Πλην όμως συγκεντρώνοντας όλες τις προηγούμενες βιβλιογραφικές αναφορές είναι κάτι, ικανό να βοηθήσει την τοπική κοινωνία μαζί με άλλες μελέτες, να πάει λίγο παραπέρα η ανάπτυξή της περιοχής. Η Γούνιτσα, φαίνεται να αποδεικνύει ότι δεν γνωρίζουμε ακόμη στον τόπο μας, κι ας είναι μόλις δέκα χιλιόμετρα από τη Λάρισα και μάλιστα σε μία εξαιρετικού κάλλους περιοχή. Γεννηθήκαμε στη Λάρισα, αλλά δεν την επισκεπτόμασταν, ποτέ. Πρόκειται όμως για μία ιστορική τοποθεσία με μεταβυζαντινά μνημεία, δίπλα στον Πηνειό, στο πέρασμα που οδηγούσε από τον βόρειο κάμπο της Λάρισας στη Δυτική Θεσσαλία. Κατά περιόδους, εκεί ήταν το κέντρο, όχι η Λάρισα. Στην Αρχαιότητα τα στενά της Γούνιτσας φυλάγονταν με οχυρώσεις απέναντι στην Άργισσα, τη μεγάλη πόλη της περιοχής μέχρι τον 6ο αι. π.Χ. Από το Βυζάντιο επίσης δεν σώθηκε τίποτα, όλα καλύφθηκαν από την οθωμανική παρουσία, αφού η περιοχή είχε ερημωθεί, ενώ τα Τρίκαλα κράτησαν τον πληθυσμό τους.
Πίστευα ότι το όνομα Γούνιτσα είναι μοναδικό στην Ελλάδα. Πρόσφατα όμως ανακάλυψα ότι υπάρχει άλλη μία, στη Λακωνία. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι είναι εξελληνισμένο βυζαντινό τοπωνύμιο. Για την περιοχή μας, που ερήμωσε από τον 14ο αι., είναι από τα λίγα που διατηρήθηκαν στην περιοχή αυτή, όπως βυζαντινά είναι και ο γειτονικός Κουτσόχιρος ή ακόμη η Θωμαή, που κακώς ‘μετέτρεψαν’ σε Μάνδρα, πιθανότατα ιδιοκτησία της Θωμαής, της μητέρας του κτήτορα του Μεγάλου Μετεώρου Ιωάννη Ούρεση-Παλαιολόγου. Άλλωστε η Γούνιτσα ως πέρασμα είχε σχέσεις με τα Τρίκαλα, ή οι κάτοικοί της που εμφανίζονται στις λίγες πηγές τον 16ο-17ο αιώνα όπως και τα μνημεία της. Ο Ιωάννης Λογιώτατος Λαρισαίος σχολιάζει την ιστορική τοποθεσία του χωριού, τονίζοντας ότι οι άνδρες εδώ ήταν δεινοί κολυμβητές.
