορεία. Τα συγκεντρωτικά συστήματα υπήρξαν αναποτελεσματικά και κατέρρευσαν πολύ πριν το ξέσπασμα της κρίσης. Δημόσιο δεν είναι το σύστημα που ανήκει ολοκληρωτικά στο κράτος, αλλά εκείνο που εγγυάται την κάλυψη των αναγκών των πολιτών από δημόσιους πόρους και γίνεται αποδοτικό για τους πολίτες, όταν κατορθώνει να αξιοποιήσει υπέρ του δημοσίου συμφέροντος όλους τους διαθέσιμους πόρους -κρατικούς και ιδιωτικούς-, εξελίσσοντας διαρκώς ένα αποτελεσματικό, ποιοτικό δίκτυο υγειονομικής κάλυψης.
Προγραμματική θέση της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, όπως θα αποτυπωθεί και στο Συνέδριο, είναι ένα Δημόσιο Σύστημα Υγείας με ενιαία, καθολική κάλυψη, χωρίς αποκλεισμούς. Όλες οι διαθέσιμες υπηρεσίες πρέπει να ενταχθούν σε ένα ενιαίο δίκτυο με κοινούς κανόνες, ίσες ευκαιρίες και δρακόντεια αξιολόγηση της σχέσης κόστους-ποιότητας. Σε συνθήκες δημοσιονομικής ασφυξίας κάθε χρηματοδοτική πηγή πρέπει να αξιοποιηθεί χωρίς προκαταλήψεις. Οι ΣΔΙΤ του πακέτου Juncker, ιδιωτικές επενδύσεις, δωρεές, χρηματοδοτικά εργαλεία για την απόκτηση εξοπλισμού κλπ. Υπό τον όρο της διασφάλισης του καθολικού χαρακτήρα του συστήματος υγείας μια τέτοια προσέγγιση, όχι μόνο εγγυάται την επιβίωση και τον εκσυγχρονισμό του συστήματος, αλλά μπορεί να αποτελέσει και ισχυρό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης.
Του Κώστα Μπαργιώτα*
* O Κώστας Μπαργιώτας είναι βουλευτής Λάρισας με τη Δημοκρατική Συμπαράταξη, υπεύθυνος του τομέα Υγείας