Αξίζει να αναφέρω εδώ ότι η μελέτη δεν θα ερχόταν στο φως και ειδικά σε αυτή τη μορφή, για δύο λόγους. 1ον: αν δεν τη δεχόταν το περιοδικό «Τρικαλινά», την ύλη του οποίου κανονίζουν μεταξύ άλλων οι εξαιρετικοί συνάδελφοι ιστορικοί διδάκτορες Θεόδωρος Νημάς και Δημήτρης Αγορίτσας, αλλά οι υπάρχουσες ελάχιστες πηγές, ακόμη και τα μνημεία της δείχνουν εξάρτηση από την περιοχή Τρικάλων -τυπικά είναι λαρισινή η Γούνιτσα. 2ον: αρχικά εκφωνήθηκε πέρυσι ως απλή ομιλία στη Γούνιτσα σε σχετική εκδήλωση. Όμως με είχε ευαισθητοποιήσει προ ετών ο κ. Κώστας Μαλάκος, κάτοικος Αμυγδαλέας και Λάρισας, ο οποίος ευγενέστατα μας ξενάγησε μια παρέα στην εκπληκτική φύση της, μέχρι το πετρογέφυρο του στενού του Καλαμακίου, συνδέον τα Τρίκαλα με την περιοχή Τυρνάβου. Ο ίδιος με συνέστησε με θέρμη να ασχοληθώ με το μικρό αλλά γραφικό ‘άγνωστο’ χωριό τους. Καλά είναι να προηγούνται οι δημοτικοί παράγοντες, δηλαδή ο Δήμος Λαρισαίων, αν ενδιαφέρονται σωστά για τον τόπο μας, δίνοντας ώθηση για έρευνες αυτού του τύπου της ιστορικής και γεωγραφικής «ταυτότητας» του τόπου μας. Ύστερα υπήρξε η συνεργασία του αντιδημάρχου Καθαριότητας κ. Αποστόλη Σουρλατζή και της κ. Σταυρούλας Σδρόλια, διευθύντριας του Διαχρονικού Μουσείου, οι οποίοι οργάνωσαν την προαναφερθείσα εκδήλωση. Ακόμη πολλά στοιχεία μου παραχώρησε ο συνάδελφος κ. Δημήτριος Αγορίτσας, χωρίς τη συμβολή του οποίου δεν θα αποκτούσε τη μορφή που έχει, όπως και ο φίλος Λεωνίδας Χατζηαγγελάκης, επίτιμος διευθυντής αρχαιοτήτων που μου προσέφερε τέσσερις φωτογραφίες του (τις τράβηξε στην ίδια εκδήλωση), όπως κι άλλες δύο μου έδωσε η Εφορεία Αρχαιοτήτων από το φωτογραφικό αρχείο της.
Ο ιστορικός ερευνητής δεν είναι άτομο που γράφει «του κεφαλιού του», χρειάζεται την τοπική κοινωνία και ιδίως την πολιτική και πνευματική ηγεσία να δίνει αφορμές, κι όλοι μαζί να ανοίγουν νέους δρόμους, να έρχονται και όλοι οι άλλοι, οι μη ειδήμονες. Γενικά στη Λάρισα, υπάρχει ένα καλό κλίμα, τουλάχιστον στη δική μας γενιά, και στη δική μας παρέα, τους Φίλους του Διαχρονικού Μουσείου. Είμαστε πρώτα μεταξύ μας φίλοι, κι έπειτα μας αρέσει να συνεργαζόμαστε με την τοπική κοινωνία. Είναι αποτέλεσμα της αγάπης που έχουμε για την επιστήμη μας, την οποία ουσιαστικά υπηρετούμε ξεπερνώντας τις όποιες επαγγελματικές υποχρεώσεις (και με οικονομική μας επιβάρυνση).
Καλή συνέχεια λοιπόν στην ανάδειξη της Γούνιτσας. Σειρά τώρα, νομίζω, έχει η κ. Σταυρούλα Σδρόλια, που γνωρίζει τα δείγματα της τέχνης του οικισμού, δύο πανέμορφα εικονογραφικά προγράμματα. Ας συνδράμει και η τοπική κοινωνία.
Τη Γούνιτσα έχουμε αδικήσει διότι είναι έτσι ο τρόπος της ανάπτυξης που εφαρμόζεται, όντας ψυχολογικά και κοινωνικά εστραμμένοι προς τα παράλια, ενώ θα έπρεπε π.χ. οι σύλλογοι περιπατητών και ορειβατών, η νεολαία και τα σχολεία, να μην την αγνοούν τη στιγμή που έχει ενταχθεί στο σύστημα φυσικού περιβάλλοντος Natura. Αν υπάρξουν υποδομές, μια ωραία εκδρομή μαθητών στη μοναδική κοιλάδα της Γούνιτσας θα ήταν ό,τι πρέπει. Είναι στην επαρχία μας, τώρα πια και στον δήμο μας, ενώ μέρη εξαίρετου φυσικού κάλλους, όπως η Αγιά, Κίσσαβος, Ελασσόνα, Όλυμπος, ανήκουν σε άλλες επαρχίες.
Από τον Σταύρο Γουλούλη
* Ο Σταύρος Γουλούλης είναι διδάκτορας Βυζαντινής Τέχνης
